زهرا ایرانشاهی برگزاری نخستین میز ملی لجستیک ایران در منطقه آزاد ماکو اتفاق مثبتی در حوزه حمل‌ونقل به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پیشران‌های اقتصاد کشور محسوب می‌شود که به زعم نگارنده به اندازه کافی درباره آن در رسانه‌های مختلف و مطبوعات صحبتی به میان نیامده است. بنابراین به‌منظور درک اهمیت لجستیک در زنجیره تامین کالا، نخست […]

زهرا ایرانشاهی

برگزاری نخستین میز ملی لجستیک ایران در منطقه آزاد ماکو اتفاق مثبتی در حوزه حمل‌ونقل به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پیشران‌های اقتصاد کشور محسوب می‌شود که به زعم نگارنده به اندازه کافی درباره آن در رسانه‌های مختلف و مطبوعات صحبتی به میان نیامده است. بنابراین به‌منظور درک اهمیت لجستیک در زنجیره تامین کالا، نخست تعریفی از آن ارائه می‌دهیم.
در تعریف لجستیک آمده است که این عملیات، فرآیند برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بر خدمات و اطلاعات مرتبط با حمل و نگهداری كالا از مبدا تا محل مصرف است كه با هدف تامین نیاز مشتری، شامل جریان‌های درونی و بیرونی، درون‌سو و برون‌سو انجام می‌گیرد.
به عبارتی، هزینه‌های فرآیند ارسال کالا از مبدا تا مقصد یعنی از تولیدکننده تا دستان مصرف‌کننده که لجستیک نام می‌گیرد، مهم‌ترین عامل رقابت صنایع، تولیدكنندگان و ارائه‌كنندگان خدمات در زنجیره‌ تامین است. صاحبان كالا و مدیران زنجیره‌های تامین تلاش‌های گسترده‌ای در جهت كاهش این هزینه‌ها صورت می‌دهند. از جمله این تلاش‌ها انجام مطالعات برنامه‌ریزی لجستیك و حمل‌ونقل است و در این میان، مطالعات كاربری زمین در برنامه‌ریزی حمل‌ونقل و طراحی مكانی شبكه حمل‌ونقل نقش ویژه‌ای دارند. محل قرارگیری نقاط تولید و جذب سفر در زنجیره‌های تامین و همچنین مسیرهای ارتباطی آن‌ها از مهم‌ترین ورودی‌های هر پروژه برنامه‌ریزی در زمینه لجستیك و حمل‌ونقل است.
با این معرفی، اهمیت زنجیره تامین که چند سالی است با ورود چهره‌های تکنوکرات به وزارت راه‌وشهرسازی در مرکز توجه قرار گرفته، مشخص می‌شود.
با این مقدمه، برگزاری نخستین میز ملی لجستیک ایران به مدت دو روز (هفدهم و هجدهم تیرماه) که با حضور جمعی از مسئولان دولتی و فعالان بخش خصوصی کار خود را آغاز کرده، می‌تواند نویدبخش توجه بیشتر به اقتصادی‌تر شدن عملیات و فرایند حمل کالا باشد.
معاون حمل‌ونقل وزیر راه‌وشهرسازی در این مراسم طی یک سخنرانی گفت: توجه به لجستیک و سرمایه‌گذاری در این صنعت، می‌تواند موتور محرک رشد اقتصادی، صنعتی و اجتماعی کشور باشد و هر هزینه‌ای در این بخش، تأثیرات شگرفی بر رشد کشور خواهد داشت.
شهرام آدم‌نژاد اظهار داشت: آنچه امروزه امنیت اقتصادی و اجتماعی کشورها را بیش از هر عامل دیگری تضمین می‌‌کند، داشتن نقش و سهم در تجارت بین‌الملل و در زنجیره‌های تامین جهانی است و لجستیک، مهم‌ترین مرکب این استراتژی است و توجه به این اصل مهم، موجب به وجود آمدن ستاد لجستیک مراکز کشور در سال ۹۷ و تصویب سند آمایش مراکز لجستیک محلی برای توجه بیشتر به هماهنگی و همگرایی بازیگران اصلی لجستیک کشور؛ چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی شد.
وی با بیان اینکه مؤسسه pwc در مطالعه‌ای که به پیش‌بینی وضعیت لجستیک جهان در سال ۲۰۳۰ پرداخته، به مسیر توسعه کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور اشاره کرده است، افزود: در این راستا، صدها خبره و فعال لجستیک در جهان الزاماتی را برای این کشورها عنوان کرده‌اند تا بتوانند تا سال ۲۰۳۰ در این صنعت به شکوفایی دست یابند.
معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: لزوم تسهیل مقررات و تجارت با سایر کشورها، تسهیل ورود شرکت‌های بزرگ چند ملیتی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، توجه به ایجاد زیرساخت‌های لجستیک، و توجه به تکنولوژی‌ها و روش‌های روز از جمله این موارد است.
آدم نژاد یادآور شد: از این رو کشورهای مختلف اروپایی و آسیایی با شناخت اهمیت لجستیک در توسعه اقتصادی، تلاش و رقابت خود را در این زمینه افزایش داده‌اند.
وی در ادامه با بیان اینکه براساس گزارش ITF، کشورهای OECD به طور متوسط یک تا دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف توسعه زیرساخت‌های داخلی مرتبط با لجستیک می‌کنند، گفت: طبق آمار OECD، کشورهایی نظیر گرجستان، آذربایجان و ترکیه که رقبای منطقه‌ای ما در کریدورهای بین‌المللی هستند به ترتیب ۲.۶، ۱.۵ و ۱/۱ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به صورت سالانه در زیرساخت‌های لجستیک سرمایه‌گذاری می‌کنند.
