زهرا ایران‌شاهی / طرح توسعه سواحل مکران از طرح‌هایی است که به‌صورت نگاه یکپارچه و با پرهیز از بخشی نگری بر اساس مصوبه ستاد توسعه سواحل مکران در دستور کار مسئولان قرار گرفته است. در این طرح چابهار به‌عنوان یک شهر لجستیکی تعریف‌شده و اقتضای آن این است که افزایش ظرفیت کشتیرانی و […]
زهرا ایران‌شاهی /
طرح توسعه سواحل مکران از طرح‌هایی است که به‌صورت نگاه یکپارچه و با پرهیز از بخشی نگری بر اساس مصوبه ستاد توسعه سواحل مکران در دستور کار مسئولان قرار گرفته است. در این طرح چابهار به‌عنوان یک شهر لجستیکی تعریف‌شده و اقتضای آن این است که افزایش ظرفیت کشتیرانی و همچنین ظرفیت بنادر انجام شود که در این رابطه فاز یک طرح توسعه بندر چابهار به بهره‌برداری رسیده و مراحل تکمیلی فاز دو نیز در حال انجام است.
اما مهمترین پروژه‌ای که در بندر چابهار در دستور کار قرارگرفته خط آهن «چابهار – زاهدان» است که با برآورد ۴ هزار میلیارد تومان تاکنون حدود ۴۳ درصد پیشرفت داشته است.
خط راه‌آهن «زاهدان – چابهار» یکی از طولانی‌ترین و اقتصادی‌ترین محورهای ریلی در دست ساخت در کشور است که تنها بندر اقیانوسی کشور را به شبکه ریلی متصل می‌کند. طبق نظر کارشناسان برای اینکه یک بندر قابلیت رقابت با رقبای خود را داشته باشد باید به شبکه ریلی متصل باشد زیرا بارهایی که از طریق بنادر صادر و وارد می‌شوند با توجه به تناژ و مسافت بالا برای رسیدن به مقصد طبق اصطلاح رایج «ریل‌پسند» هستند.
طبق آمار وزارت راه و شهرسازی ۹۰ درصد از میزان ورودی و خروجی بار کشور از طریق دریا است که باید از طریق ریل به یکسری مراکز تجمیع بار متصل شوند تا به نقاط مصرف منتقل شوند. از سوی دیگر برای بندری همچون چابهار با توجه به موقعیت استراتژیک آن و همچنین فاصله طولانی از مرکز کشور اتصال به ریل به‌زبان ساده از نان شب هم واجب‌تر است زیرا راه اندازی این خط آهن، انتقال کالا از بزرگترین بندر اقیانوسی کشور به دیگر نقاط ایران را تسهیل و تسریع می‌کند.
در این میان، پروژه اتصال خط آهن «چابهار- زاهدان» به شبکه ریلی کشور از سال ۱۳۸۹ آغاز شد ولی به دلیل تخصیص نیافتن به‌موقع اعتبارات از پیشرفت قابل قبولی برخوردار نبود و حدود ۱۰ سال بود که این خط آهن روی ریل بی‌پولی جلو می‌رفت تا اینکه بالاخره اعتبار ۳۰۰ میلیون یورویی از صندوق توسعه ملی به دستور رهبر معظم انقلاب برای اجرای پروژه راه‌آهن چابهار به زاهدان در نظر گرفته شد.
بسیاری از کارشناسان داخلی و خارجی بر این عقیده هستند که چابهار آینده اقتصاد ایران و تکیه‌گاه ترانزیت، تجارت، صادرات و واردات کشور و منطقه است.
براساس همین درجه اهمیت، اخیرا با حضور وزیر راه عملیات ریل گذاری محور چابهار-زاهدان از سمت چابهار آغاز شده است. معاون وزير راه و شهرسازي در این ارتباط گفت: عمليات ريل گذاري راه آهن چابهار-زاهدان از سمت چابهار، با حضور وزير راه و شهرسازي آغاز و به اين ترتيب گامي ديگر در جهت اتصال تنها بندر اقيانوسي كشور به شبكه ريلي برداشته شد.
