برجام امروز به چه مرحله ای رسیده است؟ به نظر می رسد که مردم ایران از بحث‌های تکراری در خصوص برجام خسته شده اند. پاسخ شما به منتقدان برجام چیست؟ و این که چگونه از آن دفاع می‌کنید؟ «یکی از اقدامات مهم جمهوری اسلامی ایران توافق برجام بود؛ توافقی برای رفع اتهامی که بر مبنای […]
برجام امروز به چه مرحله ای رسیده است؟ به نظر می رسد که مردم ایران از بحث‌های تکراری در خصوص برجام خسته شده اند. پاسخ شما به منتقدان برجام چیست؟ و این که چگونه از آن دفاع می‌کنید؟
«یکی از اقدامات مهم جمهوری اسلامی ایران توافق برجام بود؛ توافقی برای رفع اتهامی که بر مبنای آن فشارهایی بر نظام جمهوری اسلامی و مردم ایران وارد شده بود. جمهوری اسلامی ایران متهم شده بود که فعالیت‌ها و حرکتش از مسیر استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای به سمت سلاح‌های هسته‌ای منحرف شده، این در حالی بود که ما عضو فعال آژانس بین الملی انرژی اتمی هستیم و NPT را هم پذیرفته‌ایم و تقریبا همه فعالیت‌هایمان تحت کنترل و نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار داشته و دارد. گفتگوهای فشرده و سنگینی با شش کشور انجام شد. نتیجه این گفتگوها به توافق برجام ختم شد. جمهوری اسلامی ایران پس از این توافق به تمامی تعهدات خود عمل کرد و به آن پایبند است و در همه گزارش‌های رسمی هم این موضوع اعلام شده است. اما با روی کار آمدن دولت جدید آمریکا، آقای ترامپ رئیس جمهور این کشور یکجانبه این توافق را کنار گذاشت.»
معاون اول رئیس جمهوری در ادامه می‌گوید: «ما چه در طول مذاکرات و چه در حال حاضر سعی کرده‌ایم همه مسایل را صادقانه با مردم در میان بگذاریم. متاسفانه با تصمیم یکجانبه واشنگتن، تحریم‌های آمریکا به صورت جدی‌تر برگشت. آمریکایی‌ها در این دور از تحریم‌ها با روش‌های مختلف اعم از تهدید و تطمیع کشورها و شرکت‌های دیگر دنبال این هستند که مانع روابط کشورها و شرکت‌های خارجی با جمهوری اسلامی ایران شوند. ما متقابلا در چند زمینه اقداماتی انجام داده‌ایم. یکی از این اقدامات این بوده؛ تا زمانی که دیگر امضاکنندگان برجام به تعهداتشان پایبند باشند، خصوصا در این زمینه ما شاهد اقدام عملی از سوی اتحادیه اروپا باشیم، علاقمند هستیم که برجام پابرجا بماند و همچنان از آن حفاظت خواهیم کرد.»
به کشورهایی اشاره کردید که طرف دیگر برجام بودند، به جز آمریکا، به اتحادیه اروپا اشاره کردید؟ می‌خواهم به صورت مشخص در رأس اتحادیه اروپا کشورهایی مثل آلمان، فرانسه و یا حتی بریتانیا را نام ببرم، این کشورها از نظر شما برای حفظ برجام چه کرده‌اند؟
«این سه کشوری که از آنها نام برده شد، جزء کشورهایی هستند که متعهدند در صورتی که ایران طبق توافق برجام به تعهداتش عمل کرد، آنها نیز به تعهداتی که در برجام پذیرفتند، عمل کنند. از آنها و روسیه و چین یعنی از پنج عضو باقی مانده در برجام، انتظار می‌رود که به همه تعهداتشان پایبند باشند. تا این زمان، سه کشور انگلیس، فرانسه، آلمان و کل اتحادیه اروپا در حد سیاسی و موضع‌گیری‌های دیپلماتیک و اعلام نظر، به موقع و خوب عمل کرده‌اند و ما راضی هستیم. ولی از نظر عملی و اقدامات اجرایی هنوز اقدام عملی از این سه کشور دیده نشده است تا ما بتوانیم در جهت منافع مردم و اقتصاد کشورمان از این توافق استفاده کنیم. من فکر می‌کنم که الان اتحادیه اروپا بعد از جنگ جهانی دوم در یک آزمون بسیار مهمی قرار گرفته است. آیا اتحادیه اروپا قادر است مستقل از دولت آمریکا خصوصأ دولتی مثل دولت ترامپ تصمیم گیری کند؟ آیا آنها می توانند از منافع و تعهدات بین المللی خودشان دفاع کند؟ واقعیت این است که تا این لحظه عملکرد موثری از اتحادیه اروپا مشاهده نکرده‌ایم.»
