زهرا ایرانشاهی روزانه از ورودی‌های کلان‌شهری مثل تهران، ۵۵۰هزار خودرو وارد می‌شود و همین تعداد نیز خارج می‌شود. این جمعیت با خود، ترافیک، تصادف، کمبود وقت و معضل آلودگی هوا را جا می‌گذارند. این وضعیت در سایر کلان‌شهرهای کشور نیز تجربه زیسته‌ای است. بنابراین طبق این شرایط و همچنین تجربه سایر کشورها، حل معضل ترافیک […]
زهرا ایرانشاهی
روزانه از ورودی‌های کلان‌شهری مثل تهران، ۵۵۰هزار خودرو وارد می‌شود و همین تعداد نیز خارج می‌شود. این جمعیت با خود، ترافیک، تصادف، کمبود وقت و معضل آلودگی هوا را جا می‌گذارند. این وضعیت در سایر کلان‌شهرهای کشور نیز تجربه زیسته‌ای است. بنابراین طبق این شرایط و همچنین تجربه سایر کشورها، حل معضل ترافیک در کلان‌شهرهای کشور تنها با افزایش شمار قطارهای حومه‌ای ممکن خواهد بود و افزایش تعداد این قطارها نیز تابعی از برنامه‌ریزی برای آنها است.
بر همین اساس، برای نظم‌دهی به چنین پروژه بزرگی- یعنی افزایش قطارهای حومه‌ای- نیاز به ایجاد شرکتی است که وظیفه‌اش ایجاد زیرساخت‌ها و شرایط لازم برای افزایش شمار قطارهای حومه‌ای باشد. ضرورتی که شرکت راهآهن جمهوری اسلامی ایران از سال ۹۲ تقاضای تشکیل آن را به هیات دولت داده است.
معاون مسافری راهآهن در اینباره می‌گوید: متولی تاسیس شرکت قطارهای حومه‌ای راهآهن است. دولت در راستای سیاست‌های ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، به ویژه بند ۲۴ و ۲۵ و سیاست‌های برنامه ششم توسعه، به ویژه در بند پ ماده ۵۲ مسئولیت اصلی تاسیس این شرکت را برعهده وزارت راه وشهرسازی قرارداده است و این وزارتخانه موظف است با رعایت اصل ۴۴ و قانون حمایت از سامانه‌های حمل ونقل شهری و حومه، شرکت قطارهای حومه را زیر نظر شرکت راهآهن ایجاد کند.
میرحسن موسوی ادامه داد: این شرکت کاملا مستقل است و موظف است که با همکاری شهرداری‌ها نسبت به توسعه حمل‌ونقل حومه‌ای اقدام کند.
گفتنی است که در اساسنامه این شرکت، وظیفه تاسیس، برعهده وزارت راه و شهرسازی و سازمان برنامه‌وبودجه و همچنین وزارت کشور گذاشته شده که مشترکا جزئیات و مصوبات خود را به دولت پیشنهاد دهند و بعد آن موارد در دولت بررسی شود.
تصویب اساسنامه شرکت قطارهای حومه‌ای توسط دولت
معاون مسافری راهآهن در ادامه گفت: پس از بررسی شرکت راهآهن، اساسنامه شرکت قطارهای حومه‌ای در جلسه پنجم اسفند ماه سال گذشته در هیات دولت تصویب شد.
موسوی اظهار داشت: در طول دو سال گذشته شرکت راهآهن با تهیه پیش‌نویس این اساسنامه و برگزاری جلسات متعدد با سایر بخش‌های دولت نظیر وزارت کشور، سازمان مدیریت و وزارت راه و شهرسازی توانست نظرات این بخش‌ها را اخذ و تایید آنها را کسب کند، این درحالی است که تلاش‌های راه آهن برای تصویب این اساسنامه در هیات دولت یکی از گام‌های مهم و اصلی ایجاد شرکت قطارهای حومه‌ای به شمار می‌رود.
موسوی یادآور شد: شرکت راهآهن از سال ۱۳۹۲ توسعه قطارهای حومه‌ای و منطقه‌ای را در دستور کار خود قرار داد و موفق به تصویب قانون برنامه ششم توسعه و مصوبه هیات دولت در مورد اساسنامه شرکت قطارهای حومه‌ای شده است.
وی با بیان اینکه راهآهن دستاوردهای مهم و قابل توجهی را در بخش قطارهای حومه‌ای و منطقه‌ای داشته است، گفت: بر اساس آمارهای منتشره در طی این سال‌ها تعداد مسافران این قطارها رشد بیش از ۲.۵ برابری داشته است.
