احسان رستمی پور روزنامه نگار خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم میکنند که از جنبههای مختلف میتوان به آن پرداخت. مهمترین جنبه از مشکلات خبری این حوزه به طور مستقیم به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برمیگردد که سالهاست سیاستی در جهت تعامل با […]
احسان رستمی پور
روزنامه نگار
خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم میکنند که از جنبههای مختلف میتوان به آن پرداخت. مهمترین جنبه از مشکلات خبری این حوزه به طور مستقیم به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برمیگردد که سالهاست سیاستی در جهت تعامل با رسانهها ندارد و هر روز نه تنها بیشتر از رسانههای فاصله میگیرد (رییس این سازمان بیش از یکسال است که نشست خبری برگزار نکرده است) که حتی موانعی برای خبر رسانی ایجاد میکند یا سعی میکند با خبرسازی مانع انتشار اطلاعات صحیح شود. این سازمان و به طور کلی دولت، در حوزه خبری و فعالیت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شفافیت ندارد و کارکرد این حوزه برای آنها شعاری و آماری است. رسانهها در حوزه میراث فرهنگی میتوانند به سازمان میراث فرهنگی کمک کنند تا وظایف خود را در جهت حفظ آثار انجام دهد، با وجود آمادگی رسانهها این جنبه از فعالیت آنها از سوی سازمان میراث فرهنگی نادیده گرفته میشود. تمام تلاش سازمان میراث فرهنگی جلوگیری از انتشار اخبار انتقادی است، نه رفع مشکلات. به طور کلی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که متولی اصلی این حوزه است، نه تنها از خبرنگاران تخصصی این حوزه حمایت خبری نمیکند که به سد راه جریان اطلاع رسانی این حوزه نیز تبدیل شده است.
یکی دیگر از مشکلات این حوزه کمبود رسانههای تخصصی است. در حالی که خبرنگاران زیادی به طور تخصصی در سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فعال هستند که رسانههای تخصصی فعال در این حوزه اندک است و از رسانههای مستقل حمایتی نمیشود. این مشکل باعث شده که امنیت شغلی خبرنگاران این حوزه پایین باشد و خبرنگاران تلاش میکنند در حوزههای دیگر خبری نیز فعالیت کنند تا ثبات شغلی داشته باشند. در رسانههای جریان اصلی خبری کشور اخبار میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نادیده گرفته میشود، بارها اتفاقات مهمی در این حوزه افتاده که خبرنگار روزنامهها و حتی خبرگزاری ها اخبار و گزارشهای خوبی منتشر کردند اما متاسفانه این اخبار در صفحه یک رسانهها جایی نداشتند. سردبیران به جریان سازی اخبار این حوزه اهمیت نمی دهند و در بسیاری از رسانههای جای ثابتی برای اخبار این حوزه وجود ندارد و این حوزه را یک حوزه فرعی خبری تلقی میکنند. این اتفاق باعث شده که در رسانههای مختلف برای این حوزه نهایتا یک خبرنگار وجود داشته باشد یا در بهترین حالت هر کدام از سه بخش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری توسط یک خبرنگار پوشش داده شود. این اتفاق در کنار نبود رسانه تخصصی باعث شده که خبرنگاران جدید کمتر به این حوزه ورود کنند و حتی فضای برای کار مشترک با خبرنگاران با سابقه این حوزه و انتقال تجربیات وجود نداشته باشد.
حوزه خبری میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری یک حوزه تخصصی و گسترده است که خبرنگار نیاز به اطلاعات بیشتری دارند. به عنوان مثال باستان شناسی بخشی از میراث فرهنگی است اما این رشته در فضای آکادمکیک دنیایی از اطلاعات و تخصصهای مختلف را شامل میشود. حوزههای دیگر مانند میراث ناملموس، مرمت و حتی بخش تاریخی میراث فرهنگی نیز هر کدام به طور جدی تخصصی هستند. با این وجود خبرنگاران میراث فرهنگی باید تمامی این بخشها را پوشش میدهند. حوزه خبری با این اطلاعات تخصصی نیازمند آموزشهای دائمی برای خبرنگاران است. اتفاقی که به طور مطلق در سازمان میراث فرهنگی نادیده گرفته میشود. بارها مشاهده شده که در حوزه باستان شناسی با اخباری روبه رو شدیم که موجب سوءتفاهم شده، فقط به این دلیل که خبرنگار متوجه منظور گوینده نشده است. این یکی از ضعف های اصلی روابط عمومیهاست که در حوزه آشناسازی خبرنگار تلاشی نمیکنند. آشناسازیهایی که با برگزاری دورهای آموزشی، تورهای خبری و حتی تسهیل دسترسی به متخصصان به طور کلی نادیده گرفته میشود و حتی کوشیده میشود در حد امکان خبرنگاران از جریان این اتفاقات مطلع نباشند.
سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری به خاطر انتخاب روسای آن کاملا سیاسی شده و خود را جزوی از یک دولت میدانند نه مدافع بخش مهمی از داشتههای این کشور و به همین دلیل میکوشد که خبرنگاران از معدود فعالیتهایش، آمارها، اسناد، بودجهها و غیره مطلع نباشند. جریانی که شاید با تبدیل این سازمان تغییر کند و نور شفافیت بر تاریکخانه میراث فرهنگی تابانده شود و شاید این جریان ادامه داشته باشد.