محمدحسین جعفری سمیع دبیر گروه سیاسی اشاره: عاقبت پس از تاخیر فراوان و به رغم همه کارشکنی های دولت آمریکا ، ساز و کار ویژه اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران رسما راه‌اندازی شد و سه قدرت اول اروپا یعنی فرانسه، آلمان و بریتانیا با انتشار یک بیانیه مشترک این خبر را اعلام کردند. چنین […]
محمدحسین جعفری سمیع
دبیر گروه سیاسی
اشاره: عاقبت پس از تاخیر فراوان و به رغم همه کارشکنی های دولت آمریکا ، ساز و کار ویژه اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران رسما راه‌اندازی شد و سه قدرت اول اروپا یعنی فرانسه، آلمان و بریتانیا با انتشار یک بیانیه مشترک این خبر را اعلام کردند. چنین خبری در شرایطی منتشر میشود که قرار بود ساز و کار پرداخت مالی اروپا و ایران موسوم به SPV روز دوشنبه گذشته رونمایی شود، اما این اقدام بار دیگر به تعویق افتاد. ضمن اینکه لندن، برلین و پاریس از یک سو می‌خواهند، توافق هسته‌ای با ایران (برجام) را حفظ کنند و از سویی دیگر درباره برنامه موشکی ایران می‌کنند.
به گزارش «جمله» این ابزار به بانک‌ها این امکان را می‌دهد که به رغم تحریم‌های آمریکا با ایران همکاری داشته باشند اما به زعم اروپایی‌ها چنین اقدامی چندان آسان نخواهد بود.اما اتحادیه اروپا ایجاد این کانال را به منزله پیامی برای تهران و واشنگتن تلقی می‌کند. به نوشته نشریه «اشپیگل»، ریاست کانال مالی اروپا و ایران را «پر فیشر» بانکدار باسابقه آلمانی و رئیس سابق کامرزبانک آلمان بر عهده می‌گیرد.
دولت‌های آلمان، فرانسه و انگلیس هم در این شرکت حقوقی و مالی نماینده خواهند داشت. «میگوئل برگر» رئیس اداره اقتصادی وزارت خارجه آلمان، «موریس گوردو مونتانیه» سفیر سابق فرانسه در پکن و سر «سیمون مک‌دانلد» معاون امور خدمات دیپلماتیک وزارت خارجه انگلیس نمایندگان برلین، پاریس و لندن در این ساز و کار خواهند بود. منابع اولیه مالی این ساز و کار که «اینستکس» Instex یا «ابزار حمایتی از تبادلات تجاری» نامیده شده است توسط فرانسه، آلمان و بریتانیا، سه کشور اروپایی امضاء کننده توافق بین المللی هسته ای با تهران تامین خواهد شد.
ساز و کار مالی ویژه اروپا یک موجودیت بین دولتی است که تحت نظارت اتحادیه اروپا و بر اساس یک جمع بندی نهایی در باره ایران که روز چهارشنبه توسط نمایندگان بیست و هشت کشور عضو در بروکسل به تصویب رسید، به اجرا درخواهد آمد.
اختلاف نظر ایتالیا و اسپانیا با یکی از بندهای سند نهایی اتحادیه اروپا بر سر اجرایی کردن ساز و کار مالی ویژه پیشتر سبب به تاخیر افتادن تایید نهایی این جمع بندی در بروکسل شده بود.
بر اساس آخرین گزارش ها ایتالیا و اسپانیا در نهایت موافقت خود را با بند مربوط به مذاکرات چهار کشور اروپایی (آلمان، انگلیس، فرانسه و ایتالیا) با ایران در خصوص بحران یمن اعلام کرده اند و این سند قرار است رسما از سوی پایتخت های کشورهای یاد شده مورد تایید قرار گیرد.
خبرگزاری فرانسه در این گزارش همچنین به نقل از منابع اروپایی اعلام کرد که در بیانیه نهایی اتحادیه اروپا نسبت به برنامه موشکی دور برد ایران و نیز فعالیت های برون مرزی تهران در منطقه به خصوص داشتن نقش محوری در مناقشات سوریه و یمن ابراز نگرانی کرده است.
گفته می شود در بخش دیگری از این بیانیه همچنین تدارک و انجام حملات بر ضد اپوزیسیون ایران در اروپا از سوی بروکسل محکوم شده است.
منابع اروپایی که خبرگزاری فرانسه به آنها استناد کرده در ادامه گنجانده شدن این بندها به سند نهایی اتحادیه اروپا را پیامی قوی به تهران توصیف و خاطرنشان کرده اند که این پروژه ابتدا قرار بود به ایران امکان دهد تا نفت خود را در ازای خرید کالا و خدمات به اروپا بفروشد اما اروپایی ها عملا دیگر خریدار نفت ایران نخواهند بود.
