محمد باقر محسنی چند سالی است که تب گیاه‌خواری، خام‌خواری، رژیم مدیترانه‌ای و پرهیز از مصرف تولیدات غذایی کارخانه‌ای و جایگزینی این خوراک‌ها با مواد غذایی سالم و سنتی در جامعه به راه افتاد. البته غالب مردم کشور، از زندگی «ایستا» رنج می‌برند و به «کم‌تحرکی مفرط» مبتلا هستند. این سبک زندگی، عوارض […]
محمد باقر محسنی
چند سالی است که تب گیاه‌خواری، خام‌خواری، رژیم مدیترانه‌ای و پرهیز از مصرف تولیدات غذایی کارخانه‌ای و جایگزینی این خوراک‌ها با مواد غذایی سالم و سنتی در جامعه به راه افتاد. البته غالب مردم کشور، از زندگی «ایستا» رنج می‌برند و به «کم‌تحرکی مفرط» مبتلا هستند. این سبک زندگی، عوارض نامطلوبی برای جامعه به ارمغان آورد که اختصاص به ایران ندارد و به نوعی می‌توان آن را «عوارض زندگی مدرن» نامید هرچند بحران «ورزش‌گریزی» در ایران از حد هشدار گذشت.
براساس آمار و ارقام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در چند دهه اخیر، هرچه دانش بشری پیشرفت کرد و از مرگ و میر افراد به دلیل بیماری‌های عفونی و ویروسی کاسته شد و در ایران وقوع چنین مرگ و میرهایی به پایین ترین حد خود رسید، اما در نتیجه استفاده از رژیم غذایی پرچرب، فست فود و استرس فزاینده، بیماری‌های غیرواگیر ازقبیل بیماری‌های «قلبی و عروقی، دیابت، فشار خون» بیشترین آمار مرگ و میر را به خود اختصاص داد. به گفته غالب کارشناسان تغذیه و براساس آمار میدانی، ریشه این بیماری‌ها در تغذیه ناسالم، مصرف مواد غذایی چرب، شیرین و پرنمک به همراه تحرک پایین است.
در چنین شرایطی در غالب استان‌ها از مازندران، خراسان تا کهکیلویه و بویر احمد و سیستان و بلوچستان، واحدهایی با ادعای عرضه و فروش مواد لبنی سنتی و سالم تکثیر شد به شکلی که در هر شهر و در هر خیابانی چندین واحد فروش لبنیات سنتی، مشاهده میشود. این واحدها اینگونه تبلیغات می‌کنند که محصولات لبنی آنان، از انواع مشابه کارخانه‌ای سالم‌تر و حتی ارگانیک است و شهروندان را به سمت خود می‌کشند و برخی از این تجارت پرسود، به نوایی رسیدند اما حقیقت زیر پوست این تجارت، چیز دیگری را روایت می‌کند.
درحالیکه اکثریت قابل توجهی از آحاد جامعه، باید لبنیات کم‌چرب، دوغ کم نمک و مواد غذایی کم شکر را در سبد مصرف روزانه خود داشته باشند، این مراکز که تقریباً در تمام استان‌های کشور پراکنده‌اند، هیچ توجهی به این موارد ندارند و بعضاً چربی ماست این مراکز به ده درصد و نمک دوغ آن نیز متجاوز از نُرم پذیرفته شده و استاندارد است. به باور ما این مراکز در سه بخش «تهدید» به شمار می‌آیند:
نخست اینکه هر شهروندی حق دارد از محتویات آنچه که می‌خورد آگاه باشد و بر این اساس، تمام محصولات غذایی، بر روی برچسب و در بخشی با عنوان «مواد تشکیل‌دهنده» یا «ingredients» به تمام مواد اولیه خود، اشاره می‌کنند. این در حالی است که هیچ کدام از محصولات لبنیات سنتی مورد نظر، حتی یک برچسب ساده نیز ندارند چه رسد به اینکه مواد اولیه را به خریدار معرفی کنند.
دوم اینکه با توجه به این حقیقت که این مواد، غالباً چربی، قند و نمکی بیش از حد استاندارد دارند و همچنین با توجه به اینکه جامعه ما در معرض انواع بیماری‌های غیرواگیر چون فشار خون بالا، دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی است، عرضه و ارائه چنین محصولاتی تهدیدی برای «سلامت جامعه» است.
سومین تهدید این مراکز، تهدیدی است که برای تولید و صنعت کشور ایجاد کرده‌اند. یکی از تولید کنندگان برجسته انواع لبنیات با نام تجاری «صالح» در این زمینه ضمن انتقاد به مدیران و ناظران گفت: سازمان ملی استاندارد ما را ملزم می‌کند نمک دوغ را در حد ۹ دهم درصد نگاه داریم و دلیل آن را ضرورت حفظ سلامت جامعه اعلام می‌کند و ما هم رعایت می‌کنیم چون از نگاه ما نیز سلامت جامعه در اولویت است، چرا در خصوص این مراکز که نمک دوغشان از پانزده درصد بیشتر است، نظارت و برخوردی صورت نمی‌گیرد و جای تأسف است که صاحبان این مراکز، محصول خود را سالم و مفید و تولیدات ما را مضر و ناسالم معرفی می‌کنند!
این تولیدکننده برتر ملی همچنین توضیح داد: تعدد این مراکز در سراسر کشور، تهدیدی برای تولید «بزرگ مقیاس» است که وظیفه ایجاد اشتغال را بر عهده دارد و اگر این روند کنترل نشود، تولید و اشتغال به مخاطره می‌افتد.
لازم به توضیح و تأکید است «مطالبه»ی گزارش، این نیست که مراکز تولید و عرضه لبنیات سنتی اعم از ماست، دوغ، کشک، خامه، سرشیر و نظایر آن تعطیل شود و تعدادی بیکار به بیکاران هر شهر و استانی اضافه گردد بلکه برعکس نویسنده خواهان یک سازوکار نظارتی است. براساس مطالب گفته شده بهتر است دستگاههای متولی و ناظران قانونی، این کارگاه‌ها را نیز زیر چتر نظارت خود بگیرند تا حدود قانونی و استاندارد در مورد چربی، نمک و قند در محصولاتشان رعایت شود.
خبرنگار «جمله» از دکتر رفیعی پور رییس سازمان دامپزشکی کشور درخصوص مراکز عرضه لبنیات سنتی پرسید. رییس سازمان دامپزشکی کشور ضمن وارد دانستن این سوال به ذکر دو نکته بسنده کرد نخست اینکه شیر خامی که به این مراکز داده میشود با کیفیت و عاری از بیماری‌ها است اما پس از طی فرایند و تبدیل به محصولاتی چون ماست، کره، دوغ، خامه و سایر مواد لبنی،از دایره نظارت ما خارج می‌شوند. دومین نکته اینکه دامپزشکی با سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، دستورالعملی در دست تدوین دارند تا در خصوص ادامه، توقف یا هدفمند کردن کار «مراکز عرضه لبنیات سنتی» تصمیم‌گیری شود.
