لاهیجان دارای چشم‌اندازها و مناظر دیدنی بسیاری است اما آنجا که طبیعت زیبا و خداداد منطقه با یک بنای تاریخی و هنرمندانه، ترکیب می‌شوند، زیبایی به اوج می‌رسد و بقعه مخروطی شکل و فیروزه‌ای شیخ زاهدگیلانی در دل مزارع چای یکی از همین جاذبه‌ها است که با معماری فاخرش همواره میزبان گردشگران است. لاهیجان سرزمین […]
لاهیجان دارای چشم‌اندازها و مناظر دیدنی بسیاری است اما آنجا که طبیعت زیبا و خداداد منطقه با یک بنای تاریخی و هنرمندانه، ترکیب می‌شوند، زیبایی به اوج می‌رسد و بقعه مخروطی شکل و فیروزه‌ای شیخ زاهدگیلانی در دل مزارع چای یکی از همین جاذبه‌ها است که با معماری فاخرش همواره میزبان گردشگران است.
لاهیجان سرزمین زیباترین چشم‌اندازهای بدیع گردشگری است که همه‌ساله پذیرای خیل زیادی از مسافران و گردشگران از اقصی نقاط کشور و حتی جهان است. این شهرستان از شمال به دریای خزر، از شرق به لنگرود، از جنوب به دیلمان، از جنوب غربی به سیاهکل و از غرب به آستانه اشرفیه محدود می‌شود. موقعیت جغرافیایی شهر لاهیجان در ناحیه کوهپایه‌ای قرار دارد و تپه‌ماهورهای آن را بوته‌های چای پوشانده است. لاهیجان معروف به عروس شهرهای گیلان دارای چشم‌اندازها و جاذبههای طبیعی بسیار زیبا است که هم‌جواری شهر با یکی از زیباترین کوه‌های منطقه و دسترسی آسان به آن با چشم‌اندازهای کوهپایه‌ای شامل باغ‌های سرسبز چای، مزارع برنج و چشمه‌های متعدد در سطح ملی در بخش گردشگری سرآمد است.
جاذبههای گردشگری لاهیجان
لاهیجان شهرستان نمونه گردشگری طبیعی و تاریخی ایران با جاذبههای فراوان تاریخی، مذهبی و گردشگری هرساله میزبان هزاران مسافری است که برای بهره‌بردن از دیدنی‌های لاهیجان از این شهر بازدید می‌کنند.
استان گیلان و به‌ویژه شهرستان لاهیجان از طبیعت بسیار زیبا و بکری برخوردار است که به یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های توریسی تفریحی کشور ایران، تبدیل‌شده که دارای توانمندی‌های گردشگری با کارکردهای توریستی طبیعی و فرهنگی- تاریخی ارزشمند در سطح ملی و بین‌المللی است.
«بقعه شیخ زاهد گیلانی» با تمام زیبایی معماری و مسیری پر از جاذبه طبیعت‌گردی، نشان دیگری از زیبایی‌های گردشگری گیلان است. این بنای تاریخی در بیرون شهر لاهیجان و در روستای شیخان ور، بر سر راه لاهیجان به لنگرود و بر دامنه کوه واقع شده است.
آن‌گونه که یکی از اساتید پژوهشکده گیلان‌شناسی در مقاله‌ای نوشته، «تاج‌الدین ابراهیم» ملقب به شیخ زاهد، از مشایخ معروف نیمه اول قرن هفتم هجری قمری بود.
سید مجتبی میرمیران با اشاره به رنسانس فکری و فرهنگی در جامعه پیش از صفویه و تساهل و تسامح میان مردم و سیاستمداران در این مقاله می‌نویسد: «در این دوره شیخ زاهد ازجمله شیوخ با نفوذ و مورداحترام حاکمان بود و حوزه نفوذش تا آناتولی پیش رفت.»
میرمیران همچنین درباره دلایل نزدیک شدن نیای صفویه به شیخ زاهد می‌نویسد: «شیخ صفی‌الدین پس از جانشینی، طریقت صفوی را جایگزین طریقت زاهدی کرد و به‌نظر می‌رسد مهم‌ترین انگیزه شیخ صفی سیاسی بوده و با متمایل کردن تصوف سنی به تصوف شیعی و ایجاد انقلاب فکری زمینه را برای دگرگونی سیاسی فراهم کرد».
معماری زیبای بنای بقعه شیخ زاهد
بنای نخست شیخ زاهد در اواخر تیموری و اوایل صفویه بناشده و در طول زمان تغییراتی یافته است، ولی گنبد هرمی هشت‌ضلعی، کاشی‌های آبی‌رنگ و گل‌بوته‌های آن هنوز این بقعه را با دیگر مزارهای عرفا و شخصیت‌های قابل‌احترام متفاوت می‌کند.
بالا رفتن از پله‌های منتهی به بقعه در روستای شیخانور، حالتی توأم با احترام برای زائران ایجاد می‌کند. شیخ زاهد دختری به نام بی‌بی فاطمه داشته که بعدها همسر شیخ صفی‌الدین اردبیلی می‌شود.
گنبد شیخ زاهد، نمادی آشناست. مخروط پلکانی لاجوردی این بقعه یادآور کلاه درویشی و صوفیانه است و اگر با صاحب بنا هم بسنجیم، این نوع طراحی گنبد به زیبایی بر سقف سفالی و شیب‌دار معماری بومی گیلان جانمایی شده است.
میرمیران دراین‌باره می‌نویسد: معماران این بنا را از شیروان یا همان شروان در جمهوری آذربایجان امروز به لاهیجان آوردند.
ثبت در فهرست آثار ملی در سال ۴۷
کارشناس میراث فرهنگی گیلان با اشاره به تعدد روایات درباره زادگاه و محل دفن شیخ می‌گوید: شیخ زاهد در اصل به سال ۶۱۵ هجری قمری در روستای سیاه‌کله‌رود گیلان (حوالی چابکسر) متولد و به استناد کتیبه صندوق چوبی که اکنون از بین رفته، ۲۴ ربیع‌الثانی سال ۷۱۱ قمری چشم از جهان فرو بست.
سید مهدی میرصالحی با بیان اینکه این بقعه چندین بار مرمت شده است، ادامه می‌دهد: اصل بنا در دوره ایلخانی ساخته‌شده و قدمت بنا به قرن ۹ خورشیدی می‌رسد.
وی با اشاره به سنت معماری دوره ایلخانی و گنبدهای آجری مخروطی شکل، می‌افزاید: مقبره در ابتدا تنها یک برج مخروطی آجری ساده بوده و در زمان صفویه الحاقاتی به آن اضافه‌شده است. سقف دور گنبد شیب‌دار و سفال پوش شده و کاشی‌کاری‌های دوره قاجار هم نشان می‌دهد در این دوران مرمت شده است.
این بنای فاخر پیش از انقلاب و در پنجم دی‌ماه ۱۳۴۷ به شماره ۸۲۴ در فهرست آثار ملی ثبت می‌شود و اداره کل میراث فرهنگی گیلان نیز در سال ۱۳۹۱ این بقعه را مرمت اساسی می‌کند.
