امسال نوسانات بازار ارز بسیار زیاد بود که بسیاری از مردم تحت تاثیر تحریم‌ها و افزایش قیمت کالاهای مختلف، به خرید بیش از حد نیاز کالا روی آوردند و همین امر به مشکلات اقتصادی دامن زد. اما رفته رفته بانک مرکزی با اجرای سیاست‌های مختلف ارزی، سعی کرد کنترل بازار را به دست بگیرد. قیمت […]
امسال نوسانات بازار ارز بسیار زیاد بود که بسیاری از مردم تحت تاثیر تحریم‌ها و افزایش قیمت کالاهای مختلف، به خرید بیش از حد نیاز کالا روی آوردند و همین امر به مشکلات اقتصادی دامن زد. اما رفته رفته بانک مرکزی با اجرای سیاست‌های مختلف ارزی، سعی کرد کنترل بازار را به دست بگیرد.
قیمت دلار که افسار گسیخته رشد کرد باعث افزایش قیمت کالاهای مختلف شد و حتی پیش‌بینی می‌شد که نرخ این به روند رشد خود ادامه دهد که در همین زمان‌ها بود بانک مرکزی با اجرای برخی سیاست‌های ارزی توانست بازار را تا حدودی کنترل کند. تزریق ارز در بازار در راستای افزایش عرضه و کاهش تقاضا، اعمال سیاست‌های محدودیتی برای خرید فروش ارز توسط مردم و صرافی‌ها، برخورد جدی با دلالان و سایر اقداماتی که در این زمینه انجام شد، قیمت ارز را کاهشی کرد؛ تا جایی که در ابتدا، قیمت هر دلار به ۱۵ هزار تومان و در هفته‌های پس از آن حتی به زیر ۱۰ هزار تومان رسید. با ادامه این سیاست‌ها، قیمت ارز به ثبات نسبی رسید و تغییر قیمت آن هرچند قابل توجه اما نسبت به آمار و ارقام قبلی قابل چشم‌پوشی بود و به حدود ۱۱ تا ۱۲ هزار تومان رسید.
افزایش قیمت در روزهای اخیر
اما طی روزهای اخیر، قیمت ارز بار دیگر روند صعودی به خود گرفته و به بیش از ۱۲ هزار تومان رسیده، این در حالی است که کارشناسان اقتصادی و حتی تاجران قیمت ذاتی دلار را بسیار کمتر از ارقام فعلی می‌دانند.در هفته‌های اخیر هربار که قیمت ارز افزایشی شده، بانک مرکزی با انجام اقداماتی از افزایش بیشتر آن جلوگیری کرده است، اما این بار عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی بر این باور است که افزایش اخیر قیمت ارز، تحت تاثیر برخی اظهارنظرهای سیاسی و اقدامات سودجویان و علاقه‌مندان به افزایش قیمت ارز است.
بنا بر گفته وی، بخش‌نامه تشویقی بانک مرکزی برای بازگشت ارز حاصل از صادرات صادرکنندگان در ماه پایانی سال جاری سبب افزایش عرضه ارز در بازار و تغییر کفه ترازو به سمت عرضه خواهد شد که این امر می‌تواند باعث کاهش قیمت ارز شود.
افرادی که همتی آنها را علاقه‌مندان به افزایش نرخ ارز خوانده در این روزها تلاش می‌کنند با ایجاد جو روانی و تبلیغاتی پایان سال، قیمت ارز را با افزایش روبرو کنند تا در صورت افزایش عرضه، کاهش قیمت ارز چندان چشم‌گیر نباشد.
به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی، در این شرایط این بانک با حضور در بازار ارز، اینگونه تحرکات را مدیریت خواهد کرد.
نظارت بانک مرکزی بر بازار
بنابراین هرچند که قیمت ارز در روزهای پایانی سال به دلیل افزایش تقاضا برای سفرهای خارجی اندکی افزایش می‌یابد، اما بانک مرکزی معتقد است که با ورود ارز به بازار، این افزایش قیمت مدیریت می‌شود.
در این میان شورای عالی هماهنگی اقتصادی مصوب کرده است با رعایت قوانین بانک مرکزی هر شخص حقیقی و حقوقی می‌تواند بدون محدودیت اسکناس ارز وارد کند و این مصوبه امروز به گمرکات کشور ابلاغ شده است.
