سعید سرفرازیان روزنامه‏ نگار هر ساله پس از پایان فصل فوتبالی در ایران باشگاه‌ها با معضل بزرگی به نام پایان قرارداد بازیکنان روبرو می‌شوند. این مشکل از قراردادهای کوتاه‌مدتی است که باشگاه با بازیکنان در فصل نقل و انتقالات منعقد کرده‌اند و حالا باید برای راضی کردن بازیکن به تمدید قرارداد هزینه‌های زیادی متحمل شوند. […]

سعید سرفرازیان
روزنامه‏ نگار

هر ساله پس از پایان فصل فوتبالی در ایران باشگاه‌ها با معضل بزرگی به نام پایان قرارداد بازیکنان روبرو می‌شوند. این مشکل از قراردادهای کوتاه‌مدتی است که باشگاه با بازیکنان در فصل نقل و انتقالات منعقد کرده‌اند و حالا باید برای راضی کردن بازیکن به تمدید قرارداد هزینه‌های زیادی متحمل شوند. که بعضاً مذاکرات به نتیجه نمی‌رسد و تیم شاکله‌ی اصلی خود را از دست میدهد که هزینه‌ای بیشتر و سنگین‌تری به باشگاه مورد نظر وارد می‌کند.
به عنوان نمونه استقلال یکی از تیم‌هایی است که در سال‌های اخیر بابت قراداد‌های کوتاه‌مدت آسیب‌های فراوانی دیده و بعد از چند فصل هنوز نتوانسته به موفقیت چشمگیری برسد.
در این مطلب سعی کردیم دلیل روی آوردن باشگاه‌ها و بازیکنان فوتبال ایران به قراردادهای کوتاه‌مدت را مورد بررسی قرار دهیم که در این رابطه به چند دلیل مهم و اساسی رسیدیم که هم بازیکنان و باشگاه تمایل دارند که قراردادی کوتاه‌مدت منعقد کنند تا این که به قراردادهای بلندمدت روی بیاورند.

نبود ساز و کارهای حرفه‌ای در فوتبال ایران
با وجود اینکه هجده دوره از مسابقات لیگ برتر فوتبال ایران می‌گذرد، اما هنوز روح حاکم بر فضای فوتبال ایران سنتی و آماتوری است. تصمیمات و اقدامات در سطح کلان فوتبال هم‌چنان با دیدگاه سنتی و آماتوری گرفته می‌شود و با رنگ و لعاب حرفه‌ای به نمایش در می‌آید. تنها چیزی که از حرفه‌ای شدن لیگ و فوتبالمان دیده‌ایم تغییر شماره‌های پشت پیراهن بازیکنان تیم‌هاست که از فارسی به لاتین تغییر کرده و نکته‌ی دیگر که آن را به حرفه‌ای شدن فوتبال ایران نسبت می‌دهند افزایش سرسام‌آور قیمت بازیکنان و مربیان شاغل در فوتبال می‌باشد. بر خلاف آن که بسیاری اعتقاد دارند که فوتبال ما حرفه‌ای است اما مشخصات و معضلات فوتبال ایران نشان از یک فوتبال کاملا آماتور دارد به عنوان مثال می‌توان به این مشکلات اشاره کرد، شفافیت لازم در تنظیم و مفاد قرارداد مربیان و بازیکنان وجود ندارد، برخورد با متخلفان و خاطیان اصولی نیست، راه سواستفاده از فوتبال باز است و عدم توجه به منابع درآمد‌زایی از فوتبال حرفه‌ای در فوتبال ایران نه حق پخش تلویزیونی مناسبی وجود دارد و نه از تبلیغات محیطی سهم چندانی به باشگاه‌های فوتبال می‌رسد. همین نکات کافی است تا فوتبال در میان مشکلات و معضلات زیادی دست و پا بزند و هیچ‌‌یک از افرادی که در فوتبال فعالیت می‌کنند امید چندانی به بهبود اوضاع نداشته باشند به همین دلیل برای فوتبال برنامه‌ریزی بلندمدتی انجام نمی‌دهند و به برنامه‌های کوتاه‌مدت راضی‌تر هستند چون اعتقاد دارند با این کار ماندگاری بیشتری در فوتبال ایران دارند. این دیدگاه به صورت عام میان بیشتر عوامل فوتبال وجود دارد و کار برای ایجاد تغییرات مثبت و سازنده‌ و پیمودن مسیر حرفه‌ای شدن فوتبال در ایران را سخت کرده است.

