شهلا منصوریه دبیر گروه اجتماعی در گذشته نه چندان دور، وقتی خوراکی ها و میوه ها به خانه می آمدند، داخل پاکت‏های کاغذی کرم و قهوه ای رنگی بود که صدای دلنشین و دوست داشتنی قرچ قرچش، نوید صدای پای پدر همراه با دست های پرش را می داد. شرطی شده بودیم که همیشه چیزی […]

شهلا منصوریه
دبیر گروه اجتماعی
در گذشته نه چندان دور، وقتی خوراکی ها و میوه ها به خانه می آمدند، داخل پاکت‏های کاغذی کرم و قهوه ای رنگی بود که صدای دلنشین و دوست داشتنی قرچ قرچش، نوید صدای پای پدر همراه با دست های پرش را می داد. شرطی شده بودیم که همیشه چیزی برای ما داخل آن جا خوش کرده و ما باید با دستان کوچک آن را کشف می‌کردیم. بعد هم که این کاغذها، وسیله ای برای سرگرمی ما تبدیل می شد و موشک های نقاشی شده ای بود که در حیاط خانه به پرواز در می‏آمدند. راستی که چیزهای باصرفه‌ای بود. بعدها فهمیدیم قابل بازیافت در طبیعت هم هستند، اما امروز نه از آن میوه‌ها خبری هست و نه از آن پاکت‌های کاغذی. فقط و فقط شیشه و مواد پلاستیکی که نه تنها چهره زشتی به طبیعت داده اند بلکه سال ها طول می کشد تا بازیافت شوند.

 

شهلا منصوریه
دبیر گروه اجتماعی
در گذشته نه چندان دور، وقتی خوراکی ها و میوه ها به خانه می آمدند، داخل پاکت‏های کاغذی کرم و قهوه ای رنگی بود که صدای دلنشین و دوست داشتنی قرچ قرچش، نوید صدای پای پدر همراه با دست های پرش را می داد. شرطی شده بودیم که همیشه چیزی برای ما داخل آن جا خوش کرده و ما باید با دستان کوچک آن را کشف می‌کردیم. بعد هم که این کاغذها، وسیله ای برای سرگرمی ما تبدیل می شد و موشک های نقاشی شده ای بود که در حیاط خانه به پرواز در می‏آمدند. راستی که چیزهای باصرفه‌ای بود. بعدها فهمیدیم قابل بازیافت در طبیعت هم هستند، اما امروز نه از آن میوه‌ها خبری هست و نه از آن پاکت‌های کاغذی. فقط و فقط شیشه و مواد پلاستیکی که نه تنها چهره زشتی به طبیعت داده اند بلکه سال ها طول می کشد تا بازیافت شوند.

در حالی که سالانه میلیاردها دلار در جهان صرف تولید پلاستیک، قوطی‌های فلزی و مواد بسیاری می‌شود که با یک بار مصرف، به زباله تبدیل شده و دور ریخته می‌شوند؛ میلیاردها دلار نیز برای جمع‌آوری و از بین بردن این زباله‌ها هزینه می‌شود که در هر صورت ضایعاتی را به محیط‌زیست وارد می‌کند. متاسفانه با اینکه کارشناسان و متخصصان بارها درباره مضرات مصرف کالاهای یک‌بار مصرف و نایلونی هشدار داده‌اند، ولی زندگی ماشینی امروز و شاید گاهی راحت طلبی افراد می‌تواند عاملی برای ادامه این نوع از مصرف‌گرایی باشد و افراد آگاهانه و با اطلاع از اثرات سوءمصرف این گونه کالاها کماکان به مصرف آن ادامه می‌دهند.
براساس تحقیقات علمی، میکروپلاستیک در طبیعت غیرقابل تجزیه است، هنگامی که ظروف یک بار مصرف، کیسه های نایلونی و سایر اشیای پلاستیکی دور ریخته می شوند، از طریق فاضلاب ها و سیستم های ناکارآمد دفن و بازیافت زباله، در نهایت سر از اقیانوس ها و دریاها درمی آورند.
یکی دیگر ازمنابع تولید میکروپلاستیک، ذرات پلاستیکی هستند که در لوازم آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرند و پس از شست و شو از طریق فاضلاب به جریان آب های زیرزمینی و دریاها راه می یابند میکروپلاستیک در بدن پرندگان بسیاری از آبزیان دیده شده است.
وجود ۸ میلیون تن ضایعات پلاستیکی در دریاها
طبق تحقیقات علمی پژوهشگران دانمارکی، هر سال نزدیک به هشت میلیون تن ضایعات پلاستیکی در دریاها رها می شوند و طبق تحقیقات آنها پلاستیک در طبیعت تجزیه نمی شود، تکه های بزرگ آن به قطعات کوچکتر شکسته شده و بوسیله حیوانات دریایی بلعیده می شوند.
همچنین طبق تحقیقات پژوهشگران بیش از پنج تریلیون تکه پسماند پلاستیکی به وزن بیش از ۲۵۰ هزار تن در آبهای دنیا شناور هستند که بیش از ۶۰۰ گونه دریایی مستقیم و غیرمستقیم از این ضایعات آسیب می بینند. پیش بینی می شود تا سال ۲۰۵۰، تعداد تکه های پلاستیک از تعداد ماهی ها بیشتر شود.