اینستکس به FATF گره خورد
در متن بیانیه مشترک سه کشور اروپایی (ای ۳) که پنجشنبه ۱۱ بهمن به امضای ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه و هایکو ماس و جرمی هانت، همتایان آلمانی و بریتانیایی او رسید، آمده است: «فرانسه، آلمان و بریتانیا بر اساس تعهد قاطعانه و تلاش‌های پیگیر خود برای حفظ برجام که شورای امنیت سازمان ملل متحد آن را در قطعنامه ۲۲۳۱ خود تأیید کرده است، تشکیل «ساز و کار حمایت از معاملات تجاری» یا اینستکس ساس (INSTEX SAS) را اعلام می‌کنند که یک ابزار انتقالی ویژه با هدف تسهیل تجارت مشروع بین عاملان اقتصادی اروپا و ایران است. ای۳ (سه کشور اروپایی) بار دیگر تأکید می‌کند که تلاش‌هایش برای حفظ مفاد اقتصادی برجام منوط به اجرای کامل تعهدات ایران در زمینه هسته‌ای و از جمله همکاری کامل این کشور با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. اینستکس در ابتدا با تمرکز بر بخش‌های حیاتی‌تر برای مردم ایران – مانند دارو، لوازم پزشکی و مواد غذایی – از مبادلات مشروع اروپا با ایران حمایت می‌کند. اینستکس در بلند مدت می‌تواند از سوی کشورهای ثالث نیز در تجارت با ایران مورد استفاده قرار گیرد و ای۳ در تلاش برای نیل به این هدف است.
امروز ایجاد ساز و کار اینستکس نخستین گام بزرگ کشورهای ای۳ است. این طرح طی روندی تدریجی به شرح زیر عملیاتی خواهد شد:
– ای۳ از طریق این ساز و کار روی جزئیات عینی و عملیاتی کار خواهد کرد تا شیوه کار با ایران تعریف شود.
– ای۳ در ایجاد یک تشکیلات کارآمد و شفاف مورد نیاز برای عملیاتی ساختن ساز و کار در ایران با این کشور همکاری می‌کند.
اینستکس با رعایت دقیق‌ترین استانداردهای جهانی در زمینه مبارزه علیه پولشویی، تأمین مالی تروریسم (AML/CFT) و نیز با رعایت تحریم‌های اتحادیه اروپا و سازمان ملل عمل خواهد کرد. در این راستا، ای۳ انتظار دارد که ایران هر چه سریع‌تر به تمامی تعهدات خود در چهارچوب مفاد FATF عمل کند.
ای۳ با این هدف که این ابزار حمایت از مبادلات تجاری با ایران، طی مراحل تدریجی فوق‌الذکر عملی گردد، بر پایبندی خود به پیگیری توسعه اینستکس در میان سایر کشورهای اروپایی علاقه‌مند تأکید می‌کند.»
ایران از INSTEX استقبال می‌کند
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در حساب رسمی تویتر خود با اشاره به اینکه این سازوکار مالی «با تاخیر بسیار» راه‌اندازی شد نوشت: «ایران از INSTEX (ساز و کار ویژه مالی اروپا و ایران) در اجرای تعهدات ماه مه ۲۰۱۸ اعضای اروپایی برجام برای حفظ برجام با تضمین بهره‌مندی ایرانیان از مزایای این توافق پس از اعمال مجدد تحریم غیرقانونی آمریکا، استقبال می‌کند. ما برای تعامل سازنده با اروپا با شرایط برابر و احترام متقابل آماده هستیم.»
ساز و کار مالی برای کالاهای تحریمی
در همین رابطه عباس عراقچی اظهار کرد:«البته این سازوکار برای کالاهای تحریمی طراحی شده و اینکه برخی گفته‌اند که این سازوکار برای کالاهای غیرتحریمی طراحی شده مانند مواد غذایی و از این قبیل…، ممکن است که شروع کار با این کالاها باشد تا یک مکانیزمی برای پرداخت‌ها شکل بگیرد اما اصولاً این سازوکار برای کالاهای تحریمی مفید خواهد بود و هدف سازوکار هم برای کالاهای تحریمی است. از نظر ما این قدم اول است از مجموعه تعهداتی که اروپایی‌ها در قبال ایران متعهد شده‌اند. در بیانیه ماه می ۲۰۱۷ که بین وزرای خارجه ایران و سه کشور اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) تدوین شد در آنجا مجموعه‌ای از تعهدات را اروپایی‌ها پذیرفتند، و این قدم اول است که با ایجاد یک کانال بانکی بقیه فعالیت‌ها هم می‌تواند آماده شود.»
در نهایت باید دید با توجه به شرط طرف های اروپایی مبنی بر آنکه اجرای این ساز و کار مالی منوط به اجرای مفاد FATF است و با توجه به مخالفت ها و کارشکنی های کاسبان تحریم در داخل کشور، آیا اینستکس به ثمر خواهد رسید یا قبل از آنکه ثمره ای داشته باشد در میان جنجال آفرینی های دلواپسان و تهدیدات دولت ترامپ از بین خواهد رفت.
دولت ایران با ارائه چهار لایحه مرتبط با موضوع مبازره با پولشویی و تأمین مالی تروریسم تلاش کرده است تا لوازم و عناصر اجرای FATF را فراهم کند، اما این لوایح در بخش‌هایی از مراجع قانونی و حکومتی همچنان در دست بررسی است.
