محمدحسین جعفری سمیع / دبیر گروه سیاسی برخی از صاحبنظران حوزه استراتژیک بر این عقیده اند که دیگر دوران جنگ هایی که سربازان مسلح پیش قراول آن بودند به پایان رسیده و امروز دورانی است که ابتدا دیپلمات های کت و شلوار پوش و سپس زنان و مردانی غیر نظامی اما متخصص در ظواهر گوناگون […]
محمدحسین جعفری سمیع / دبیر گروه سیاسی
برخی از صاحبنظران حوزه استراتژیک بر این عقیده اند که دیگر دوران جنگ هایی که سربازان مسلح پیش قراول آن بودند به پایان رسیده و امروز دورانی است که ابتدا دیپلمات های کت و شلوار پوش و سپس زنان و مردانی غیر نظامی اما متخصص در ظواهر گوناگون ، منازعات بین المللی را اداره می کنند. شاید بر همین اساس است که با وقوع هر تنش در گوشه و کنار جهان، بیش از آنکه تجهزیات و نیروهای نظامی تحرکی از خود نشان دهند، سیاستمداران، دیپلمات ها و عناصر اطلاعاتی به جنب و جوش می افتند.
با بالاگرفتن تنش میان ایران و آمریکا در ماه های گذشته، تحرکات دیپلماتیک در منطقه نیز افزایش یافت. از سفرهای دیپلماتیک میان ایران و کشورهای منطقه تا ایفای نقش میانجی توسط کشور عمان همگی حکایت از آن دارد که سرعت تحولات در منطقه به شدت بالا رفته است.
تنش میان ایران و آمریکا در هفته‌های اخیر به دنبال تقویت حضور نظامی آمریکا در منطقه خاورمیانه وارد مرحله جدیدی شده است. حمله به چهار نفت کش در نزدیکی ساحل امارات عربی متحده و حمله پهپادی حوثی‌ها به تاسیسات نفتی عربستان از دیگر عواملی بوده که بر شدت تنش در روابط بین دو کشور در روزهای اخیر افزوده است.
مقامات تهران به دفعات گفته‌اند که حاضر به مذاکره با آمریکا نیستند. رهبر معظم انقلاب نیز مذاکره را «سم مضاعف» خوانده است.
در این میان خبرهایی که از واشنگتن به گوش می رسد حکایت از وجود اختلاف میان ساکنان کاخ سفید دارد. دولتمردان آمریکایی به رغم آنکه تظاهر می کنند سیاستی واحد در قبال ایران اتخاذ کرده اند اما اظهار نظرهایی که از آنان منتشر می شود خلاف آن را نشان می دهد.
در حالی که جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا و مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا همچنان از شروط دوازده گانه خود سخن گفته و با زبان تهدید ایران را خطاب قرار می دهند، ترامپ همچنان در انتظار تماس تلفنی ایران است و از مذاکره سخن می گوید. در واقع این مواضع دوگانه و حتی چندگانه سیاستمدران آمریکایی مورد تمسخر رسانه های بین المللی قرار گرفته است. نشریه اتریشی «دی پرسه» با اشاره به مواضع ضد و نقیض رئیس جمهوری آمریکا در قبال ایران نوشت: «دونالد ترامپ در حالی نظامیان و رزمناو های آمریکایی را به منطقه اعزام می کند که «به دنبال گفت وگو» است نه آسیب زدن!»
در گزارشی که هفته گذشته در تارنمای نشریه دی پرسه اتریش منتشر شده، آمده است: «دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در آخرین دور از تغییر مواضع خود در مورد ایران از آمادگی خود برای گفت وگو با ایران و نه صدمه زدن به این کشور سخن گفت.»
دی پرسه با به تمسخر گرفتن این رویکرد ترامپ یادآور شد: «وی با این ادعا که خواهان تغییر نظام در ایران نبوده و فقط می خواهد که این کشور را از دستیابی به سلاح اتمی باز دارد، شدیدترین فشارهای را متوجه تهران کرده و به تازگی نیز از اعزام ۱۵۰۰ نظامی آمریکایی به خاورمیانه خبر داده است.»
این در حالیست که ناظران سیاسی موقعیت کنونی را بسیار حساس ارزیابی می کنند زیرا هیچ کانال گفت وگوی مستقیم بین ایران و آمریکا وجود ندارد تا از میزان تنش ها بکاهد.
در این شرایط پیام های شدیداللحن در صفحه های توییتر و یا از طریق نمایندگان دو طرف در عراق، عمان و سوئیس رد و بدل می شود.
این موضوع حتی سیاستمداران آمریکا را نیز نگران کرده است؛ «آنگوس کینگ» سناتور مستقل ایالت مین در این باره می‌گوید: «خطر رویارویی به طور ناگهانی، روز به روز بیشتر می‌شود».