زباله های پلاستیکی خطر نابودی آبزیان را در پی دارد
خلیج ‌فارس یکی از بزرگ ‌ترین پناهگاه‌ های موجودات دریایی است که بیش از ۱۵۰ نوع ماهی متفاوت و بسیاری از موجودات دریایی دیگر در این خلیج‌ یافت می‌ شود. بیشتر آبزیان خلیج ‌فارس به‌ جز چند مورد که وارد آب ‌های کارون، بهمن شیر و اروند می ‌شوند مابقی در آب‌ های شور زندگی کرده و در همان ‌جا تخم ریزی و تولید مثل می ‌کنند اما فعالیت‌ های صیادی، وجود زباله های پلاستیکی و غیرپلاستیکی و فاضلاب‌ ها بلای جان این آبزیان شده و زندگی آن ‌ها را به مخاطره انداخته اند.
در شمال کشور نیز اوضاع به شدت آزاردهنده تر از این است؛ سواحل شنی دریای خزر روزگاری از زیباترین جاذبه های گردشگری در ایران به شمار می‌ آمدند اما امروزه آلودگی و انباشت زباله‌ ها همچون باقیمانده غذاها، بطری های آب معدنی و نوشابه، پوست تخمه، دستمال کاغذی، خرده شیشه، میخ و تورهای ماهیگیری فرسوده در سواحل به مرز آزار دهنده ای رسیده و لذت و آرامش قدم زدن در ساحل را به خاطره‌ ای بد تبدیل کرده است. از دریای گلستان گرفته تا دریاهای گلوگاه، ساری و محمودآباد و بابلسر همه از زباله های ریز و درشتی که مسافران ریخته اند پر شده است.

۱۴ درصد زباله ایران، در کنار دریا
حکایت امروز و دیروز نیست، حکایت زباله‌های رها شده در کوه، جنگل‌ و دریاهای کشور. سال‌هاست که طبیعت چهار فصل این خطه در زیر زباله‌ها که ارمغان گردشگران است، کمر خم کرده‌ است. به گواه بومیان منطقه انباشت زباله در جنگل‌ها و طبیعت کشور از مرز فاجعه گذشته است و این زباله‌ها بهترین فضاها و چشم‌انداز جنگل‌ها و طبیعت استان‌های شمالی را تهدید می‌کند.
چند ماه پیش عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل با بیان اینکه امروزه سرنوشت زباله در مازندران به دریا و جنگل ختم‌ می‌شود، نسبت به آلودگی دریا هشدار داد. عزیز عابسی با اشاره به اینکه دریای خزر امروز به یک محیط نامناسب برای شنا و زندگی ماهیان تبدیل شده است، گفت: جنگل‌ها و مراتع به دفن یا تلنبار زباله اختصاص یافت و این شرایط مطلوب نیست.
دپوی زباله زخم دیگری بر پیکر بیمار طبیعت شمال کشور است. در بسیاری از شهرهای شمالی به‌ویژه در زمان اوج مسافرت، زباله‌ها را در کنار سواحل دریا یا جنگل‌ها دپو می‌کنند. این شیوه نه تنها از لحاظ بصری چهره‌ای زشت و ناخوشایند از طبیعت آنجا را به مخاطب عرضه می‌کند، بلکه زمینه‌ساز بیماری‌های مختلف است و سلامت مسافران و ساکنان آنجا را به خطر می‌اندازد.