بر این اساس، واردات صورت اسکناس توسط هر مسافر ورودی از خارج به کشور تا سقف ۱۰ هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها، نیاز اظهار گمرک ندارد اما جهت مبلغ بیش از سقف تعیین شده، مسافر باید به گمرک مراجعه و ارز همراه خود را اظهار کند. همچنین ورود و خروج ارز یا اسناد بانکی و اوراق بهادار بی‌نام از طریق مرسولات پستی و حمل بار بیش از ۵۰۰۰ یورو یا معادل آن به سایر ارزها ممنوع است. در این شرایط، آگاهی مردم از شرایط بازار ارز از اهمیت بسیاری برخوردار است و نباید با تبلیغات منفی، تحریک شوند و همان‌طور که بارها از سوی کارشناسان اقتصادی عنوان شده، سرمایه‌گذاری در بازار ارز نه تنها از ریسک بالایی برخوردار است، بلکه در نهایت به ایجاد مشکلات اقتصادی بیشتر برای کشور و مردم منجر خواهد شد.
ارتباطی بین FATF و نرخ ارز وجود ندارد
مجید شاکری کارشناس اقتصادی، با تشریح دلایل افزایش قیمت ارز طی روزهای اخیر گفت: به لحاظ فنی، ارتباطی بین FATF و نرخ ارز وجود ندارد و برخی تصمیمات اتخاذ شده اخیر، منجر به آرامش بازار خواهد شد.
وی در خصوص دلایل افزایش نرخ ارز طی هفته اخیر در بازار تهران گفت: دیروز روز مهمی بود که بانک مرکزی بتواند روند افزایشی که برای مدتی ادامه داشت را بشکند که با رسیدن به بعد از ظهر، به این موضوع نزدیکتر شد. این تحلیلگر اقتصادی افزود: بانک مرکزی چند بار شجاعانه نرخ ارز را در صرافی های بانکی بالا برد و مانع از ایجاد آربیتراژ وسیع بین نرخ بازار و صرافی شد؛ همین که این فهم در بانک مرکزی وجود دارد که فروش زیر نرخ ارز نه تنها باعث کاهش نرخ آن نمی شود؛ بلکه افزایش نرخ ارز را به دنبال دارد، بسیار عامل ارزنده ای است.
وی در ادامه گفت: در رسانه ها روی این موضوع که سر رسید شدن سپرده های یک ساله (گواهی سپرده هایی که در بهمن و اسفند پارسال فروخته شد) در این مساله تاثیر داشته است، بحث بسیاری صورت گرفت؛ اما این موضوع نمی تواند چندان در افزایش نرخ ارز موثر بوده باشد؛ چراکه موازی این اثر افزایشی، یک اثر کاهشی بسیار مهم در نقدینگی داریم که کاهش بدهی بانک ها به بانک مرکزی بدون ارتباط به موضوع تهاتر بدهی ها را در برمی‌گیرد. شاکری به عوامل افزایش نرخ ارز در روزهای گذشته اشاره کرد و افزود: در چند روز اخیر اخبار مهمی نشر یافت که بازار بسیار آنها را جدی گرفت؛ از جمله این اخبار، حمله به خط حواله کانادا توسط مقام قضایی در کانادا بود؛ در این موضوع پیش از آنکه با مقام قضایی کانادایی طرف باشیم، با خزانه داری آمریکا طرف هستیم؛ به نحوی که این اقدام کانادا می تواند در ادامه برنامه مبارزه با پولشویی در کازینوها و موضوع چینی ها باشد؛ اما به طور خاص دلایلی وجود دارد که نشان می دهد این موضوع نمی تواند بدون هماهنگی با خزانه داری امریکا و مشخصا برای ضربه زدن به کانال حواله ایران انجام گرفته باشد.
این کارشناس اقتصادی اظهارکرد: اگرچه کانادا خط فرعی کانال حواله ایران است؛ اما با توجه به کثرت ایرانیان در این کشور و همچنین به این دلیل که تسویه برخی از کالاهای اساسی در کانادا انجام می شود، این کانال اثرات بسیاری دارد که البته مهم تر از موضوع کانادا، این است که صرافی هایی در این کشور مورد تهاجم قرار گرفتند که صرافی های بزرگی بودند و نقش مهمی را در صرافان تهران داشتند و این مساله اثر جدی داشت. شاکری با اشاره به نشر برخی شایعات منفی در بازار دبی، گفت: شایعاتی در دوبی مطرح شد مبنی بر اینکه قرار است در آینده با برخی صرافان برخوردهایی صورت بگیرد که این منجر به شکل گیری جو منفی شد؛ که اگرچه شایعه جدی نبود؛ اما صراف‌ها این خبر را جدی گرفتند. وی ادامه داد: خبر دیگری که روز بازار اثر گذاشت، ممنوعیت ری اکسپورت میعانات و فراورده ها از کردستان عراق بود که نشان داد خزانه داری آمریکا یک تهاجم را به سمت منشا ارز غیرنفتی آغاز کرده که به نظر می‌رسد یک خط سازماندهی شده خبری وجود دارد برای اینکه موضوع نرخ ارز در تهران را به موضوع FATF و عدم تصویب پالرمو وصل کنند.
