رشد و توسعه چشمگیر تولیدات ریلی در سال‌های اخیر
رشد و توسعه چشمگیر تولیدات ریلی در سال‌های اخیر

سارا ایرانی / در حال حاضر تولید لکوموتیو دیزلی در کشور ما با قدرت و سرعت بیشتری مرسوم شده است؛ در حالی که پیش از این، مساله تامین لکوموتیو در کنار کمبود ناوگان، از دلایل مهم ایجاد تعلیق در رشد صنعت ریلی محسوب می‌شد. درواقع چند شرکت داخلی از جمله مپنا، واگن پارس و دیزل […]

سارا ایرانی /
در حال حاضر تولید لکوموتیو دیزلی در کشور ما با قدرت و سرعت بیشتری مرسوم شده است؛ در حالی که پیش از این، مساله تامین لکوموتیو در کنار کمبود ناوگان، از دلایل مهم ایجاد تعلیق در رشد صنعت ریلی محسوب می‌شد.
درواقع چند شرکت داخلی از جمله مپنا، واگن پارس و دیزل سنگین تلاش کرده‌اند تا لکوموتیو تولید کنند و به دلیل عدم حمایت های لازم و مشکلات مالی نتوانستند این کار را انجام دهند. حالا با حمایت های لازم موفق به تولید لکوموتیو شده اند. اگرچه تولید قطعات وارداتی ناوگان ریلی به رغم کنترل نرخ دلار، به دلیل التهاب بازار افزایش داشته اما چرخه تولید را متوقف نکرده است.
کشور همچنان با نوسانات نرخ ارز و تورم و رشد شاص های اقتصادی درگیر است و این مسائل موحب شده تا صنایع داخلی با ایجاد مزیت رقابتی به دلیل حذف ارزبری، رشد بیشتری در زمینه تولی ناوگان ریلی داشته باشند.
گفتنی است که در سال ۹۷ چند عدد لکوموتیوهای مانوری که اصطلاحا سرد شده بودند با بازیابی دوباره برای استفاده در عملیات مانور به شبکه ریلی برگشتند. قدرت این لکوموتیوها نیز ۱۳۰۰ اسب بخار بود. سپس در سال گذشته نیز مپنا اقدام به تولید لکوموتیو کرد.
اما هفته گذشته اتفاق مهمتری برای صنعت ریلی کشور با آزمایش نهایی نخستین موتور‌های دوگانه‌سوز ملی روی لکوموتیو رخ داد که براساس آن این نوع موتور‌ها با ۸۵۰ کیلووات انرژی و ۴۰ میلیارد ریال سرمایه گذاری از طراحی تا تولید نهایی با تلاش متخصصان جوان شرکت دیزل سنگین ایران در مدت حدود یک سال انجام شد و تا کمتر از یک ماه آینده، نصب و راه‌اندازی خواهد شد.
  تاریخچه تولید لکوموتیو
در سال ۱۳۹۰ برای نخستین بار موتور لکوموتیو باری در داخل کشور تولید شد و یک سال بعد از آن اعلام شد که نخستین لکوموتیو نیز تولید خواهد شد. در آن زمان تلاش شد تا ۱۵۰ دستگاه لکوموتیو با همکاری و کمک سازندگان آلمانی ساخته شود. در طول سال های گذشته شرکت هایی نظیر ایریکو و مپنا تلاش کردند تا تولید صد درصدی اجزا و قطعات لکوموتیو را به نام خود ثبت کنند. نخست قرار بود که گروه مپنا با انعقاد قرارداد تامین ۱۵۰ دستگاه لکوموتیو و انتقال دانش فنی و لیسانس آن با شرکت زیمنس و تاسیس کارخانه‌ای مدرن در حوالی کرج، افتخار کسب فن‌آوری ساخت لکوموتیوهای مسافری و قطعات مربوط و تولید لکوموتیو دیزل‌الکتریک مسافری را برای اولین‌بار در کشور کسب کند که در این راه موفق هم شد اما وقوع تحریم ها، انجام این عملیات را با صرف زمان و هزینه بیشتری برای این شرکت رقم زد.