خيراله خادمي اين خط ريلي را يكي از راه هاي استراتژيك و پراهميت در توسعه ارتباطات بين المللي دانست و گفت: راه آهن چابهار-زاهدان به طول ۶۲۸ كيلومتر سبب توسعه سواحل مكران و اتصال كشورهاي آسياي ميانه، افغانستان و پاكستان و همسايه هاي شمالي ايران به آب هاي آزاد اقيانوسي خواهد شد و در توسعه كريدورهاي بين المللي عبوري از ايران نقش چشمگيري خواهد داشت.
مديرعامل شركت ساخت و توسعه اضافه كرد: تاكنون در اين خط ريلي ۲ هزار و ۲۲۰ میلیارد تومان هزينه شده و با پيشرفت فيزيكي۴۷ درصدي در حال ساخت است و تمام تلاش ما بر اين است تا اين ابرپروژه ريلي را در سال ۱۴۰۰ به افتتاح برسانيم.
خادمي در تشريح قطعات اجرايي اين پروژه گفت: اين راه آهن در دو بخش جنوبي به طول ۳۱۲ كيلومتر و بخش شمالي به طول ۳۱۶ كيلومتر در حال اجراست. بخش جنوبي اين مسير از شهرهاي چابهار و نيكشهر عبور كرده و به ايرانشهر ختم مي شود كه شامل ۴ قطعه اجرايي است. بخش شمالي اين خط ريلي نيز از انتهاي قطعه ۴ آغاز و با عبور از شهر خاش به ايستگاه جيگولي در محور راه آهن كرمان-زاهدان ختم مي شود كه اين بخش نيز در ۴ قطعه اجرايي در دست احداث است.
معاون وزير راه و شهرسازي يادآور شد: در تيرماه سال جاري شاهد آغاز عمليات ريل گذاري از سمت زاهدان بوديم كه با توجه به سرعت اجراي پروژه و در جهت تسريع در عمليات اجرايي اين ابرپروژه ريلي امروز عمليات ريل گذاري از سمت چابهار نيز آغاز شد.
استفاده از ۹۲ هزار تن ريل ملي
خادمي ادامه داد: در اين پروژه نيز همچون ساير پروژه هاي ريلي در دست اجرا از ريل ملي استفاده مي شود و در مجموع به ۹۲ هزار تن ريل UIC60 نياز خواهيم داشت.
وي سرعت طراحي اين خط ريلي را براي قطارهاي مسافري ۱۶۰ كيلومتر در ساعت و براي قطارهاي باري ۱۲۰ كيلومتر در ساعت عنوان كرد.
مديرعامل شركت ساخت و توسعه با اشاره به مزاياي فراوان پروژه ريلي راه آهن چابهار-زاهدان اظهار داشت: بر اساس محاسبات صورت گرفته جابجايي تعداد ۹۲۷ هزار نفر مسافر و ۲/۸ ميليون تن بار در سال اول بهره برداري و جابجايي ۲/۰۴ ميليون نفر مسافر و ۷/۷ ميليون تن بار در سال بيستم بهره برداري پيش بيني شده است.
خادمي مشخصات فني و حجم عمليات اجرايي اين پروژه را بسيار عظيم دانست و گفت: ۴۴ ميليون متر مكعب خاكبرداري، بيش از ۲۶ ميليون مترمكعب خاكريزي، ۳۲ دستگاه ايستگاه، ۱۵۵ دستگاه پل خاص و ۳۷ دستگاه تونل نشان از عظمت اين پروژه ريلي دارد.
گفتنی است که البته علاوه بر اینکه توسعه و پیشرفت چابهار برای کشور ما بسیار مهم است چشم امید بسیاری از کشورهای آسیای میانه و همین‌طور افغانستان و هندوستان نیز برای دسترسی به منابع بکرِ مستقل مشترک‌المنافع (CIS) به بندر استراتژیک چابهار است.
