شهلا منصوریه دبیر گروه اجتماعی میزان استفاده از پلاستیک و ظروف یکبار مصرف آنقدر در کشور زیاد شده که دیگر نخواهیم به آمار و ارقام تکیه کنیم؛ هرچند نگاه به این آمار عمق فاجعه را بیشتر می کند. پلاستیک تقریبا در هر چیزی پیدا می‌شود؛ از تغذیه گرفته تا ماشین، تلفن، کامپیوتر، قطعات رایانه، ظروف […]
شهلا منصوریه
دبیر گروه اجتماعی
میزان استفاده از پلاستیک و ظروف یکبار مصرف آنقدر در کشور زیاد شده که دیگر نخواهیم به آمار و ارقام تکیه کنیم؛ هرچند نگاه به این آمار عمق فاجعه را بیشتر می کند. پلاستیک تقریبا در هر چیزی پیدا می‌شود؛ از تغذیه گرفته تا ماشین، تلفن، کامپیوتر، قطعات رایانه، ظروف آشپزخانه، لوله آب، هواپیما و هر چیزی که با آن سر و کار داریم. آنقدر این مساله همه گیر شده که گاهی تصور عمومی بر این است که زندگی بدون پلاستیک بسیار سخت است. استفاده از ظروف یک بار مصرف در کشورمان از اوایل دهه ۶۰ به تدریج همه گیر شد. در حال حاضر کشور ما در دنیا جزو ۵ کشور اول پس از امریکا، ایتالیا، آلمان و انگلیس در تولید ظروف یکبار مصرف، و اولین کشور آسیایی در تولید ظروف یکبارمصرف گیاهی است.
در روزگاران نه چندان دور، وقتی مردم به خریدهای روزانه و یا هفتگی خود می رفتند با کیسه های کاغذی یا پارچه ای خارج می شدند، مثل الان دست هایشان پر از کیسه های نایلونی و پلاستیکی نبود، برخلاف الان آن زمان از کاغذهایی استفاده می شد که به آسانی در طبیعت تجزیه می شد.
با گرانتر شد کاغذ در کشور، جامعه به سمت استفاده از انواع کیسه ها و ظروف پلاستیکی روی آورد که راحت ترین و دم دست ترین و ارزانترین وسیله بود. پلاستیکی که در طبیعت می ماند و تجزیه نمی شود و از این رو، ظروف یکبار مصرف از جمله عوامل تهدید طبیعت به شمار می روند و موجبات نابودی خاک و درخت و ریشه را فراهم می آورند. گذشته از آن، معایب دیگری دارد که مهمترین آن مشکل بازیافت مواد پلاستیکی و انتقال مواد مضر به غذا در شرایط خاص و بخصوص وقتی غذا داغ است.
مصرف روزانه سه هزار تن پلاستیک
کارشناسان معتقدند که مواد پلاستیکی و پلیمری به علت دارا بودن مواد نفتی و هیدروکربنی و افزودنی های مختلف تجزیه ناپذیر است و در خاک باقی می مانند. مواد شیمیایی موجود در آن ها به تدریج از طریق خاک وارد آب، گیاهان و جانوران و به صورت مستقیم و غیرمستقیم وارد زنجیره غذایی انسان و حیوان می شود. این در حالی است که جایگزین های گیاهی ظروف و کیسه های پلاستیکی این قابلیت را دارند که حداکثر ظرف ۶ ماه در طبیعت تجزیه شوند.
به گفته مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار؛ ایران در میان۱۰ کشور پر مصرف مواد پلاستیکی و نایلون قرار دارد. صدرالدین علی‌پور معتقد است که طبق آمار، روزانه بیش از سه هزار تن و سالانه حدود یک میلیون تن در کشور پلاستیک مصرف می‌شود. وی افزود: مصرف پلاستیک و تبعات محیط‌زیستی آن موضوعی جهانی شده است، ازاین‌رو اتحادیه اروپا با توجه به اهمیت مقابله با آلاینده‌های پلاستیکی ضمن ارائه پیشنهاد ممنوعیت استفاده از پلاستیک‌های یکبارمصرف خواستار جمع‌آوری بطری‌های پلاستیکی تا سال ۲۰۲۵ شده است.
