زهرا ایرانشاهی ایستگاه‌های راه‌آهن ایران که به ثبت ملی رسیده‌اند کم نیستند. این اتفاق درواقع حاصل تلاش راه آهن و سازمان میراث فرهنگی است. اخیرا ایستگاه راه آهن مشهد و بندر ترکمن نیز ثبت ملی شدند اما پیش از این نیز ایستگاه راه آهن تهران به شماره ثبت ۳۶۳۹ در تاریخ ۷۹/۱۲/۱۵، شمال‌غرب در شهرستان […]

زهرا ایرانشاهی

ایستگاه‌های راه‌آهن ایران که به ثبت ملی رسیده‌اند کم نیستند. این اتفاق درواقع حاصل تلاش راه آهن و سازمان میراث فرهنگی است. اخیرا ایستگاه راه آهن مشهد و بندر ترکمن نیز ثبت ملی شدند اما پیش از این نیز ایستگاه راه آهن تهران به شماره ثبت ۳۶۳۹ در تاریخ ۷۹/۱۲/۱۵، شمال‌غرب در شهرستان قزوین به شماره ثبت ۱۲۹۰۱ در تاریخ ۸۴/۵/۱۹، شمال در منطقه سوادکوه با سه بنا و تحت عناوین بنای ایستگاه را‌ه‌آهن دو گل به شماره ثبت ۱۴۱۳۷، بنای ایستگاه راه‌آهن سوادکوه به شماره ثبت ۱۴۱۳۰ و بنای ایستگاه راه‌آهن گدوک به شماره ثبت ۱۴۱۳۲ در تاریخ ۸۴/۱۱/۹ به ثبت ملی رسیده‌اند و تاریخ صاخت انها نیز مربوط به دوران پهلوی اول و جزو آثاری هستند که به ثبت ملی رسیده‌اند.
همچنین ایستگاه‌های راه‌آهن جنوب‌شرق در شهرستان زاهدان تحت عنوان ایستگاه راه‌آهن میرجاوه به شماره ثبت ۱۶۴۳۷ در تاریخ ۸۵/۸/۲۷ مربوط به دوره قاجاریه و در نهایت راه‌آهن شمال در شهرستان گلوگاه تحت عنوان ایستگاه راه‌آهن تیرتاش به شماره ثبت ۱۷۷۹۸ در تاریخ ۸۴/۱۲/۱۴ و مربوط به پهلوی اول از دیگر ایستگاه‌های راه‌آهنی هستند که نامشان در اسامی آثار ثبت ملی قرار دارد.
حالا مدیرعامل شرکت راه‌آهن خبر از تلاش برای ثبت جهانی راه آهن سراسری داده و در همین ارتباط گفته است: در آینده نزدیک موزه ریلی را در شهر تهران راه اندازی خواهیم کرد تا از این طریق بخشی از فرهنگ و تاریخ کشور و اقدامات شرکت راه‌آهن و نقش آن در صنعتی شدن کشور در معرض دید قرار گیرد. سعید رسولی اظهار داشت: ثبت جهانی راه آهن سراسری با تلاش های شرکت راه آهن و سازمان میراث فرهنگی در حال انجام است.
معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: زحمات و تلاش های زیادی در گذشته برای احداث راه آهن صورت گرفته که باید آنها را پاسداشت و با تلاش برای ثبت جهانی خط آهن سراسری ایران، این خط آهن را که پیچیدگی های فنی، مهندسی و اقلیمی زیبایی دارد به جهانیان بشناسانیم.
رسولی تاکید کرد: برای بهتر دیده شدن این میراث ملی باید همگی برای زیباسازی و بهسازی محیط اطراف خطوط ریلی و ایستگاه های راه آهن تلاش کنیم که البته این امر در سایه تلاش کارکنان با انگیزه و باعلاقه راه آهن، در حال انجام است.
وی ادامه داد: راه اندازی موزه ریلی، اقدام موثر دیگری برای شناساندن تاریخ راه آهن و کشور به مردم است که تا کنون موزه ریلی در چند شهر از قبیل اندیمشک، مشهد و زاهدان راه اندازی شده است.
