احسان اسقایی سازو کار مالی اتحادیه اروپا بالاخره در دستور کار سه کشور این اتحادیه قرار گرفت و از قرار معلوم، اتحادیه اروپا اجرای آن را منوط به پذیرش FATF توسط ایران کرده است. از سوی دیگر برخی معتقدند اروپا قصد دارد با استفاده از این ساز و کار در مقابل آمریکا ایستادگی کند تا […]

احسان اسقایی

سازو کار مالی اتحادیه اروپا بالاخره در دستور کار سه کشور این اتحادیه قرار گرفت و از قرار معلوم، اتحادیه اروپا اجرای آن را منوط به پذیرش FATF توسط ایران کرده است. از سوی دیگر برخی معتقدند اروپا قصد دارد با استفاده از این ساز و کار در مقابل آمریکا ایستادگی کند تا به‌نوعی درداد و ستدهای مالی خود تحت تأثیر فشارهای آمریکا قرار نگیرد. برخی نیز چندان امیدی به اروپایی‌ها ندارد و اعتقاد دارند باید به دنبال روش دیگری برای مقابله با تحریم‌های ایالات‌متحده بود. به نظر می رسد اتحادیه اروپا به هر علتی روشیو مشوق هایی را در ارتباط با تهران در دستور کار قرار داده است که باید دید در آینده ایران در چه سطحی می تواند از آن استفاده کند. برای بررسی عمیق‌تر این موضوع «جمله» با حسن هانی زاده کارشناس روابط بین‌الملل به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه می‌خوانید.

 

