در مواقع بحرانی افراد جامعه نیازمند دستیابی به دریافت اطلاعات درست و اخبار سریع و موثق از حادثه هستند که در این راستا مهمترین وظیفه و کارکرد رسانهها ارائه اخبار و اطاعات به موقع، صحیح و سریع به مخاطبان برای ایجاد اتحاد و همبستگی برای کمک به آسیبدیدگان، آگاهی از کذب و صحت از شایعات […]
در مواقع بحرانی افراد جامعه نیازمند دستیابی به دریافت اطلاعات درست و اخبار سریع و موثق از حادثه هستند که در این راستا مهمترین وظیفه و کارکرد رسانهها ارائه اخبار و اطاعات به موقع، صحیح و سریع به مخاطبان برای ایجاد اتحاد و همبستگی برای کمک به آسیبدیدگان، آگاهی از کذب و صحت از شایعات ایجاد شده و رفع تنش از جامع است.
پنجم دیماه مصادف با واقعه زلزله بم در تقویم رسمی کشور روز ملی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی نامگذاری شده است، از این رو این روز را بهانه قرار دادیم تا اینکه به نقش و جایگاه رسانهها در مدیریت بحران و بلایای طبیعی بپردازیم.
اطلاعرسانی و آگاهیبخشی دو وظیفه مهم و کلیدی رسانهها اعلام شده، در واقع وسایل ارتباط جمعی و در این میان اصحاب رسانه با توجه به نقش، مسوولیت و رسالتی که در قبال افکار عمومی و اقشار مختلف جامعه برعهده دارند، موظفند به وظایف خود عمل کنند.
ولی در برخی مواقع و بهویژه در مواقع بحرانی شاهد هستیم که برخی رسانهها به خاطر دریافت و ارائه اطلاعات نادرست و به خصوص عجلهای که برای ارائه سریع اخبار دارند، از رسالت و کارکرد خویش فاصله میگیرند.
بدون شک، در مواقع بحرانی افراد جامعه نیازمند دستیابی به دریافت اطلاعات درست و اخبار سریع و موثق هستند که در این راستا مهمترین وظیفه و کارکرد رسانهها ارائه اخبار و اطاعات به موقع، صحیح و سریع به مخاطبان برای ایجاد اتحاد و همبستگی برای کمک به آسیبدیدگان، آگاهی از کذب و صحت از شایعات ایجاد شده و رفع تنش از جامع است.
افزون بر آنچه گفته شد، رسانه با کارکردهای همچون اطلاعرسانی، آموزشی، فرهنگسازی و نظایر آن میتوانند، با برنامهریزی درست، اقدامات اجرایی و ساز و کارهای مناسب و بهخصوص با پرداختن به علل و چرایی آن حادثه و بحران به حل بحران کمک کنند.
با این حال در خصوص لزوم شفافیت و شناسایی کارکرد رسانهها در مدیریت بحران چند نکته لازم به یادآوری است:
یک- برخی رسانهها، بحرانهای بهوجود آمده را بهترین فرصت برای جذب مخاطب بیشتر استفاده میکنند، به سخن دیگر این رسانهها با انتشار سریع اخبار مرحله حین بحران و بدون ارائه اطلاعات، اخبار و گزارشهای تحلیلی و پیامدهای مراحل قبل و بعد از بحران سعی در جذب بیشتر مخاط هستند.
بنابراین، رسانهها باید نسبت به کارکردی که در مراحل مختلف دارند، نیاز مخاطبان در پیش از بحران که شامل آموزش مصونسازی، آگاهسازی و دیدهبانی، مرحله حین بحران شامل خبررسانی، امنیت، همبستگی، دروازهبانی و همراهسازی و مرحله پس از بحران شامل پاسخطلبی، امید و یادگیری، تحلیلگری و آرامشبخشی را داشته باشند.
دو- نکته قابل تامل دیگر اینکه امروزه مدیریت و پایش بحرانها بدون حضور رسانهها اصلا میسر و معنی ندارد و در واقع این رسانهها هستند که با آ گاهیبخشی و ایفای نقش نظارتی از بـروز بسیاری از بحرانها جلوگیری میکنند اما در برخی مواقع شاهد هستیم، متاسفانه برخی رسانهها از این رسالت حرفهای خویش فاصله گرفتهاند و موجب تنش بیشتر در مدیریت بحرانها میشوند، در این راستا نباید فراموش کرد که رسانهها میتوانند هم ابزاری در خدمت بحرانزدایی و کاهش آثار آن باشند و هم وسیلهای در خدمت بحرانسازی و تشدید بحران باشند.
سه- داشتن برنامه متناسب با نیاز مخاطبان یکی دیگر از کارکردهای رسانهها در مدیریت بحران است .
چهار- امروز دیگر بر همگان روشن شده است که رسانهها معمولا تنها منبع اطلاعات معتبر بــرای افــراد در طول بحرانها و بلایای طبیعی هستند، اما با این وجود چرا بعضی رسانه با انتشار اطلاعات نادرست و غیرصحیح در صدد تضعیف و کاهش این اعتماد مخاطبان میشوند، جای بسی تامل است اما در حال حاضر سوالی که در این میان مطرح میشود، اینکه در این ارتباط رسانهها با مردم چه میکنند؟ چرا برخی رسانهها در این زمان به جای بحرانزدایی، به بحرانزایی دامن میزنند.
نکته مهمتر در این راستا اینکه، رسانهها در این ارتباط موظفند، براساس اصول اخلاق حرفهای خود واقعیتهای هر چند تلخ بحران را منعکس کنند، در این میان اصحاب رسانه باید در حد امکان با ارائه اخبار و اطلاعات صحیح از منطقه بحرانزده به مخاطبان و بهویژه مسوولان، متولیان این عرصه را در مدیریت بهتر بحران یاری کنند و رسانهها همچنین در این خصوص نباید تحت تأثیر منافع شخصی،گروهی، حزبی، نژادی، قومی و مذهبی قرار گیرند.
در نهایت اینکه نباید فراموش کرد، در زمان وقوع هرگونه بحرانی، مهمترین کارکرد رسانهها ارائه اخبار و اطلاعات صحیح و سریع به مخاطبان و جلوگیری از بروز و گسترش شایعات در حین، قبل و بعد از بحران است. اصحاب رسانه و خبرنگاران به عنوان اجزایی از همین جامعه و مردم، باید تلاش کنند در تزریق آرامش به جامعه بکوشند.