زهرا ایرانشاهی اهمیت بهینه‌سازی مصرف در بخش حمل‌ونقل امروز، روز ملی بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف نامگذاری شده است. صنعت حمل‌ونقل به‌عنوان یکی از پیشران‌های اقتصاد کشور، نقش موثری در افزایش بهره‌وری با استفاده از بهینه‌سازی مصارف خود به‌ویژه در بخش انرژی ایفا می‌کند. به‌طور کلی مصرف انرژی در سال ۱۳۹۵، حدود ۱۳۴۵ میلیون بشکه معادل […]

زهرا ایرانشاهی

اهمیت بهینه‌سازی مصرف در بخش حمل‌ونقل
امروز، روز ملی بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف نامگذاری شده است. صنعت حمل‌ونقل به‌عنوان یکی از پیشران‌های اقتصاد کشور، نقش موثری در افزایش بهره‌وری با استفاده از بهینه‌سازی مصارف خود به‌ویژه در بخش انرژی ایفا می‌کند.
به‌طور کلی مصرف انرژی در سال ۱۳۹۵، حدود ۱۳۴۵ میلیون بشکه معادل نفت خام بوده است که ۳۵ درصد آن بخش خانگی و تجاری، ۲۴ درصد بخش صنعت، ۱۷ درصد کشاورزی و خوراک پتروشیمی و حدود ۲۴ درصد آن معادل ۳۲۰ میلیون بشکه معادل نفت خام در بخش حمل‌ونقل مصرف شده است.
مصرف بخش حمل‌ونقل: ۴۸ درصد بنزین، ۳۴ درصد نفت گاز و ۱۵ درصد گاز طبیعی است که از این میزان مصرف انرژی در بخش حمل‌ونقل، حدود ۲۷۳ میلیون بشکه معادل نفت خام آن در بخش فرآورده‌های نفتی بوده است.
با توجه به اینکه از مجموع ۳۸۴ میلیون بشکه معادل نفت خام فرآورده‌های نفتی، ۲۷۳ میلیون بشکه آن در بخش حمل‌‎ونقل مصرف می‌شود (بیش از ۷۰ درصد آن) بنابراین مدیریت مصرف سوخت و مدیریت سایر مصارف در بخش حمل‌ونقل به‌عنوان یکی از نیازهای جوامع توسعه‌یافته و صنعتی، اهمیت بسیار دارد. مدیریت بهره‌وری در بخش حمل‌ونقل بیش از هرچیز به مدیریت لجستیک در بخش حمل‌ونقل وابسته است.
افزایش سطح خدمات حمل‌ونقل با استفاده از استراتژی‌های سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند منجربه کاهش سوخت می‌شود. از جمله این استراتژی‌ها می‌توان به استفاده از وسایل نقلیه با تعداد سرنشین بیشتر، تشویق به استفاده از حمل‌ونقل عمومی با اولویت مترو، توسعه استفاده از حمل‌ونقل ریلی اشاره کرد. استراتژی‌های مهم دیگری برای بهره‌وری مصرف و مدیریت مصرف در بخش حمل و نقل به شرح ذیل است: منطقی کردن سهم هر یک از مدهای حمل‌ونقل از کل حمل‌ونقل کشور و توسعه حمل‌ونقل ریلی، کاهش مصرف سوخت در خودرو‌های تولیدی و ارتقای فناوری تولید خودرو و موتورسیکلت و حرکت به سمت تولید هیبریدی و الکتریکی، ارتقای کیفیت و کارکرد ناوگان حمل‌ونقل کشور و نوسازی ناوگان سبک و سنگین، اصلاح، تکمیل، بهبود و تدوین قوانین و مقررات و استانداردهای مرتبط با مصرف سوخت و حمل‌ونقل و نظارت بر اجرای صحیح آنها، اصلاح و بهبود وضعیت ترافیک و کاهش تقاضای سفر با محوریت توسعه خدمات الکترونیک و توسعه حمل‌ونقل هوشمند، استفاده از سوخت‌های اقتصادی و سالم‌تر با رویکرد سوخت‌های تجدیدپذیر، بهینه کردن کیفیت سوخت‌ها و سایر فرآورده‌های نفتی مورد مصرف در خودروها و نحوه توزیع آنها، فرهنگ‌سازی، آموزش و اطلاع‌رسانی.