بنابراین با توجه به اینکه بندر چابهار از تحریم‌ها مستثنی است بسیاری از کشورهای منطقه مایل به استفاده از کریدور «چابهار- سرخس» در ایران هستند که عملاً سبب شده تا این کریدور به یک کریدور منحصربه‌فرد تبدیل شود.
اتصال چابهار به مرز ریلی-جاده‌ای سرخس
هدف اصلی است
کریدور «چابهار – سرخس» و ازآنجا اتصال آن به آسیای میانه یکی از مهمترین کریدورهای «شمال- جنوب» در منطقه جنوب و غرب آسیا است که بسیاری از صاحبان کالا مایل هستند کالای خود را از بندر چابهار و با استفاده از ریل به آسیای میانه و بالعکس به چین و هند منتقل کنند.
محور ریلی «چابهار – زاهدان – مشهد – سرخس» یک هزار و ۳۵۰ کیلومتر طول دارد و به دو قطعه تقسیم‌شده است که قطعه اولش به طول ۷۳۰ کیلومتر، چابهار را به زاهدان و مرز میلک (مرز ایران و افغانستان) متصل می‌کند و قطعه دومش به طول ۷۶۰ کیلومتر زاهدان را به بیرجند، مشهد و در انتها سرخس وصل می‌کند.
از سوی دیگر توسعه بندر چابهار و ارتقای ظرفیت تخلیه و بارگیری آن تا ۸.۵ میلیون تن ایجاب می‌کند که خط ریلی «چابهار- زاهدان» هرچه سریع‌تر تکمیل شود زیرا با بهره‌برداری از این پروژه ملی فرصت تاریخی برای سیستان و بلوچستان ایجادشده و بار دیگر جاده ابریشم به روی تجار ایرانی و خارجی گشوده میشود.
در همین ارتباط، مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان در آخرین اظهارات خود گفته است: پروژه ریلی چابهار به زاهدان، قطعاً اساسی‌ترین پروژه احیا و فعال نمودن ترانزیت بزرگترین و باکیفیت‌ترین منابع معدنی دنیا در افغانستان خواهد بود.
بهروز آقایی افزود: خط ریلی چابهار به زاهدان منحصربه‌فردترین خط ریلی کشور از منظر اقتصادی است که می‌تواند پیونددهنده کشورهای منطقه با یکدیگر باشد.
وی ادامه داد: این خط ریلی ضمن پیوند کشورهای حوزه دریای عمان و اقیانوس هند، شاخ و شرق آفریقا به کشورهای عضو (CIS) و همچنین روسیه و شرق اروپا، عملاً با تکمیل و استانداردسازی می‌تواند به اصلی‌ترین شاهراه اقتصادی این کشورها تبدیل شود.
گفتنی است که تبادلات کالایی چین و هند به (CIS)، روسیه، افغانستان و شرق اروپا و از CIS به شاخ و شرق آفریقا بیش از ۸۰ میلیارد دلار است؛ به‌این‌ترتیب کوتاه‌ترین و کم‌هزینه‌ترین مسیر از مبدأ ورودی و خروجی، چابهار خواهد بود. بی شک با آغاز به کار این خط ریلی، اقتصادی‌ترین مسیر ریلی را در پیوند تجارت منطقه‌ای شاهد خواهیم بود.
این مسیر ریلی در کاهش هزینه‌های کالایی کشور مؤثر خواهد بود. به شکلی که بیش از ۱۵ میلیون تن از کالاهای وارداتی و صادراتی کشور که امروز به دلیل نداشتن ریل از مسیرهای دیگر انجام می‌گیرند، ضمن رقابت‌پذیر کردن در عرصه بین‌المللی، هزینه‌های توزیع در محور شرق از جنوب شرق تا شمال شرق را کاهش خواهد داد.