این در حالی است که اساسنامه شرکت قطارهای حومه‌ای در کمیته تخصصی کمیسیون اجتماعی دولت در مهرماه سال گذشته تصویب شده و سپس در جلسه اصلی کمیسیون اجتماعی مجلس و هیات وزیران به سرعت اقدامات تاسیس شرکت قطارهای حومه‌ای آغاز شد و هم‌اکنون نیز همگان چشم‌انتظار تاسیس و ایجاد این شرکت هستند.
هم‌پوشانی وظایف شهرداری، شرکت مترو و راهآهن در پروژه قطارهای حومه‌ای
شکل‌گیری شرکتی که وظیفه آن بخشی در شهرداری‌ها و مترو و بخشی در راهآهن باشد ممکن است کمی مشکل به نظر برسد اما در زمان رسیدگی به تاسیس این شرکت در مجلس به لحاظ قانونی در اینباره بحث شد و حکم هوشمندانه‌ای برای آن تنظیم‌شد که بر این اساس، دست شهرداری‌ها برای انجام طرحهای قطارهای حومه‌ای در این قانون بسته نیست و اعلام شده است از هر بخشی که امکان ورود و اجرا در حوزه قطارهای حومه‌ای را دارد، استقبال می‌شود و انحصاری در کار نیست.
براساس قانون، شهرداری‌ها فقط می‌توانند در شهرها و حریم شهرها هزینه کنند و اگر قطار حومه‌ای از مرز شهری عبور کند، هزینه‌های آن با محدوده شهر بعدی شراکتی خواهد بود؛ پیش از این از چالش‌های اصلی عدم شکل‌گیری درست قطار حومه‌ای در کشور ما چنین مشکلاتی بوده است. مثلا قطار تهران ـ ورامین ـ گرمسار پیش‌ازاین در اختیار وزارت راه بود، سپس به شهرداری موکول شد و مجددا به راهآهن واگذار شد و به‌این‌ترتیب به تصویب رسید که چنین طرح‌هایی ملی محسوب می‌شوند و از حریم شهر خارج می‌شوند. این مشکل هم‌اکنون با تصویب قانون یادشده حل شده است.
مزایای توسعه قطارهای حومه‌ای
قطار حومه‌ای در کنار کاهش مصرف سوخت، در کاهش تلفات رانندگی (بسیاری از تصادفات در حومه شهرها رخ می‌دهد) و همچنین کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی نقش مهمی دارد. روزانه حدود ۵۴۰ هزار خودرو از حومه تهران وارد تهران می‌شود. همین تعداد نیز در بعدازظهر از تهران خارج می‌شود. اگر امکان جابه‌جایی این تعداد مسافر خودروها از طریق شبکه ریلی فراهم شود و همین ۵۴۰ هزار دستگاه خودرو روزانه وارد تهران نشود، در کاهش آلودگی پایتخت، کاهش مصرف سوخت، کاهش تلفات رانندگی و کاهش ترافیک نقش فوق‌العاده‌ای خواهد داشت.
هم‌اکنون شرکت راهآهن در بیش از ۱۹ مسیر قطار حومه‌ای فعال دارد که با تشکیل شرکت قطارهای حومه‌ای شرایطی فراهم می‌شود تا سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی برای تامین ناوگان حومه‌ای نظیر ریل‌باس، افزایش‌یافته و فواصل اعزام قطارها نیز کاهش یابد تا به این ترتیب شهروندان اطراف کلانشهرها به‌راحتی از قطارهای حومه نظیر همه دنیا استفاده کنند.
لازم به توضیح است که در ایران سهم حمل‌ونقل حومه‌ای در جابه‌جایی‌ها ۲ درصد است، درحالی‌که در اروپا و کشوری مثل آلمان این رقم ۵۵ درصد است که امیدواریم با اقدامات صورت گرفته برای تحقق هدف سهم ۲۰ درصدی راهآهن در جابه‌جایی مسافر، از قطارهای حومه‌ای استفاده زیادی داشته باشیم.
تاسیس شرکت قطارهای حومه‌ای در آینده نزدیک
این در حالی است که مجری طرح توسعه قطارهای حومه‌ای در شرکت راهآهن نیز از تاسیس شرکت قطارهای حومه‌ای در آینده نزدیک خبر داده است.
مهدی قمری‌نژاد ضمن بیان محسنات تاسیس شرکت قطارهای حومه‌ای در نظامندتر شدن فعالیت خدمات حومه‌ای ریلی گفت: روزانه ۵۴۰هزار خودرو از اطراف تهران به این شهر وارد می‌شوند و این موضوع، ضرورت ایجاد چنین نهادی را در جهت توسعه سریعتر قطارهای حومه‌ای در اطراف کلانشهرها نشان می‌دهد.
گفتنی است که در حال حاضر اساسنامه شرکت قطارهای حومه‌ای به تصویب دولت رسیده است و تنها با تاسیس این شرکت است که سهم ۱۰ درصدی راهآهن از فروش گازوئیل به قطارهای حومه‌ای اختصاص می‌یابد.