در طول سال های گذشته همواره کشش و درگیری بین واردکنندگان لکوموتیو و تولیدکنندگان داخلی وجود داشته که نهایتا متاثر از مساله تحریم ها و پس از تلاش های مسئولان و دست‌اندرکاران این صنعت، دولت  نسبت به تولیدات داخلی اعتماد بیشتری از خود نشان داد.
درواقع به زعم کارشناسان ریلی، هزینه‌های واردات لکوموتیو فقط به‌واسطه تعرفه پایین واردات لکوموتیو و عدم استفاده از ظرفیت ساخت لکوموتیو در داخل کشور ایجاد نمی‌شود، بلکه کیفیت نه چندان بالای لکوموتیوهای وارداتی که منجر به افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری می‌شود و نوعا هم از چین و هند وارد می‌شوند، مزید بر علت بوده است. بنابراین نهایتا مپنا و چند شرکت داخلی دیگر، همه تلاش خود را به کار گرفتند تا تولید لکوموتیو باری و مسافری را به نام خود ثبت کنند. تشویق دولت نیز با ارائه مشوق‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی به سرمایه‌گذاری در این صنعت، اعتماد به مجموعه‌های داخلی برای تولید لکوموتیو، انتقال تکنولوژی ساخت لکوموتیو به داخل به‌جای واردات مستقیم آن از خارج، تسهیل شرایط برای تولیدکنندگان داخلی لکوموتیو به‌جای کاهش تعرفه واردات آن که به فرصتی برای شرکت‌های خارجی تبدیل شده بود، از راهکارهای ارائه‌شده به‌منظور کاهش هزینه‌های واردات این صنعت، کاهش هزینه‌های ثانوی لکوموتیو مثل هزینه تعمیر و نگهداری و در نتیجه افزایش بهره‌وری در حمل‌ونقل ریلی بود.
بر مبنای همین تلاش ها، در ۵ ماهه نخست سال گذشته در راستای حمایت از تولید ملی ١٧٢ لوکوموتیو، واگن باری و واگن مسافری در کشور ساخته شد. در هفته گذشته نیز ۸۸ دستگاه ناوگان ریلی به شبکه حمل و نقل افزوده شد. این در حالی است که به‌منظور تحقق برنامه‌های راه‌آهن و برای افزایش سهم جابجایی بار و مسافر در ماه های پایانیِ سالی که گذشت نیز ۵۴ لکوموتیو وارد ناوگان ریلی کشور شد. ضمن اینکه تقریبا دو سال است که به شکلی جدی تر نهضت قطعه‌سازی در شرکت‌های داخلی آغازشده و هم‌اکنون ۶۰ درصد تولید لکوموتیو در کشور داخلی سازی شده است.
وزیر راه و شهرسازی در سال گذشته درباره بومی سازی صنعت مهم لکوموتیوسازی در کشور گفته بود: همه کارخانه های تولید لکوموتیو در کشور فعال شده اند و این در حالی است که ما تا به حال کمتر از توان داخلی بهره برده ایم. این سخن وزیر راه وشهرسازی درباره عدم استفاده یا بهتر است بگوییم استفاده کم از ظرفیت و توان بخش خصوصی و داخلی کشور به ویژه در صنعت ریلی همانقدر درست است که اهتمام ویژه این وزارتخانه و راه آهن بر استفاده از توان داخل در زمان فعلی.
در حال حاضر شرکت مپنا، شرکت واگن‌پارس، واگن‌سازی تهران، پلورسبز و ایریکو شرکت‌های واگن‌سازی داخلی هستند که به عنوان مثال واگن‌سازی تهران سال گذشته قرارداد ساخت ۶۳۰ واگن مترو را در کارنامه خود دارد و شرکت مهندسی و ساخت لکوموتیو مپنا نیز که در سال ۱۳۸۵ راه افتاده در سال ۸۹ موفق به تولید ۱۵۰ دستگاه لکوموتیو با همکاری زیمنس شد. این شرکت خردادماه امسال نیز از یک دستگاه لوکوموتیو باری مپ ۲۴ ساخت شرکت مپنا رونمایی کرد و هم‌اکنون نیز به صورت حرفه‌ای نسبت به ساخت و تجهیز و تعمیر لکوموتیوهای باری و مسافری مشغول است.