سازوکاری که اتحادیه اروپا برای برقراری رابطه تجاری با ایران ثبت کرده است تا چه میزان می‌تواند ایران را در برابر آمریکا بیمه کند؟
گام مثبتی بین ایران و اتحادیه اروپا برداشته‌شده است اما تجربه نشان داد اتحادیه اروپا چندان تصمیمات مستقلی خارج از تصمیمات آمریکا در ارتباط با ایران اتخاذ نمی‌کنند برای نمونه باید گفت، در طول سه سال گذشته اتحادیه اروپا مواضع شفافی در ارتباط با برجام اتخاذ نکرد و اکنون نیز یک سلسله پیش‌شرط‌هایی برای تعریف سازوکار مستقل مالی با ایران وضع کرده است که نشان می‌دهد که اتحادیه اروپا درصدد است از این سازوکار مالی به‌عنوان شمشیرداموکلس بر سر ایران استفاده کند. از این‌رو باید دقت کنیم. اینستکس شمشیر داموکلس بر سر ایران نشود.
تا چه میزان ممکن است اتحادیه اروپا ریز توافق در این کانال مالی را در اختیار آمریکا قرار دهد؟
اروپایی‌ها هر گز بدون همکاری با آمریکا و هماهنگی سیاست‌های آمریکا نمی‌تواند با ایران تعامل داشته باشد. در حال حاضر پیش‌شرط اتحادیه اروپا در ارتباط با توان دفاعی ایران و مسئله نفوذ ایران و مسئله قدرت گرفتن کشورمان در سوریه است.
با این حساب نباید چندان امیدی به سازوکار مالی اروپا برای برقراری رابطه با تهران داشت؟
فعلاً نباید در رابطه با سازوکار مالی اروپا در تعامل اقتصادی با ایران پیش‌داوری کرد و باید به مدت دو ما در انتظار بود که آیا اتحادیه اروپا صادقانه با ایران تعامل خواهد کرد و این سازو کار مالی تعریف‌شده اثر مثبت بر اقتصاد ایران باقی خواهد گذاشت یا نه؟ اگر اتحادیه اروپا صادقانه گام برداشت به‌هرحال ایران به تعامل و همکاری با اوا ادامه خواهد داد. در غیر این صورت به نظر می‌رسد تعریف این سازوکار تنها برای فریب افکار عمومی و برای تحت‌فشار قرار دادن ایران است. در حال حاضر اتحادیه اروپا در برابر آزمونی تاریخی قرارگرفته که اگر شفافیت لازم را از خود نشان دهد مورداحترام ایران خواهد بود در غیر این صورت این سازو کار مالی هیچ‌گونه ارزشی برای ایران نخواهد داشت.
اگر ایران به هر علتی درخواست اتحادیه اروپا در مورد اف ای تی اف را نپذیرد آنگاه می‌توان بر روی بخش بشردوستانه سازو کار اروپایی امیدوار بود؟
در حال حاضر اتحادیه اروپا بر اساس گزارش‌های دریافتی که رسانه‌ها منعکس می‌کنند. سازو کار مالی و اجرایی شدن آن را منوط به پذیرش اف ای تی اف از سوی ایران کرده است؛ و تا زمانی که چنین نشود، بخشی از خواسته‌های اروپایی‌ها عملیاتی نخواهد شد. از این رو به نظر می‌رسد مسائل دیگری توسط اتحادیه اروپا با این سازوکار مرتبط خواهد شد مانند مسائل حقوق بشر، نفوذ ایران در عراق و سوریه و مسئله دفاعی، از این رو باید فعلا صبر کرد که تا مشابه شود کی اتحادیه اروپا عملیات تبادل مالی خود را با ایران آغاز خواهد کرد. اروپا باید به‌صورت شفاف با ایران تعامل داشته باشد. در غیر این صورت به نظر می‌رسد این سازوکار مالی ارزشی برای ایران نخواهد داشت
درگذشته شاهد بودیم که ترامپ از پیمان‌های مختلفی خارج شد و اخیرا از پیمان موشکی با روسیه خارج‌شده برخی تحلیل گران معتقدند ادبیاتی ترامپ بر آمریکا حاکم کرده برخلاف نظم نوین جهانی است. آیا اروپا می‌تواند از این سازوکار مالی به‌مانند چماق در برابر ترامپ استفاده کند تا استقلال اتحادیه اروپا را به نمایش بکشد؟
اتحادیه اروپا هنوز باسیاست‌های ترامپ هم سو نیست و سیاست‌هایی که رئیس‌جمهور آمریکا در رابطه با مسائل مختلف اتخاذ کرده اتحادیه اروپا را دچار نگرانی کرده و بسیاری از سران اتحادیه اروپا از سیاست‌ها غیر شفاف دونالد ترامپ ناراضی هستند اما این دلیل نمی‌شود که اتحادیه اروپا در مقابل آمریکا قرار بگیرد. به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا به دنبال مهار ترامپ و وادار کردن ترامپ به سیاست‌های منطقی‌ای است. اروپایی‌ها ضمن اینکه تلاش دارد استقلال سیاسی خود را حفظ کند و زیر فشار آمریکا قرار نروند اما سعی در مهار ترامپ دارد اما به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا در این خواهد نخواهد توانست موضع دونالد ترامپ را تعدیل کند.
اگر این بسته و سازوکار مالی واقعا اهرمی در دست اتحادیه اروپا باشد. در این صورت اگر ایران از بسته برداشت مثبت نداشته باشد، راهکار چیست؟
حقیقتا در حال حاضر ایران در مرحله گذار در ارتباط با برجام قرار دارد. از یک‌سو توافق‌نامه برجام مشوق‌هایی را به دنبال داشت که تأثیری بر وضعیت اقتصادی ایران نداشت. به نظر می‌رسد ایران چاره‌ای جز ادامه سیاست‌های منطقی با اتحادیه اروپا ندارد. ایران شیوه تهاجمی را دنبال نخواهد کرد و با برخی کشورهای اروپایی وارد تنش نخواهد شد… بلکه سیاست منطقی و معتدلی را در دستور کار قرار خواهد داد. سیاست ایران این است که از شکاف بین اروپا و آمریکا استفاده کند و با اتحادیه اروپا هم سو و هماهنگ شود تا بتواند دونالد ترامپ را منزوی کند. از این رو ایران باید از هرگونه اقدام شتاب‌زده‌ای دوری کند.