آیا فکر می‌کنید اتحادیه اروپا اراده لازم یا بهتر است بگویم توانایی لازم برای ایستادن در مقابل ترامپ را دارد؟
«تصور ما این بود که اتحادیه اروپا چنین توانی را دارد. از نظر رویکرد و مسایل نظری هم تا الان خوب عمل کرده، ولی از نظر عملی ساختارهای مالی اتحادیه اروپا مخصوصا نظام بانکی آن نشان داد که این اتحادیه قادر نیست بعنوان یک تصمیم‌گیر مستقل و یک مجموعه قدرتمند برای حفظ دستاوردهای اتحادیه اروپا و تعهدات این اتحادیه در فضای جهانی ظاهر شود. در عین حال ما همچنان امیدوار هستیم که آنها به تعهداتشان در برجام عمل کنند.»
خط قرمز شما کجاست؟
«ما در ارتباط با هر تصمیم بین المللی، هزینه‌ها و منافع ملی کشورمان را در نظر می‌گیریم، آنجایی که منافع کشورمان نسبت به هزینه‌هایی که پرداخت کرده‌ایم بیشتر باشد، تحمل می‌کنیم. اگرچه از کارآمدی اتحادیه اروپا برای انجام یک اقدام عملی تا حدود زیادی ناامید شده ایم، ولی هنوز جای امیدواری وجود دارد که اتحادیه اروپا بتواند اقدامی انجام دهد تا ما نیز بتوانیم از منافع برجام برخوردار شویم. در داخل کشور فشارهای سیاسی زیادی بر دولت از سوی گروهی که از ابتدا معتقد بودند اروپایی ها به تعهداتشان عمل نمی‌کنند و نباید به آنها اعتماد کرد، وارد می‌شود. در واقع بعد از این که اتحادیه اروپا به تعهداتش عمل نکرد، این فشارها بر دولت بیشتر نیز شده است، ولی ما فکر می کنیم تا آنجایی که منافع مردم ایران ایجاب کند باید برجام پا برجا بماند.»
به صورت مشخص آیا دولت ایران این اختیار را دارد که در مقابل وعده‌هایی که اروپایی‌ها دادند از خودش گام داوطلبانه دیگری را بردارد یا فکر می‌کنید که هزینه‌هایی که داده شده تا همینجا هم زیاد است؟
«برجام توافقی است که همه چیز در درونش تعریف شده است یعنی اینکه ایران چه گام هایی باید برمی‌داشته و چه اقداماتی باید انجام می‌داده، همه در قالب برجام مشخص شده است.»
«ما هیچ تعهدی را فراتر از برجام قبول نمی‌کنیم، آنچه مهم است فعلا موضوع برجام است. طبق برجام باید همه طرفینی که به این توافق متعهدند و آن را امضا و در خصوص آن مذاکره کردند به تعهداتشان عمل کنند.»
چندی پیش هیأتی از طالبان در وزارت خارجه ایران حاضر بوده و مذاکراتی داشته است. این سفر و مذاکرات به چه معناست؟ آیا ایران قصد دارد که میان طالبان و کابل، نقش میانجی‌گری را داشته باشد؟ یا به نوعی چرخش استراتژیک مواضع ایران در مقابل افغانستان است؟
«وضعیت کشورهای منطقه و خصوصا کشورهای همسایه برای ما بسیار مهم است، ثبات و امنیت در این کشورها به ثبات و امنیت جمهوری اسلامی ایران مربوط می‌شود. ممکن است با گروه‌هایی مثل طالبان که در این کشورها حضور دارند، اختلاف نظرهای بسیار جدی داشته باشیم، اما تلاش ما این است که در جهت منافع دولت افغانستان تلاش کنیم. دولت افغانستان، دولت دوست ماست. ما با دولت افغانستان ارتباط بسیار خوبی داریم، همواره در همه زمینه‌ها از دولت افغانستان حمایت کرده‌ایم. هر گفتگویی که انجام می‌گیرد حتما با اطلاع دولت افغانستان و در راستای منافع آنها خواهد بود.»
