طرح توسعه دانشگاه تهران در دهه ۷۰ مطرح شد و محدوده آن در کميسيون ماده۵ به تصويب رسيد و هرگونه تغيير در اين محدوده ممنوع شد. اين طرح از نظر حدود جغرافيايي از شمال بلوار کشاورز، از جنوب خيابان انقلاب، از غرب خيابان کارگر و از شرق خيابان وصال تعريف شد. عنوان و ايده اوليه […]

طرح توسعه دانشگاه تهران در دهه ۷۰ مطرح شد و محدوده آن در کميسيون ماده۵ به تصويب رسيد و هرگونه تغيير در اين محدوده ممنوع شد.
اين طرح از نظر حدود جغرافيايي از شمال بلوار کشاورز، از جنوب خيابان انقلاب، از غرب خيابان کارگر و از شرق خيابان وصال تعريف شد. عنوان و ايده اوليه طرح با چشم‌انداز «شهر دانش، دانشگاه کارآفرين، سبز و هوشمند» قرار بود اعلام و ابنيه محدوده‌هاي اطراف دانشگاه را تملک ‌کند. قرار بود این تملک به گونه‌اي شکل بگیرد که برخي از ساختمان‌هاي ارزشمند را نگه ‌دارد و مابقي را تخريب ‌کند.
بنابراین اين پروژه با اهدافي مانند ساخت مجتمع‌هاي اداري و تجاري محلي را براي حضور شرکت‌هاي دانش‌بنيان و زيرمجموعه‌هاي پژوهشي کشور فراهم می‌کرد که اين مجتمع‌ها نیز در ترکيب با مسيرهاي سبز و پياده تعريف می‌شدند. حال اگرچه تعريف محدوده بلافصل دانشگاه تهران به‌عنوان اراضي توسعه آتي دانشگاه مي‌تواند سياست مناسبي باشد؛ اما مساله از آن‌جا شروع شد که به‌جاي توسعه همپيوند با فضاي زيست جامعه، در تضاد و در مرحله‌اي فاجعه‌بارتر، سرکوب‌گر آن می‌شد. آن ايده توسعه دانشگاه تهران نه‌تنها هرگونه تغيير را در اين محدوده ممنوع اعلام کرده بلکه يگانه راه توسعه دانشگاه را بيرون‌راني ساکنان باقدمت اين محدوده و جايگزين کردن فعاليت‌هاي جديد تعريف کرده است. به باور بسياري اين طرح بعد از گذشت بيش از ۲۰ سال نتوانست به‌عنوان طرح موفقي عمل کند. اما امروزه در فضاي اجتماعي اقشار مردم و به ويژه صاحب‌نظران شهري، نقدهاي جدي بر طرح مذکور وارد شده و اين طرح با چالش‌هاي جدي روبه‌روست.
بنابراین شرایط دومین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران به ریاست محمد اسلامی رییس شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران با حضور اعضای اصلی شورا؛ جمالی‌نژاد معاون وزیر کشور، تقی‌زاده خامسی معاون وزیر نیرو، سلیمانی معاون وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، معاون وزیر جهاد کشاورزی، صالحی‌نیا معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، تجریشی معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست، حیدری معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، طالبیان معاون سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و عدل معاون سازمان برنامه و بودجه تشکیل شد.
در این جلسه که شهرام آدم‌نژاد معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی و نمایندگان سازمان پدافند غیرعامل نیز حضور داشتند، دو موضوعِ گزارش دبیرخانه شورا پیرامون طرح‌های توسعه‌ای دانشگاه‌های کشور با محوریت دانشگاه تهران و همچنین ضوابط و مقررات احداث بنا در باغات کن (تکلیف مصرح در بند ۷ مصوبه پنجم شهریور ۹۷) بررسی و در مورد آنها تصمیم‌گیری شد. تصمیم‌هایی که در این نشست گرفته شد در مصوبه اعلام خواهد شد. اما در این نشست بررسی طرح توسعه دانشگاه تهران، نمایندگان دانشگاه تهران از جمله محمود نیلی‌احمدآبادی رئیس دانشگاه تهران حضور بهم رساندند و به ارایه نکاتی در خصوص طرح فوق پرداختند.

تاریخچه طرح توسعه دانشگاه تهران در دو دهه اخیر
شهریور ۱۳۷۵، رئیس وقت دانشگاه تهران با توسل به ارتباطات سیاسی، موافقت رئیس‌جمهور وقت را درباره ایده توسعه دانشگاه تهران و اختصاص بودجه به آن اخذ کرد و در بودجه سال ۱۳۷۶ کل کشور، ۳۰ میلیارد ریال برای آغاز کار اختصاص یافت.