همزمان با روز ملی بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف: شاخص‌های کلیدی بهره‌وری در راه‌آهن ابلاغ شد
همزمان با روز ملی بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف شاخص‌های کلیدی بهره‌وری در راه‌آهن از سوی مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران ابلاغ شد. سعید رسولی معاون وزیر راه‌وشهرسازی و مدیرعامل شرکت راه‌آهن شاخص‌های کلیدی بهره‌وری در راه‌‌آهن را طی جلسه‌ای با حضور معاونان و مدیران ستادی و از طریق ارتباط ویدئو کنفرانس با مدیران نواحی، ابلاغ کرد.
معاون وزیر راه‌وشهرسازی ادامه داد: بهره‌وری یک موضوع محوری و جزو ایده‌آل‌های هر دستگاه و سازمان‌هاست که همواره در محافل مختلف مورد بحث است. در ابتدای کار، بهره‌وری برنامه اصلی راه‌آهن اعلام شد و امید است در پرتو بهره‌وری با اتکا با دانش و تجربه عمل شود.
مدیرعامل شرکت راه‌آهن گفت: با ابلاغ شاخص‌های کلیدی بهره‌وری در راه‌آهن اثرات مثبت ‌آن را در مجموعه حمل‌ونقل ریلی کشور مشاهده خواهیم کرد.
رسولی با اشاره به معانی بهره‌وری در کتب فرهنگ لغت و تفاوت میزان بهره‌وری در برخی موارد مشخص بین ایران و سایر کشورها گفت: ضعف در مدیریت و برنامه‌ریزی، عدم تمایل زیاد به کار و تلاش، عدم آموزش صحیح، مراتب تحقق بهره‌وری را با مشکل مواجه می‌کند در حالی که با آموزش صحیح و یادگیری مهارت، سود‌برندگی افزایش می‌یابد.
مدیرعامل شرکت راه‌آهن با بیان اینکه «بهره‌وری مصداق قرار دادن نردبان ترقی در جای صحیح است» تصریح کرد: در این بین تصورات غلطی نیز وجود دارد. به طور مثال بهره‌وری را معادل تولید بیشتر و کاهش اشتغال می‌پندارند. اما باید در نظر داشت که بهره‌وری فقط با کاهش هزینه‌های نیروی انسانی یا کار زیاد رخ نمی‌دهد و معادل خواست یا معامله یک‌سر برد هم نیست.
وی ضمن تشکر از تلاش‌ها و اقدامات انجام شده بابت تهیه و تدوین شاخص‌های کلیدی راه‌‌آهن خاطرنشان کرد: این ابلاغیه یک نسخه عملیاتی است. همچنین با توجه به برخورداری شرکت راه‌آهن از داده‌های فراوان باید شکرگذار بوده و آن ها را در راستای خلق ثروت و بهره‌مندی از فرصت‌های پیش‌ رو استفاده کرد.

تولید ریل ملی، کمک به افزایش بهره‌وری است
به‌رغم بررسی‌های عدیده‌ای که در مورد درجه مرغوبیت و نحوه و میزان تولید ریل ملی صورت‌گرفته و اعلام آمادگی شرکت راه‌آهن برای دریافت ریل از ذوب آهن اصفهان، معاون فروش این شرکت کمبود بودجه را مهم‌ترین دلیل برای خرید کم ریل تولید داخل عنوان کرده است.
معاون فروش ذوب‌آهن اصفهان ادامه داد: ما نخست موفق به تولید ریل U33 شدیم و سپس بر اساس نیاز کشور موفق به تولید ریل UIC60 نیز شدیم. احسان دشتیانه افزود: تولید این نوع ریل پس از انجام آزمایش‌های بسیار به تولید انبوه رسیده است و در صورت تامین مالی قرار است این نوع ریل در تیراژ بالا تولید شود.
یک کارشناس حمل‌ونقل نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما دلیل اصلی تعلل تولید ریل به‌رغم تلاش‌هایی که راه‌آهن برای تسهیل پروسه تامین داخلی ریل انجام داده است را عدم تمکن مالی این شرکت برای تامین شمش موردنیاز برای تولید ریل دانست و ریل‌هایی وارداتی قبلی از کشور هند را نیز فاقد کیفیت مطلوب عنوان کرد.
این کارشناس صنعت ریلی افزود: باید شرایط همکاری دو شرکت راه‌آهن و ذوب آهن برای تولید انبوه ریل تا سقف فعلیِ ۴۰ هزار تن ریل UIC60- با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی کشور در عرصه بین‌الملل- فراهم شود.
این در حالی است که معاون فنی‌وزیربنایی شرکت راه‌آهن پیش از این اعلام کرده بود که راه‌آهن آمادگی خرید ریل‌های تولید شده در شرکت ذوب‌آهن را داشته و بخشی از این تولیدات را نیز خریده است. بنابراین با تامین مالی ریل‌های تولید داخل می‌توان به آینده این صنعت و افزایش بهره‌وری این سیستم حمل‌ونقلی بیشتر امیدوار بود.