این نشریه اتریشی همچنین از پیشنهاد ایران برای امضای یک پیمان عدم تعرض بین کشورهای منطقه به عنوان نشانه ای مثبت یاد کرد که می تواند تنش های موجود را کاهش دهد.
شفافیت به سبک ترامپ
در روزهای اخیر دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در دیدار خود با نخست وزیر ژاپن دونالد ترامپ، در کنفرانسی مطبوعاتی با تاکید بر اینکه نمی‌خواهد به ایران صدمه‌ای وارد کند خطاب به خبرنگاران گفت: «می‌خواهم این موضوع را شفاف کنیم. ما می‌خواهیم ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد.»
در واکنش به این اظهارات ترامپ، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان آقای ظریف در حساب توییتر خود نوشت: «آیت‌ا… خامنه‌ای مدت‌ها پیش با صدور فتوایی در ممنوعیت تسلیحات هسته‌ای گفت که ما در پی آنها نیستیم.»
وزیر امور خارجه اضافه کرد: «تروریسم اقتصادی «تیم ب» در حال آسیب‌رساندن به مردم ایران است و تنش در منطقه را بالا می‌برد. این اعمال هستند و نه حرف‌ها که نشان می‌دهند آیا هدف دونالد ترامپ همین بوده است یا نه.»
پس از اعلام آمادگی برخی کشورهای منطقه برای میانجی گری میان ایران و آمریکا، حالا نوبت به ژاپن رسیده است که بخت خود را بیازماید.
شینزو آبه در راه تهران
هفته گذشته تلویزیون دولتی ژاپن در گزارشی اعلام کرد: «شینزو آبه روز دوشنبه در توکیو در دیدار با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، بار دیگر عزمش برای میانجیگری بین آمریکا و ایران را اعلام کرد. بنا به گزارش‌ها، ترامپ با پیشنهاد آبه موافق بوده و اظهار امیدواری کرده است که دیدار آبه از ایران در اسرع وقت میسر شود.»
آنطور که تلویزیون ژاپن مدعی شده است مقامات ژاپنی تمهیدات نهایی برای دیدار آبه با مقامات بلند پایه جمهوری اسلامی ایران در اواسط ماه ژوئن (اواخر خرداد) را آغاز کرده‌اند.
آخرین بار تاکئو فوکودا، نخست وزیر پیشین ژاپن، سال ۱۹۷۸ کمی قبل از انقلاب اسلامی، به ایران سفر کرده بود و پس از وی تاکنون هیچ نخست وزیری از ژاپن به تهران سفر نکرده است.
عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز سه‌شنبه گذشته درباره این سفر اعلام کرد که طرفین در حال رایزنی هستند. وی ابراز امیدواری کرد که تاریخ سفر شینزو آبه ظرف هفته‌های آینده قطعی شود.
خبرگزاری کیودو نیز پیشتر گزارش کرده بود که آبه برای سفر به ایران اظهار تمایل کرده است در همان زمان موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، برخی اظهار نظرها مربوط به این خبر را رد کرد و گفت: «نخست وزیر ژاپن در واکنش به درخواست رئیس جمهوری ایران، اعلام کرده است تمایل دارد به ایران سفر کند.»
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران ۲۶ اردیبهشت، دو هفته پیش از ترامپ در ژاپن با آقای آبه و تارو کونو، وزیر خارجه این کشور دیدار و گفتگو داشت.
وزیر امور خارجه کشورمان در این گفتگوها ضمن انتقاد از تحریم‌های آمریکا علیه ایران تاکید کرده بود که جامعه بین‌المللی باید از توافق هسته‌ای با ایران حمایت کنند. او همچنین به صراحت از منتفی بودن «هرگونه احتمال» مذاکره با ایالات متحده آمریکا سخن گفته بود.
سفر نخست وزیر ژاپن به ایران از جهات مختلف حائز اهمیت است. اول اینکه این سفر، نخستین سفر نخست وزیر کشور ژاپن بعد از تشکیل حکومت اسلامی در ایران است. دوم آنکه، ژاپن همواره روابط خوبی با ایران داشته و از لحاظ اقتصادی نیز در ردیف کشورهای قدرتمند قرار دارد. در نهایت ژاپن که از متحدان نزدیک آمریکا به شمار می رود و به لحاظ سیاسی وزنهای بالاتر از کشورهای منطقه ای همچون عراق و یا عمان در عرصه بین الملل محسوب می شود. از این رو سفر آتی نخست وزیر ژاپن به ایران میتواند نقش بسزایی در تحولات آینده منطقه داشته باشد.
