یکی از عوامل موثر در جذب منابع بانک‌ها در هر نظام بانکی، ارایه نرخ سود سپرده در سطح بالاتر از میانگین است. در این شرایط، دو نگاه در نرخ سود بین بانک‌های خوب و بد وجود دارد. بانکهایی که از سلامت لازم برخوردار هستند، بر اساس میزان ریسک و توانایی پاسخ به نرخ سود سپرده‌ها، […]
یکی از عوامل موثر در جذب منابع بانک‌ها در هر نظام بانکی، ارایه نرخ سود سپرده در سطح بالاتر از میانگین است. در این شرایط، دو نگاه در نرخ سود بین بانک‌های خوب و بد وجود دارد. بانکهایی که از سلامت لازم برخوردار هستند، بر اساس میزان ریسک و توانایی پاسخ به نرخ سود سپرده‌ها، مجموعه‌ای از نرخ‌ها را در بازه زمانی کوتاه مدت و بلندمدت تعیین می‌کنند. هدف این بانک‌ها، جذب منابع با هر نرخی نیست، بلکه قصد دارند با ارایه خدمات و محصولات متنوع، منابع خود را تجهیز کنند. این اصولی است که در کشورهای پیشرفته نیز مدنظر قرار می‌گیرد. به بیان دیگر، با توجه به وجود ریسک‌های قابل توجه در ارایه نرخ سود بالای بانکی، اصولا رقابت بر سر ارایه محصولات و خدمات متنوع و با کیفیت صورت می‌گیرد و نرخ‌ها در یک بازه مشخص به مشتریان ارایه میشود.
گزارش عملکرد منابع و مصارف بانک مسکن که اخیرا در جلسه مجمع این بانک اعلام و بررسی شد، مشخص می‌کند بانک مسکن جزو دسته بانک‌های خوب است که به نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار تا کنون وفادار بوده و هرگز وارد بازی مخرب پرداخت نرخ سود بالاتر از سقف مجاز نشده است.
اما در مقابل بانک‌ها یا موسسات مالی که توانایی ارایه خدمات با کیفیت را ندارند، به ناچار برای جذب منابع به افزایش نامتعارف و خارج از چارچوب نرخ سود بانکی روی می‌آورند. این بانک‌ها اصولا شرایط ریسک جذب سپرده با نرخ سود بالا را در نظر نمی‌گیرند و ارایه نرخ بالا به سپرده‌ها را یکی از خدمات خود به شمار می‌آورند. این در حالی است که به مرور رقابت برای ارایه خدمات، جای خود را به رقابت برای ارایه نرخ سود بالاتر داده میشود و در نتیجه اغلب بانک ها وارد بازی پانزی می‌شوند. تجربه کشورهای دیگر نشان داده که تداوم بازی پانزی در بازار پول در نهایت منجر به بحران در بانک‌های ناسالم است. در این شرایط بانک‌های مرکزی برای جلوگیری ورود بانک‌ها به بازی مخرب مقررات ویژه و سخت گیرانه‌ای را وضع می‌کنند. این مقررات پس از بحران‌های اخیر، تشدید شده است. به این دلیل که در بحران‌های اقتصادی در صورت عدم محافظت یکی از ضربه پذیرترین بازارها، بازار پول بوده است. در بازی پانزی، بانک‌ها برای پرداخت سود به سپرده گذاران قبلی، ناچار به افزایش بیشتر نرخ سود برای سپرده گذاران جدید می‌کنند و در تله نرخ سود نامتعارف و کمبود منابع برای پرداخت، بیشتر فرو می‌روند.
در سال‌های گذشته، ارایه نرخ های سود بالا توسط موسسات غیرمجاز شرایط را برای فعالیت دشوار کرده بود، با حل و فصل شرایط این موسسات، بازهم برخی از رفتارهای نهادهای مالی غیرمجاز در بازار پول برجای مانده و برخی بانک‌ها نیز به دنبال ارایه نرخ سود بالاتر از حد مجاز تعیین شده است.
بانک مسکن، یکی از بانک هایی بوده که همواره در تابع هدف خود مقررات و بخشنام‌های بانک مرکزی را مبنا قرار داده است. این رفتار باعث شده که جذب منابع این بانک، اصولا از طریق ارایه محصولات متنوع و کاربردی برای مشتریان باشد. آن طور که مسوولان وزارت اقتصاد اعلام کرده بودند، بانک مسکن از معدود بانک هایی بوده که در سال گذشته، نرخ سود مقرر را برای ارایه سپرده رعایت کرده است.
از این رو است که مشتریان وفادار در سال های گذشته، سپرده گذاری را نه به منزله کسب نرخ سود بالا، بلکه با هدف بهره گیری از خدمات و محصولات این بانک در دستور کار قرار دادند. طبیعی است که اگر در این شرایط، سیاست های نظارتی بانک مرکزی تقویت شود و رقابت مخرب برای ارایه نرخ سود بالا از میان برداشته شود، تمام بانک های فعال در بازار پول، رقابت خود را برای ارایه محصولات با کیفیت افزایش می‌دهند و در نتیجه بانک‌ها و مشتریان از یک بازی دو سر باخت خارج شده و وارد یک بازی برد- برد می‌شوند.
بانکهایی که از سلامت لازم برخوردار هستند، بر اساس میزان ریسک و توانایی پاسخ به نرخ سود سپرده‌ها، مجموعه‌ای از نرخ‌ها را در بازه زمانی کوتاه مدت و بلندمدت تعیین می‌کنند. هدف این بانک‌ها، جذب منابع با هر نرخی نیست، بلکه قصد دارند با ارایه خدمات و محصولات متنوع، منابع خود را تجهیز کنند. این اصولی است که در کشورهای پیشرفته نیز مدنظر قرار می‌گیرد.