در این طرح شهرداری مامور خرید املاک محدوده مذکور شد و تا سال ۱۳۷۹، با صرف نیمی از اعتبار مذکور، صرفاً ۱۹ ملک خریداری شد؛ اما یک سال بعد از آغاز ماجرا، یعنی اواسط سال ۱۳۷۶، کمیسیون موضوع ماده (۵) شهر تهران محدوده ای به مساحت ۸/۲۷ هکتار اطراف دانشگاه تهران را به‌عنوان محدوده طرح تعیین کرد که در آن، مالکان حقوق مالکانه ای در وضعیت عادی، از جمله حق معامله املاک و صدور مجوز مرمت، بهسازی و نوسازی املاک و پروانه تخریب و نوسازی از سوی شهرداری نداشتند.
در پایان مصوبه مذکور، دانشگاه تهران موظف شد که طرح جامع توسعه دانشگاه را جهت بررسی به کمیسیون تحویل دهد؛ اما در سال ۱۳۹۶ «کلیات» طرح به کمیسیون مذکور ارائه شد و با نام طرح «شهر دانش؛ دانشگاه کارآفرین، سبز و هوشمند» عنوان شد.
گفتنی است که شورای عالی شهرسازی وزارت راه‌وشهرسازی پیش از این طرح توسعه دانشگاه تهران را بررسی کرده است و به ارائه راهکار برای حل دغدغه های ساکنان پرداخته است. در طول دو دهه گذشته طرح توسعه دانشگاه تهران بارها و بارها مطرح شده است اما آخرین بار در دی ماه ۹۵ این طرح با مخالفت اکثریت اعضای عالی کمیته فنی ۳ شورای عالی بررسی طرح توسعه دانشگاه تهران مواجه شد و از دستور نوزدهمین جلسه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران خارج شد. بنابراین از آن پس بررسی دقیق‌تر برای پخته کردن موضوع در شورای‌عالی شهرسازی منوط به بررسی بیشتر در جلسات کمیته فنی شورای‌عالی شد که جلسه اخیبر وزارت راه و شهرسازی در همین راستا برگزار و نتیجه به بررسی دقیقتر این موضوع با رعایت حقوق ساکنان آن محله موکول شد.
جزئیات اجرایی طرح توسعه دانشگاه تهران تا پایان سال گذشته
اما دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری پیش از این در اینباره گفته است: طرح توسعه دانشگاه تهران را بنا به تقاضای اهالی ابطال می‌کنیم یا این‌که مشروط به ایجاد ساز و کار اجرایی برای تملک بخش باقی‌مانده اقدام خواهیم کرد.
محمدسعید ایزدی، معاون وزیر راه و شهرسازی درخصوص جزییات طرح توسعه دانشگاه تهران ادامه داد: دانشگاه تهران طبق مصوبه سال‌های قبل کمیسیون ماده ۵ قرار بود از شمال تا بلوار کشاورز، از غرب تا خیابان کارگر، از جنوب تا خیابان انقلاب و از شرق تا خیابان وصال توسعه پیدا کند. مقرر شده بود دانشگاه تهران برای این محدوده، طرح تهیه کند و بر اساس طرح مصوب شروع به اقدامات اجرایی کند. دانشگاه تهران در طول سال‌های گذشته بر اساس منابعی که از دولت گرفته اقدام به تملک پلاک‌ها در این محدوده کرده که به همین دلیل برای کسانی که در این محدوده زندگی می‌کنند مشکلات عدیده‌ای ایجاد شده است؛ به حدی که چند روز پیش قبل مقابل وزارت راه و شهرسازی تجمع کردند. بر این اساس از نمایندگان مردم درخواست کردیم تا در جلسه شورای عالی شهرسازی حضور پیدا کنند. ایزدی تصریح کرد: مشکل آن‌جاست که بر اساس این خط توسعه، محدودیت فروش برای این محدوده تعیین شده و مردم این منطقه دچار مسائل و مشکلاتی شده‌اند.
وی تاکید کرد: آن‌چه وزارت راه و شهرسازی تعیین کرده یک خط توسعه بوده که قرار بوده برای آن طرح تهیه شود. در حال حاضر طرح تهیه شده ولی مرحله‌بندی اجرا در آن نیست و دانشگاه تهران در این عرصه شروع به تملک کرده که به نظر می‌رسد اگر تملک را در فازهای مختلف می‌دید این اتفاق نمی‌افتاد. هم‌اکنون اهالی دچار این معضل شده‌اند. بنابراین ما فرصت یک هفته‌ای برای کمیته تهیه کردیم تا طرح پیشنهاد شده را از طرف دانشگاه تهران بررسی کنند. سپس جمع‌بندی را به شورای عالی شهرسازی می‌بریم و موضوع را تعیین تکلیف خواهیم کرد.