سیدمهدی موسوی‌تبار حضور خوانندگان در سفره‌خانه‌ها چند سالی است که به عاملی برای جذب بیشتر مشتری تبدیل شده است. عاملی که در خود، حاشیه‌های فراوانی نیز دارد. در دهه هشتاد سفره‌خانه‌های سنتی با همت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث فرهنگی و جهانگردی مجوز فعالیت با موسیقی زنده را گرفتند. در این مجوز تأکید […]
سیدمهدی موسوی‌تبار
حضور خوانندگان در سفره‌خانه‌ها چند سالی است که به عاملی برای جذب بیشتر مشتری تبدیل شده است. عاملی که در خود، حاشیه‌های فراوانی نیز دارد.
در دهه هشتاد سفره‌خانه‌های سنتی با همت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث فرهنگی و جهانگردی مجوز فعالیت با موسیقی زنده را گرفتند. در این مجوز تأکید بر این بود که تنها از سازهای سنتی استفاده شود. بعضی از نوازندگان ساز ویولن، برای امرار معاش خود به نوازندگی کمانچه روی آوردند و در همان برهه برخی از نوازندگانی که اقدام به اجرای آهنگ با ساز ویولن کرده بودند به حراست معاونت هنری فراخوانده می‌شدند و از آنها تعهدنامه می‌گرفتند که در سفره‌خانه فقط کمانچه بنوازند. سخت‌گیری‌های آن زمان، شاید کار را به جایی کشاند که در یک سال اخیر مدیران سفره‌خانه‌های سنتی بیشتر رو به سازهای الکترونیک آوردند.
قانون چه می‌گوید؟
در آیین‌نامه اجرای موسیقی زنده در سفره‌خانه‌های سنتی، هدف از اجرای زنده، ساماندهی و تعیین چارچوب‌های کلی اجرای موسیقی زنده در سفره‌خانه‌ها و هتل‌ها، به‌منظور عرضه موسیقی مناسب توسط گروه‌های مجاز و احیای بخش مهمی از فرهنگ و تاریخ کهن ایرانی و در راستای حمایت از فعالان بخش خصوصی در حوزه موسیقی عنوان شده است.
در ماده ۴ فصل دوم این آیین‌نامه آورده شده که در سفره‌خانه‌ها صرفاً مجاز به اجرای موسیقی سنتی، محلی و مقامی با سازهای مربوط به آن می‌باشند. اما چند سالی می‌شود که به این قانون عمل نمی‌شود. حتی دیده شده که خوانندگان سفره‌خانه‌ها، خریدهای آن سفره‌خانه را نیز انجام می‌دهند.
بیکاری سیاوش
سراغ یکی از کسانی می‌رویم این تغییر و تحولات بر کارش اثر گذاشت. سیاوش که حدود پنجاه سال دارد می‌گوید از ده‌سالگی کمانچه می‌زده است. از روزگار خوشی می‌گوید که شبی ۳۰ هزار تومان برای کار در سفره‌خانه می‌گرفته و با انعام‌ها به ۴۰ هزار تومان هم می‌رسیده است، به اضافه شام برای خودش و خانواده‌اش. افتخارش این است که هم موسیقی سنتی را خوب می‌شناسد و هم اصطلاحاً ترانه‌های کوچه‌بازاری را. سیاوش از اینکه سفره‌خانه به سمت سازهای الکترونیکی و غربی رفته‌اند ناراحت است و خاطره روزی را بازگو می‌کند که صاحب سفره‌خانه به او می‌گوید که کمانچه‌اش دیگر مشتری ندارد و می‌خواهد گیتار و ارگ را اضافه کند. برای صاحب سفره‌خانه حدود یک ساعت صحبت می‌کند که هر آهنگی را بخواهی من با کمانچه می‌زنم اما صاحب سفره‌خانه قانع نمی‌شود و عذر او را می‌خواهد. سیاوش الان چند سالی می‌شود که در برخی مراسم‌ها ساز می‌زند و حقوق ثابتی ندارد.
چرا ارگ؟
یکی از دلایل مهم استفاده از ارگ به جای سازهای سنتی، عدم توانایی و هماهنگی برخی از نوازندگان با خوانندگان است. متأسفانه بعضی از نوازندگان برای اجرای آهنگ در گام‌های مختلف مشکل دارند و این موضوع یکی از مشکلاتی است که خوانندگان و به تبع، مدیران سفره‌خانه‌ها با آن روبه‌رو هستند. برای رفع این مشکل به‌جای استفاده از نوازندگان چیره‌دست، صورت مسئله را پاک کردند و ساز را تغییر دادند. برای رفع این مشکل از ارگی استفاده می‌کنند که با فشار دادن چند دکمه به‌راحتی گام مورد نظر خواننده را اجرا می‌کند.
در حال حاضر سفره‌خانه‌ها به‌راحتی اقدام به آوردن سازهایی از قبیل ارگ جاز و گیتار می‌کنند و هیچ واکنش و نظارتی از سوی معاونت هنری، سازمان میراث فرهنگی و جهانگردی دیده نمی‌شود.
بر اساس آنچه در آیین‌نامه دیده می‌شود قرار بوده که از موسیقی سنتی ما در این سفره‌خانه‌ها استفاده شود، اما گشت کوتاهی در میان سفره‌خانه‌ها، گوش ما را با جدیدترین موسیقی‌ها آشنا می‌کند. وقت آن رسیده است که یا قانون را اصلاح کنند یا به همین قانون عمل کنند. هر اتفاقی که می‌افتد باید حواس مسئولان و مدیران فرهنگی به سیاوش‌های جامعه هم باشد.