این تحلیلگر اقتصادی با تاکید بر این که به لحاظ فنی واقعا در وضع موجود ارتباطی بین نرخ ارز و FATF وجود ندارد، اظهار داشت: بنابراین اینکه این خط رسانه‌ای تا این حد شدید پی گیری می شود نشان می دهد که انگیزه های سیاسی در داخل یا خارج درباره این موضوع وجود دارد.
شاکری در ادامه با بیان اینکه به طور طبیعی یک افزایش گردش پولی در ماه پایانی سال وجود دارد، تصریح کرد: هیچ کدام از عوامل مذکور چندان پایدار به نظر نمی رسند. البته این موضوع به این معنا نیست که بعد از پایان این موضوعات، ما یک روند کاهشی یا افزایشی را خواهیم داشت؛ اما اگر با روند کاهشی مواجه نشویم، معنایش این است که عوامل مقطعی دیگری متولد شده‌اند؛ که البته چنین عواملی فعلا متولد نشدهاند و ظرفیت تولدشان کم است.
وی افزود: اجزای نقشه ارزی ایران نشان می دهد آمریکایی ها برای ایجاد اخلال در نظام ارزی ایران، به هسته سخت برخورد کرده اند، زیرا لایه هایی که می توانستند به راحتی بردارند را برداشته اند.
دو خبر خوب بنیادین برای بازار ارز
شاکری اظهار کرد: نکته بعدی این است که ما دو خبر بنیادین خوب داریم که روی بازار ارز اثر مثبت دارد؛ خبر خوب اول، موضوع بازار متشکل ارزی است. این بازار یک شکل معمول افزایش نرخ ارز، یعنی افزایش از طریق افزایش بازار فردایی (به این معنا که نرخ نقدی تهران از روی فردایی محاسبه شود) را تغییر خواهد داد و تعیین نرخ تهران ازطریق دبی را نیز با تغییر مواجه خواهد کرد که از این بابت، جلوی بسیاری از افزایش ها را می تواند بگیرد و از طرف دیگر دست بانک مرکزی برای مداخله منعطف، موزون و غیرشکسته بازتر شده و واکنش ها سریع تر می شود. وی افزود: خبر خوب دوم، اجرایی شدن توافقات رییس کل بانک مرکزی در عراق است؛ با توجه به اینکه هم مبادلات ما با عراق تقریبا تحریم ناپذیر است و با توجه به اینکه دینار ارز جایگزین دلار است ظرفیت خوبی را برای میزبانی انتقالات مالی ایران در آینده دارد؛ پس در مجموع اگر روند کاهشی نرخ ارز همچون دیروز، امروز هم ادامه یابد یک روز تاریخی را از سر رد می کند.
شاکری افزود: عوامل بنیادی که امروز در بازار وجود دارد و اثرگذار است، تا حدی گذرا هستند و می تواند در مقطع دیگری پی گرفته شود؛ اما هزینه زیادی برای تحریم گر دارد و زدن این عوامل به سادگی زدن اجزای قبلی نقشه ارزی ایران نیست.
وی گفت: یک فلسفه کلی وجود دارد و آن اینکه، اگر ما فعال بوده و به طور دائم به دنبال راه حل ها باشیم، آینده خوبی قابل تصور خواهد بود؛ نقش کنش گری بانک مرکزی در بلندمدت مهم تر از وقایع گذرا است و با توجه به اینکه بانک مرکزی کنش خوبی می کند، به اقدامات این بانک و قدرت آن در مدیریت بازار امیدوار شده ایم؛ هر چند که اساسا نمی توان پیش بینی دقیقی انجام داد.
شاکری تاکید کرد: می توانم بگویم که عوامل بنیادی مثبتی پیش رو داریم که ما را نسبت به گذشته امیدوار تر می کند.