بهره وری در حمل ونقل جاده ای
درحالی که کامیون‌های اروپایی به طور میانگین ۱۶۰ هزار کیلومتر در سال پیمایش دارند میزان تردد ناوگان ایرانی نزدیک به ۶۰ هزار کیلومتر در سال است که نشان از میزان بهره وری پایین آن دارد. بنابراین سازمان راهداریس در جهت افزایش بهره وری سعی در ارتقای کیفیت کامیون های تولیدی در جهت بهینه سازی مصرف انرژی و جلوگیری از افزایش شمار شرکتهای زیاد در این بخش حمل ونقل داشته است.

بهره‌‍‌وری در صنعت دریایی
استفاده بهینه از انرژی یکی از ویژگی‌های صنعت کشتیرانی ایران است و در بنادر نیز، مدیریت انرژی در چند دهه اخیر بسیار ساده‌تر و سریع‌تر از سایر بخش‌های صنعتی با هدف افزایش بازده انرژی و گسترش فعالیت‌های سبز و سازگار با محیط زیست مورد توجه قرار گرفته است. با این همه در سایه چالش‌های بحران انرژی و رویکرد به حمل‌ونقل پایدار و پاک، مساله کارایی انرژی در صدر مباحث دانشگاهی، ملاحظات فنی و سیاست‌گذاری‌های حمل‌ونقل دریایی جای گرفته است. کشور ما نیز از قاعده فوق مستثنی نبوده و البته با وقفه زمانی و به دنبال توجه جامعه جهانی به کارایی انرژی، مباحث استفاده بهینه از این منابع مهم اقتصادی را در صدر برنامه‌های دانشگاهی و نهادی خود قرار داده است.
در این رابطه نظر به اینکه مصرف سوخت بیش از نیمی از کل هزینه‌های عملیاتی کشتی را به خود اختصاص می‌دهد، همواره در کانون توجه صرفه‌جویی‌ها بوده است و از این رو مالکان و کاربران کشتی‌ها در جهت کسب حداکثر بازده از سوخت مصرفی خود تلاش می‌کنند. صرف نظر از این کارایی، این بخش همواره تحت فشار برای یافتن شیوه‌های بهتر و تازه‌تر برای بهبود فعالیت به‌علت افزایش مداوم قیمت سوخت به سر می‌برد. نگرانی‌های زیست محیطی نیز به توجه بیشتر کارایی انرژی تاکید دارد اما افزایش نرخ سوخت در سال‌های اخیر، سخت‌گیرانه‌ترشدن مقررات انتشار مواد آلوده کننده محیط زیست و پیش‌بینی بحران انرژی در سال‌های آتی، توجه به کارایی بهینه‌سازی مصرف انرژی را در جهان مشخص کرده است. بسیاری از بنادر جهان با توجه به این اهمیت، به سرعت به نیازهای فناوری جدید در بخش کشتیرانی، واکنش مثبت نشان داده اند و اقدام به ایجاد پایانه های گازطبیعی مایع و سوخت های زیستی یا استفاده از برق ساحل نموده اند. پایانه ها در اقصی نقاط دنیا در حال تغییر وضعیت خود از اتکا به سوخت های فسیلی به سمت برق هستند و این تلاش ها با به کارگیری منابع تجدیدپذیر، تعامل با سایر شیوه های حمل و نقل و افزایش مسئولیت پذیری در مصرف منابع به کارایی انرژی کمک می کند. بنادر کشور ما به واسطه مدیریت سازمان بنادرودریانوردی روند بهینه سازی در مصرف را پی گرفته است و تخلیه و ترخیص کالاهای اساسی، هدایت بخشی از کشتی های کالاهای اساسی به بنادر شهید رجایی و چابهار، جلوگیری از توقف کشتی ها و انباشت کالا در بنادر، عزم جدی همه دستگاه های اجرایی در رفع مشکلات ترخیص کالاهای اساسی را در برنامه خود دارد.