این در حالی است که در آذرماه سال گذشته مدیرعامل شرکت راه‌آهن نیز وعده داد که در سال رونق تولید ۹۷۴ دستگاه انواع واگن و لکوموتیو در شرکت‌های داخلی تولید و به شبکه ریلی کشور اضافه شود. سعید رسولی ادامه داد: ​این تعداد شامل تولید ۴۰ دستگاه لکوموتیو، ۶۵۰ دستگاه واگن باری، ۲۴ دستگاه ریل باس، ۳۰ دستگاه واگن مسافری و بازسازی کامل ۲۳۰ واگن مسافری می‌شود.
رسولی با بیان اینکه ساخت این تعداد واگن و لوکوموتیو به ۱۹۴۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد گفت: طبق تفاهم‌نامه‌ای که اواخر سال ۹۷ با تولیدکنندگان داخلی منعقد شد، اعتبار مورد نیاز این طرح از محل ۲۰ درصد آورده متقاضیان، ۱۰۸۰ میلیارد تومان تسهیلات بانکی و ۴۷۳ میلیارد تومان کمک دولتی تامین خواهد شد.
این در حالی است که حمل‌ونقل ریلی دارای ظرفیت‌های بزرگی برای کاهش وابستگی به بودجه و جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی است و فعال‌سازی این ظرفیت‌ها مستلزم تسهیل و روان‌سازی قوانین و مقررات و تعریف دقیق بسته‌های حمایتی در جهت ایجاد جذابیت سرمایه گذاری در حمل‌ونقل ریلی است.
مدیرعامل شرکت راه‌آهن در همین باره گفته بود که بسته های حمایتی خوبی برای توسعه صنعت لکومتیوسازی در نظر گرفته شده بود. بنابراین علی‌رغم همه تحریم‌های ظالمانه علیه ملت و دولت، اتفاقات خوبی در بخش‌های مختلف ریلی در حال پیگیری و رخ داد است.
رسولی در جای دیگری اخیرا بیان کرده است که سال گذشته ۷۷۸ دستگاه انواع ناوگان شامل لکوموتیو، خودکشش، واگن باری و واگن مسافری وارد ناوگان شد که همه در کارخانجات داخلی تولید شده بودند. مدیرعامل شرکت راه‌آهن در این مراسم با بیان اینکه همه این ناوگان‌ها در کارخانجات داخلی تولید یا اورهال شده‌اند، گفت: دهم اردیبهشت ماه نیز ۵۶ دستگاه ناوگان ریلی وارد شبکه ریلی شد که مجموعاً به ۱۴۴ دستگاه از ابتدای امسال تاکنون رسیده و ارزش آنها ۲۶۹ میلیارد تومان است.
این در حالی است که سال گذشته نیز ۱۳۵ دستگاه انواع ناوگان ریلی از محل تبصره ۱۸ قانون بودجه وارد شبکه شد.
رسولی یادآور شد: یک بانک خصوصی نیز عاملیت تولید ۸۰ دستگاه ریل‌باس را طی سال جاری بر عهده گرفته است.
این در حالی است که در سال گذشته به منظور توسعه ناوگان لکوموتیو، قراردادی برای تولید ۱۰ دستگاه لکوموتیو به نام پارس-۳۳ با شرکت واگن پارس بسته‌ شد. ضمن اینکه مپنا لکوموتیو نیز مجهز به سالن‌های بوژی، بدنه، رنگ، مونتاژ و تست به منظور تولید انواع لکوموتیو و واگن است و برای تولید لکوموتیو صد درصد به دانش و توان لازم مجهز است.
گفتنی است که به طور کلی با تلاش‌ها و همکاری وزارت راه‌وشهرسازی و شرکت‌های خصوصی تا یک دهه پیش داخلی سازی تولید واگن های مسافری و باری در کشور ۳۰ درصد بود، اما در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی و با ارتقای توانمندی‌های شرکت های داخلی، اکنون به بیش از ۸۰ درصد رسیده است.
لینک کوتاه :