خودتان اشاره کردید که در آستانه ۴۰ سالگی انقلاب اسلامی قرار دارید. پاسخ شما امروز به نسل جوان داخل ایران چیست؟ فکر می‌کنید که اصولا شعارهایی که در انقلاب داده شد هنوز کار کرد خودش را دارد؟
«به هر حال هر حرکتی که منجر به یک سری تغییر و تحولات جدی می‌شود به این معنا نیست که در مسیرش نیاز به مراقبت و اصلاحات ندارد. جمهوری اسلامی در یک منطقه‌ای تشکیل شد که مردم برخی از کشورهای منطقه هنوز صندوق رای ندیده‌اند و کمترین دخالتی در سرنوشت خودشان ندارند. یک طایفه یا یک قبیله قرن‌ها و سال‌هاست در آنجا حکومت می‌کند. در چنین منطقه‌ای ما به دنبال دموکراسی، آزادی و استقلال بودیم، به دنبال این بودیم که منافع مردم را به بهترین وجه ممكن تأمین کنیم. بدون تردید با آن آرمانهایی که برای جمهوری اسلامی در ابتدا ترسیم کرده بودیم، فاصله داریم ولی فکر می‌کنیم که نسل جوان تحصیل‌کرده‌ای که در ایران هستند با توجه به شرایطی که در منطقه وجود دارد روش دیگری جز اینکه باید با اصلاحات، اشکالات را برطرف کرد و به نقطه آرمانی نزدیک شد، روش دیگری را انتخاب نمی کند. امروز جمهوری اسلامی ایران علیرغم همه مخالفت ها و دشمنی ها در ۴۰ سال گذشته بزرگترین، قدرتمندترین و با ثبات ترین کشور منطقه است. مردم ایران در سرنوشت کشور و در روی کار آوردن و برکنار کردن مسئولین کشور نقش دارند.»
شما خودتان گویا در چند شبکه اجتماعی دارای صفحه مجازی هستید، در مورد این شبکه‌ها بالاخره تکلیف چیست و موضع دولت در این مورد چیست؟ در عمل چه کاری انجام داده؟
«فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تهدیدات و فرصت‌های بسیار بزرگی ایجاد کرده‌اند. مهمترین مزیتش این است که همه چیز در منظر عموم مردم است و با شفافیتی که ایجاد می‌کند هر مسئولی و هر فردی در همه جا احساس می‌کند که باید دقیقترین مواضع را اتخاذ کند و دقیقترین صبحت ها را به زبان بیاورد و نباید عملکردی خارج از حدود داشته باشد. این موضوع شفافیت خیلی به ما کمک کرده است. شبکه های اجتماعی خصوصا در زمینه مقابله با برخی از مفاسد تاثیر بسزایی داشته اند. همچنین در زمینه اطلاع رسانی به مردم و شفافیت کار دولت، از شبکه های اجتماعی استفاده زیادی شده است. ولی حتما شبکه های اجتماعی عملکردهای منفی هم دارند، نه تنها کشور ما بلکه همه کشورهای دنیا یکی از گرفتاری های امروزشان این است که در مقابل بخش منفی شبکه های اجتماعی چگونه باید عمل کنند؟ ما به دنبال راهکارهای منطقی هستیم؛ حتما محدود کردن و بستن شبکه های اجتماعی راهکار نیست؛ باید راهکارهای مناسبی پیدا کرد و راهکارها هم عمدتا این است که باید به فرهنگ عمومی مردم کمک کرد تا از این شبکه ها و فرصت های آن به بهترین نحو برای بالا بردن آگاهی ها و آزادیهای مردم استفاده کنیم.