آدم نژاد در ادامه بیان داشت: این درحالی‌است که براساس گزارش کمیسیون اروپا، سرمایه‌گذاری در بخش لجستیک یک کشور، بین سه تا هشت برابر هزینه سرمایه‌گذاری، روی تولید ناخالص داخلی تأثیر دارد که این حجم سرمایه‌گذاری و این تأثیر فوق‌العاده، خود حاکی از اهمیت لجستیک برای کشورهای توسعه یافته و اقتصادهای نوظهور است.
وی افزود: از جمله پتانسیل‌های اصلی اقتصادی ایران، به دلیل برخورداری کشور از موقعیت ژئوپولتیک ویژه در منطقه، لجستیک و ایفای نقش در تجارت و زنجیره تامین بین‌المللی است. به خصوص که با تغییر قدرت‌های برتر اقتصادی جهان در چند دهه آتی، پیش‌بینی می‌شود این موقعیت تقویت شود. با توجه به این پتانسیل، مناطق آزاد ایران می‌توانند سهم قابل توجهی از بازار لجستیک بین‌المللی را داشته باشند و بخشی از شبکه تامین صنایع بین‌المللی به خاک ایران منتقل شود.
معاون حمل ونقل وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: در این راستا با توجه به تغییر الگوی تجارت در سال‌های اخیر و اقتصادهای نوظهور در جهان مانند؛ اندونزی و هند ضرورت تعیین نقش مناطق آزاد ایران در زنجیره تامین جهانی و همچنین نقش‌آفرینی آن‌ها در کریدورهای ترانزیتی و تجارتی پیش از پیش احساس می‌شود.
آدم‌نژاد اظهار داشت: مناطق آزاد می‌توانند با توجه به موقعیت ویژه خود و امکانات موجود، نقش‌های متعددی را در زمینه لجستیک کشور ایفا کنند و در صورت حفظ هماهنگی و یکپارچگی با سایر بازیگران لجستیک، می‌توانند در رااستای رفع بسیاری از موانع پیش‌روی صنعت لجستیک گام بردارند.
معاون حمل‌ونقل وزیر راه‌وشهرسازی در ادامه به تشریح مهم‌ترین نقش‌هایی که مناطق آزاد ایران می‌توانند در راستای بهبود و شکل‌گیری منسجم شبکه لجستیک کشور ایفا کنند، پرداخت و گفت: در اولین مورد، سرعت بخشیدن به فرآیندها و امور عملیاتی در کریدورهای ترانزیتی از طریق هماهنگی مناطق آزاد با یکدیگر و تسریع ورود و خروج کالا با استفاده از تقسیم تشریفات موجود بین مبدا و مقصد باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: دوم، ایجاد هماهنگی و برقراری ارتباط لحظه‌ای و بر خط بین مناطق آزاد بمنظور برنامه‌ریزی برای جریان‌های باری پرحجم بین مناطق، کاهش هزینه و زمان عبور کالای ترانزیتی بین مناطق آزاد و افزایش مقیاس عملکرد آنها است.
معاون وزیر راه و شهرسازی در بند سوم به تسهیل حضور شرکت‌های چند ملیتی و توانمند ارائه خدمات لجستیک و در بخش بعد به ارائه خدمات ارزش افزوده به صرفه، به صاحبان کالا به‌منظور کاهش هزینه‌های آنها به دلیل نزدیکی به بازارها و نقاط تولید بار اشاره کرد.
گفتنی است که معاون برنامه‌ریزی دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد نیز در سخنرانی خود از تسهیل سرمایه‌گذاری در مراکز لجستیک مرزی خبر داد. محمدرضا عبدالرحیمی یادآور شد سال گذشته ستاد مراکز لجستیک کشور در وزارت راه و شهرسازی، ۴۰ شهر و قطب لجستیکی شامل چهار شهر لجستیک،‌ ۱۰ مرکز لجستیک مرزی،‌ ۱۲ پارک لجستک و ۱۴ دهکده لجستیک ا مشخص کرده است. او با اشاره به ارتقای رتبه لجستیک ایران در رنکیگ جهانی گفت: طبق آمار جهانی ایران با پرش ۳۲ پله‌ای در رتبه ۶۴ لجستیک جهان قرار دارد که این آمار حدفاصل سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ رقم حورده است.
لازم به توضیح است که هدف اصلی از برگزاری این رویداد معرفی ظرفیت‌های لجستیکی میزبان به فعالان و دست‌اندرکاران لجستیکی کشور و فراهم ساختن محیطی تخصصی برای بحث و تبادل‌نظر فعالان و مسئولان محلی و ملی در راستای تمرکززدایی از صنعت لجستیک کشور است. چراکه مهم‌ترین مساله در میان صاحبان كالا و فعالان زنجیره تامین در حوزه لجستیک، كاهش هزینه‌های مترتب بر فعالیت‌های لجستیک و به تبع آن كاهش هزینه‌های زنجیره تامین است. امروزه در جهان بهترین نوع زنجیره تامین از نظر هزینه، تمركز فعالیت‌های مرتبط با تجمیع و توزیع در یک محل است كه هزینه‌های حمل‌ونقل، انبارداری و كنترل و جابجایی موجودی را به دلیل ایجاد مقیاس كاهش می‌دهد. بنابراین وجود مراكزی كه این گونه خدمات را ارائه كنند با ایجاد تمركز،‌ صرفه ناشی از مقیاس و ارائه تخصصی خدمات با كیفیت بالا می‌تواند دغدغه كاهش هزینه صاحبان كالا را كاهش دهد. این مراكز كه در نوع عمومی خود، «مراكز لجستیک» نامیده می‌شوند.