نیلوفر منصوری – دبیر گروه اجتماعی / یوزپلنگ آسیایی؛ حیوان زیبا و ارزشمندی که جز ایران جایی برای زیستن ندارد، به همین جهت به آن یوزپلنگ ایرانی نیز گفته می شود، گربه سان درخطر انقراضی که فعالان محیط زیست، در جریان مسابقات جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل، عکسش را در گوشه پیراهن […]
نیلوفر منصوری –
دبیر گروه اجتماعی /
یوزپلنگ آسیایی؛ حیوان زیبا و ارزشمندی که جز ایران جایی برای زیستن ندارد، به همین جهت به آن یوزپلنگ ایرانی نیز گفته می شود، گربه سان درخطر انقراضی که فعالان محیط زیست، در جریان مسابقات جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل، عکسش را در گوشه پیراهن بازیکنان نقش بستند. پیامی که خطر انقراض این گونه نادر جانوری و ضرورت حفاظت از آن را گوشزد میکرد. به عبارت ساده‌تر جمعیت یوزپلنگ های ایران همچنان رو به کاهش است. آن تعداد هم در ایران پراکنده اند. از سال ۱۳۸۶ همه ساله نهم شهریورماه به عنوان «روز ملی حفاظت از یوزپلنگ ایرانی» گرامی داشته می شود. در این مدت تلاش های بسیاری برای حفظ این گونه در ایران شده است.
یوزپلنگ ایرانی، یک زیرگونه به‌شدّت در معرض خطر انقراض است که اکنون تنها چند ده قلاده از آن در ایران وجود دارد. تیزپای آسیایی زمانی در اکثر نقاط آسیا از شبه قاره هند تا افغانستان، ترکمنستان و ایران تا شبه‌جزیره عربستان و سوریه پراکنده بود، اما در حال حاضر در فهرست جانوران در آستانه انقراض اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت قرار دارد و منحصر به نواحی دور افتاده‌ای در بیابان‌های ایران شده است. امروزه ایران آخرین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی در دنیا به‌شمار می رود. طبق گفته کارشناسان جمعیت یوزپلنگ در دهه ۵۰ خورشیدی بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ قلاده در کشور بوده و در ۴۴ نقطه ایران نیز زیست می کرده است. بعد از آن به علت اینکه از یک سو طعمه های آنان پراکنده شدند و از سوی دیگر جنگ ایران و عراق زیستگاه آنان را ناامن کرد سال به سال از جمعیت آنان کاسته شد و در دهه هفتاد به طور ناگهانی کارشناسان بین المللی در پایشی که در ایستگاه ها انجام دادند گفتند که کلا یوزپلنگ آسیایی در حال منقرض شدن و از بین رفتن است. تا مدت‌ها نیز این ذهنیت وجود داشت که یوز ایرانی منقرض شده است تا اینکه در اواخر دهه ۷۰ یک قلاده یوزپلنگ در جاده طبس تصادف کرد و این گونه بر همگان معلوم شد که یوزپلنگ ایرانی هنوز در این جغرافیا نفس می‌کشد.
در دیگر نقاط دنیا نیز دوستداران محیط زیست و حیات وحش به تکاپو افتادند و برای حفظ این گونه ارزشمند و نادر تلاش کردند. در سال ۱۳۸۰، سازمان ملل طی تفاهم نامه ای با سازمان حفاظت از محیط زیست ایران، در سه بخش آموزش، تحقیقات و حفاظت به نتایج خوبی دست پیدا کردند و با تشکیل دبیرخانه فعالیت آنها ادامه پیدا کرد تا در سال ۲۰۱۰، چهارم دسامبر همزمان با ۱۳ آذر به عنوان روز جهانی یوزپلنگ نام گذاری شده است تا یادآور شود زمانی برای از دست دادن نداریم. از دیگر تلاش ها برای این گونه نادر، حک شدن تصویر یوز آسیایی بر پیراهن ملی پوشان فوتبال کشور، در مسابقات جام جهانی ۲۰۱۴ یک حرکت زیست محیطی بود که توسط نهادهای مختلف از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال و به امید حفظ این گونه جانوری صورت گرفته بود.
جایی برای زیستن
توسعه صنعتی و امروزی صدمات جبران ناپذیری بر محیط زیست و حیات وحش وارد کرده است. انسان با خودخواهی های سیری ناپذیر خود عرصه را برای حیات وحش و جانوران تنگ کرده است. یکی از این صدمات به یوزپلنگ وارد شد. زیستگاه های این گونه به شدت تخریب شد و جایی برای زندگی او باقی نماند. انسان با تخریب زیستگاه ها، فعالیت معادن، احداث جاده، سگ های گله، کاهش طعمه و جزیره ای شدن زیستگاه ها حیات این گونه های ارزشمند را تهدید کرد. از سوی دیگر یوزپلنگ به دلیل شرایط حساس و پیچیده ای که دارد به سختی زادآوری می کند و به همین جهت در خطر انقراض است. فعالان محیط زیست در این زمینه بارها هشدارهای لازم را داده بودند به همین جهت زمانی که کوشکی و دلبر پیدا شدند آنها را به پارک پردیسان منتقل کردند تا زندگی در اسارت را تجربه کنند. تکثیر در اسارت و لقاح مصنوعی نوعی زندگی برای کوشکی و دلبر بود. با تمام تلاشی که متخصصان در این زمینه انجام دادند اما نتیجه مثبتی دربر نداشت. تا اینکه امسال سازمان محیط زیست تصمیم گرفت که به دور از هیاهوی رسانه ای به تکثیر در اسارت پایان دهد و یوزها را به زیستگاه اصلی خود یعنی توران در سمنان برگرداند. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه به ایرنا گفته که اولویت اول سازمان حفاظت محیط زیست در حفظ گونه های جانوری به ویژه یوزپلنگ آسیایی در زیستگاه اصلی است و تمام تلاش سازمان و بخش های مردمی و دوستداران محیطزیست و تمام کسانی که به طبیعت و تنوع زیستی ایران عشق می ورزند این است که از انقراض قطعی این گونه ارزشمند در طبیعت ایران جلوگیری کنیم.
به گفته کیومرث کلانتری، سال گذشته اقدامات خوبی برای جمع آوری اطلاعات کارشناسی فنی داخلی و خارجی صورت گرفت و به این جمع بندی رسیدیم که زیستگاه های زاد آور ما با اولویت زیستگاه پارک ملی توران در استان سمنان و زیستگاه میاندشت در خراسان شمالی می توانند به عنوان زیستگاه های زادآور معرفی شوند البته سایر زیستگاه ها نیز ارزش های خود را دارند لذا اقداماتی برای حفظ زیستگاه و ارتقاء کیفی حفاظت زیستگاه ها از جمله فنس کشی حواشی بزرگراه ها و کاهش سرعت خودروها در جاده هایی که محل عبور این گونه ارزشمند است انجام شد.
لینک کوتاه :
https://jomlehonline.ir/?p=110550