مدیرعامل راه آهن افزود: در آینده نزدیک موزه ریلی را در شهر تهران راه اندازی خواهیم کرد تا از این طریق بخشی از فرهنگ و تاریخ کشور و اقدامات شرکت راه آهن و نقش آن در صنعتی شدن کشور در معرض دید قرار گیرد.
وی تصریح کرد: ثبت جهانی راه آهن ایران به عنوان یکی از میراث های جهانی به هرچه بیشتر شناخته شدن روند صنعتی سازی ایران و تاریخ صد ساله راه آهن به مردم کمک شایانی خواهد کرد.
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تیز در اینباره گفته است: آثار فوق العاده ای در کنار خط راه آهن سراسری ایران وجود دارد و علاوه بر ویژگی های تاریخی ، از نظر اجتماعی و فرهنگی نیز بسیار بی نظیر و پیچیده است.
محمد حسن طالبیان ادامه داد: کارکنان شرکت راه آهن با عشق و علاقه زیادی که نسبت به راه آهن دارند اکثر آثار تاریخی گذشته از جمله لکوموتبو و واگن ها و ظروف قدیمی را حفظ کرده اند که این امر بسیار ارزشمند است.
وی خاطر نشان کرد: فرآیند ارزیابی میدانی بازرسان یونسکو از خط آهن سراسری بسیار اهمیت داشته و لازم است که برای کسب نظر ارزیابان جهانی این میراث در مدت باقی مانده با هماهنگی های بیشتری آراسته و آمادگی های لازم برای ثبت انجام شود.
وی همچنین از آمادگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای کمک به راه‌آهن برای فعال کردن بخش گردشگری ریلی و مرمت آثار تاریخی خبر داد.
لازم به ذکر است ثبت جهانی راه آهن سراسری ایران که از نمونه های بارز صنعتی شدن کشور در تاریخ ۱۰۰ ساله معاصر ایران محسوب می‌شود ۱۳۹۴ کیلومتر طول داشته و از جنوبی‌ترین نقطه ایران در بندر امام آغاز و تا شمالی ترین آن در بندر ترکمن خاتمه می یابد. این خط از نظر تکنیک، ویژگی های فنی و اقلیم منحصر به فرد است به طوری که پس عبور از ۸ اقلیم مختلف باعث پیوند بین قومیت های متفاوت می شود، همچنین در اطراف این خط آهن آثار تاریخی و طبیعی بسیاری وجود دارد.
روند ثبت خط آهن سراسری ایران از سال ۹۴ آغاز شد و این میراث فرهنگی در سال ۱۳۹۶ در فهرست آثار ملی قرار گرفت و پس از آن تلاش ها تا امروز برای ثبت جهانی آن ادامه دارد. تاکنون ۳ خط آهن در دنیا به ثبت جهانی رسیده که طولانی ترین آن ها ۱۲۰ کیلومتر بوده است.
گفتنی است، جلسه هماهنگی ثبت جهانی راه‌آهن سراسری ایران هفته گذشته با حضور مدیرعامل شرکت راه‌آهن و معاون سازمان میراث فرهنگی و نماینده ایران در یونسکو برگزار شد.
لازم به توضیح است که میراث صنعتی راه آهن ایران قرار بود در سال ۲۰۱۹ ثبت جهانی شود. چرا که موضوع ثبت راه آهن قدیمی ایران موضوعی فراتر از ثبت یک بناست و شامل تمامی ایستگاه‌ها، خطوط و بافت‌های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی خواهد بود که در این مسیر از جنوب تا شمال کشور را شامل می‌شود. بنابراین اگر راه‌آهن قدیمی ایران به ثبت جهانی برسد شهرهای مختلفی که در مسیر راه‌آهن هستند نیز به عنوان مقصد گردشگران داخلی و خارجی معرفی خواهد شد.
قرار بود راه آهن سراسری در سال ۲۰۱۹ به همراه جنگل‌های هیرکانی ثبت جهانی شود اما کارشناسان یونسکو خواستار اصلاحاتی در پرونده ثبت جهانی راه آهن ایران شدند که آنطور که در خبر آمده بود گویا تلاش ها به نتیجه رسیده است و جنگل‌های هیرکانی نیز چندی پیش ثبت جهانی شد.