مشکلات مالی باشگاه‌های فوتبال ایران
شاید مهم‌ترین دلیل برای به وجود آمدن قراردادهای کوتاه‌مدت در فوتبال ایران مشکلات مالی باشد مشکلی همیشگی که باشگاه‌های فوتبال ایران را تهدید می‌کند و سربزنگاه گلوی باشگاه‌ها را برای انجام کارهای بزرگ و اصولی می‌فشارد. این مشکل به عنوان پاشنه آشیل فوتبال ایران باعث شده ارکان اصلی فوتبال ایران با خطر و آسیب‌های فراوانی روبرو شود. بازیکنان فوتبال به علت این‌که می‌دانند رسیدن به مبلغ قرارداد خود با مشکلات فراوانی برخورد خواهند کرد زیر بار قراردادهای بلندمدت نمی‌روند و سعی دارند با انعقاد قراردادهای کوتاه‌مدت گام به گام به حق و حقوق خود در باشگاه برسند. این موضوع سبب شده در پایان فصول فوتبالی بازیکنان زیادی بدون قرار‌داد باشند و با خیال راحت به هر تیمی که دوست داشته باشند بروند و یا برای تمدید قرارداد با باشگاه خواسته‌های خود را به مدیران باشگاه تحمیل نمایند‌. مدیران باشگاه‌ها هم برای اینکه بتوانند بازیکنان را حفظ کنند به همان قرارداد کوتاه مدت راغب‌تر هستند.

عدم ثبات در مدیریت باشگاه‌ها
دلیل عمده‌ی دیگر که به بسط و گسترش قراردادهای کوتاه‌مدت در فوتبال ایران کمک کرده عدم ثبات در مدیریت باشگاه‌ها می‌باشد. مدیرانی که همیشه نگران صندلی‌های لرزان خود هستند توجه چندانی به منافع بلند‌مدت باشگاه ندارند و سعی می‌کنند تمام کارها و اهداف خود را برای کوتاه مدت برنامه ریزی نمایند. به همین دلیل برای این که با بازیکنان شاخص به توافق برسند با شرایط بازیکنان به راحتی کنار می‌آیند و به هر خواسته‌ای که بازیکن داشته باشد تن می‌دهند که معمولاً اولین خواسته‌ی بازیکنان انعقاد قراردادهای کوتاه‌مدت است مدیر دنبال موفقیت است تا بتواند از آن حربه برای ماندگاری بیشتر در صندلی ریاست استفاده کند و سعی دارد بازیکنان خوبی به تیم بیاورد.

عدم ثبات در مدیریت باشگاه‌ها
دلیل عمده‌ی دیگر که به بسط و گسترش قراردادهای کوتاه‌مدت در فوتبال ایران کمک کرده عدم ثبات در مدیریت باشگاه‌ها می‌باشد. مدیرانی که همیشه نگران صندلی‌های لرزان خود هستند توجه چندانی به منافع بلند‌مدت باشگاه ندارند و سعی می‌کنند تمام کارها و اهداف خود را برای کوتاه مدت برنامه ریزی نمایند. به همین دلیل برای این که با بازیکنان شاخص به توافق برسند با شرایط بازیکنان به راحتی کنار می‌آیند و به هر خواسته‌ای که بازیکن داشته باشد تن می‌دهند که معمولاً اولین خواسته‌ی بازیکنان انعقاد قراردادهای کوتاه‌مدت است مدیر دنبال موفقیت است تا بتواند از آن حربه برای ماندگاری بیشتر در صندلی ریاست استفاده کند و سعی دارد بازیکنان خوبی به تیم بیاورد بازیکن خوب و شاخص هم همیشه خواسته‌های خاص دارد و علاوه بر آن دوست دارد در کوتاهترین زمان به خواسته‌های خود هم برسد همین نکات منجر می‌شود که مدیران نتیجه‌گرا به قراردادهای کوتاه‌مدت تن در دهند و دیگر نگرانی چندانی برای سال‌های بعد نداشته باشند.

دلالی و واسطه‌ها
فوتبال به دلیل وسوسه‌های مالی فراوان و وجود پول زیادی که در آن وجود دارد محلی مناسب برای رشد واسطه‌گری و دلالی هم می‌باشد‌. این افراد برای تامین منافع خود با ایجاد ارتباطات وسیع با مدیران، مربیان و بازیکنان سود‌جو مسیر قراردادها را به سمت دلخواه خودشان می‌برند و یکی از این مسیرها انعقاد قراردادهای کوتاه‌مدت است چون با قراردادهای کوتاه‌مدت جابجایی و چرخش بازیکنان بین تیم‌های مختلف بیشتر می‌شود و حق واسطه‌گری آن‌ها هم محفوظ است.

عدم وجود اتحادیه بازیکنان فوتبال
بازیکنان حرفه‌ای فوتبال در ایران همیشه نگران آینده هستند، چون از امنیت شغلی لازم برخوردار نیستند نه از بیمه‌ای خوب و مناسب برخوردار هستند و نه اتحادیه‌ای وجود دارد تا در زمان پیش آمدن مشکل به آنان کمک کند. همین نکات موجب می‌شود که بازیکن بداند که زمان و فرصت محدودی برای بهره‌مندی از دوران حرفه‌ای دارد و اگر از این زمان به درستی استفاده نکند آینده‌‌اش با خطر و مشکل روبرو خواهد شد. پس طبیعی است که وقتی بازیکن از پشتوانه‌ی قوی‌ای برای حمایت شدن بی بهره باشد زیر بار قراداد های بلند‌مدت با باشگاه‌های کشور نمی‌رود و با همان روش یک‌سال یک‌سال پیش می‌رود چون ریسک کمتری دارد.