خزر مسموم
ارمغان سیاه گردشگران و همچنین بی‌تدبیری مسئولان شهری تنها به چهره‌ ناخوشایند کوه و جنگل محدود نمی‌شود. آلودگی میکروبی دریای خزر موضوع هولناک دیگری است که هر از چندگاهی بر تارنمای رسانه‌ها قرار می‌گیرد. تخلیه زباله‌های عفونی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در رودخانه‌های منتهی به دریای خزر و انباشت آنها در کناره‌های دریا این فاجعه‌ را رقم زده است. آلودگی میکروبی دریای خزر به حدی است که تابستان پنج سال پیش «عبدالرضا کرباسی»، معاون وقت دریایی سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به پیامدهای شنا کردن در آب‌های این دریا به شهروندان هشدار داد.
به گفته نماینده مردم نکا، بهشهر و گلوگاه در مجلس شورای اسلامی، روزانه ۶هزار تن پسماند خانگی، صنعتی و بیمارستانی در استان‌های شمالی تولید و به صورت غیربهداشتی دفع و شیرابه‌های حاصل از آنها بعد از تجزیه، آب‌های سطحی، زیرزمینی و دریای خزر را آلوده می‌کند.
علی‌محمد شاعری از وزارت بهداشت خواست مراکز درمانی را به سیستم‌های پیشرفته امحای زباله بیمارستانی مجهز کند، زیرا ورود مستقیم و شیرابه‌های حاصل از دفع غیراصولی این زباله‌ها سلامت مردم و حیات دریای خزر را تهدید می‌کند.
وی با بیان اینکه زباله ها اغلب در حواشی جنگل، رودخانه ها و سواحل رهاسازی می شوند گفت: بخش عمده‌ای از آنها به ویژه در استان مازندران و گیلان بدون مدیریت صحیح در طبیعت رها و موجب آلودگی آب، خاک و ایجاد منظر نامناسب شهری و روستایی شده است.
نماینده مردم نکا، بهشهر و گلوگاه در مجلس شورای اسلامی، زباله را مهمترین چالش زیست محیطی استان های شمالی و ساحلی دانست و ادامه داد: متاسفانه تاکنون از سوی دولت اقدام مناسبی برای مدیریت معضل زباله در استان های شمالی صورت نگرفته است.

زباله اکوسیستم طبیعی شمال را به مخاطره انداخته است
وی با انتقاد از اینکه زباله اکوسیستم طبیعی شمال کشور را به مخاطره انداخته است، گفت: در سایر کشورها تجربه مدیریت پسماند مطالعه شده و بخش خصوصی، شهرداری ها و دولت سه عنصر اصلی برای مدیریت پسماند به شمار می روند.
این نماینده مردم در مجلس دهم، ادامه داد: پس از فراهم نمودن زیرساخت ها از بخش خصوصی باید دعوت کرد تا با مشارکت شهرداری ها سرمایه گذاری کند و در این مکان ها پسماندها جمع آوری و در نیروگاه های زباله سوز یا سایر روش های موجود که مناسب مدیریت پسماند در شمال کشور است نسبت به مدیریت پسماندها اقدام شود.
وی با تاکید بر اینکه مدیریت ۶ هزار پسماند کار دشواری نیست، گفت: اما چون درک درست، اعتبار مناسب و زیرساخت های لازم وجود ندارد و دولت نیز در این رابطه حساسیت لازم را ندارد متاسفانه مدیریت پسماند در کشور رها شده است و به همین دلیل محیط زیست دریا، جنگل، طبیعی و انسانی ما در شمال کشور به مخاطره افتاده است. غرق شدن جنگل ها و دریاهای جنوب یا شمال کشور در زیر خروارها زباله نتیجه نامهربانی ما با طبیعت است. زیبایی وصف‌ناپذیر شهرهای شمالی کشور می‌رود که قربانی فرهنگ غلط گردشگران و بی‌تدبیری مسئولان شود. بدون تردید اگر روال به همان رویه گذشته پیش رود، دیری نمی‌پاید که از تمام زیبایی‌های طبیعت فقط حسرتی بر دل بماند و بس…