مدیرکل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران به مضرات پلاستیک اشاره و خاطرنشان کرد: وجود مواد افزودنی کنترل‌نشده در ظروف یکبارمصرف پلیمری، بروز سرطان و بیماری‌های صعب‌العلاج در اثر تماس مستقیم پلاستیک با مواد غذایی داغ، بروز بیماری‌های ریوی و گوارشی، افزایش جانوران موذی و حشرات از جمله موش و مگس به دلیل حفظ رطوبت و مواد غذایی در زباله در اثر وجود مواد پلیمری، آلودگی بصری و آلودگی هوا ناشی از سوزاندن این مواد، گرفتگی کانال‌ها و نهرهای آب از جمله مشکلات محیط‌زیستی و بهداشتی ناشی از مصرف کیسه‌های پلاستیکی است.
کمی کمتر کیسه پلاستیکی مصرف کنیم
از سال ۱۳۹۱ روز ۲۱ تیرماه با هدف ارتقای سطح آگاهی مردم در زمینه زیان‌های رهاسازی و استفاده بی‌رویه از کیسه‌های پلاستیکی و تغییر سبک زندگی آنها در راستای کاهش استفاده از ظروف یکبارمصرف پلیمری و کیسه‌های پلاستیکی، به نام روز بدون کیسه پلاستیکی نامگذاری شد که باید در این راه با عزمی ملی و همیاری و همکاری کلیه سازمان‌ها و نهادهای متولی و تصویب قوانین و ارائه راهکارهای مؤثر جهت کاهش و یا عدم مصرف کیسه پلاستیکی اقدام‌های لازم صورت گیرد.
مدیرکل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران با بیان این مطلب به شعار امسال اشاره کرد و افزود: دستورالعمل اجرایی روز بدون کیسه پلاستیکی سال ۱۳۹۸ با شعار «کمی کمتر کیسه پلاستیکی مصرف کنیم» به مناطق ۲۲ گانه ابلاغ شده است که طبق آن، استقرار کانون‌های محیط‌زیست و سمن‌ها در یک مکان شاخص جهت عرضه محصولات جایگزین کیسه‌های پلاستیکی (نانوایی‌ها، میادین تره‌بار، شهروند و غیره) در مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران، اجرای برنامه‌های آموزشی و فرهنگی خلاقانه در خصوص مزایای استفاده از ظروف یکبارمصرف گیاهی و کیسه‌های پلاستیکی تجزیه‌پذیر و همچنین ارائه راهکار جهت کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی، آموزش چهره به چهره، آموزش دوخت کیسه‌های پارچه‌ای، اجرای برنامه‌های نمایشی در مکان‌های عمومی با استفاده از ظرفیت‌های موجود از جمله اقدامات اجرایی در این روز است.
البته مصرف پلاستیک و تبعات محیط زیستی آن محدود به ایران نیست و موضوعی جهانی شده است. سازمان ملل در گزارشی اعلام کرد که سالانه پنج تریلیون کیسه پلاستیکی در جهان مصرف می شود، چیزی معادل ۱۰میلیون کیسه پلاستیکی در هر دقیقه.
با توجه به اینکه کاهش مصرف پلاستیک، راهکار اصلی مبارزه با آلودگی پلاستیکی است، اما آموزش و فرهنگسازی نقش پررنگی در این میان دارد و برای کاهش و حذف پلاستیک در کشور باید به سمت تنویر افکار عمومی برای تغییر الگوی مصرف پیش رفت. روز گذشته روز جهانی بدون پلاستیک بود و این موضوع باید ملکه ذهن ما باشد که ما فقط یک کره زمین داریم که باید برای حفظ جان آن تلاش کنیم و منتظر تقویم و نامگذاری های آن نباشیم.
