هنگامی که به دشت های خشکیده و تفتیده خراسان جنوبی می نگریم در دل زمین قنات هایی را می بینیم که زمانی شریان های زندگی در دل کویر و بیابان محسوب می شدند اما امروزه با وجود آنکه خراسان جنوبی با دارا بودن ۶ هزار و ۵۲۵ رشته قنات بعد از خراسان رضوی دارای بیشترین […]
هنگامی که به دشت های خشکیده و تفتیده خراسان جنوبی می نگریم در دل زمین قنات هایی را می بینیم که زمانی شریان های زندگی در دل کویر و بیابان محسوب می شدند اما امروزه با وجود آنکه خراسان جنوبی با دارا بودن ۶ هزار و ۵۲۵ رشته قنات بعد از خراسان رضوی دارای بیشترین رشته قنات در سطح کشور و شهرستان بیرجند با یکهزار و ۷۷۰ رشته قنات، بیشترین قنوات این استان را به خود اختصاص داده است، اما این قنات ها دیگر رونق سابق را ندارند.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی طی گفت و گویی که تحریریه جمله در آن دخل و تصرف نموده است، گفت: در حال حاضر بسیاری از قنوات استان در روستاها، آبادی ها و شهرها خشک شده و برای نگهداشت جمعیت در این مناطق باید به سمت احیای قنوات رجوع کرد.
محمدحسن غلامی افزود: تاریخ سه هزار ساله این منابع آبی که همواره نقش بنیادین در توسعه کشاورزی و فعالیت های مربوط به آن داشته است اکنون با کمبود بارندگی و حفر چاه های عمیق به یغما برده شده اما برای احیای قنوات باید فکر اساسی شود.
وی بیان کرد: اکثر قنات های استان نیاز به بازسازی و احیا دارند اما محدود بودن منابع دست ما را از پشت بسته است.
غلامی اظهار داشت: با اعتبارات محدودی که سال گذشته برای احیای قنوات به استان اختصاص یافت بدون شک تا ۵۰ سال آینده هم نخواهیم توانست قنوات را احیا و بازسازی کنیم.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی یادآور شد: سال گذشته ۷۲ رشته قنات در استان احیا و بازسازی شد و امید است روند اختصاص اعتبار به این موضوع حیاتی افزایش یابد.
غلامی افزود: در مجموع ۵۱ رشته قنات در سطح حریم شهرها واقع شده که در شهر بیرجند ۱۴ رشته قنات از زیر منازل مسکونی مردم عبور می کند، این قنوات بسیار مخاطره آمیز بوده و باید تمهیدات ویژه ای برای آن اندیشیده شود
نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: قنات های استان از جمله در شهرستان نهبندان روز به روز در حال خشک شدن است و وضعیت را بحرانی کرده است.
نظر افضلی بیان کرد: بایستی با تخصیص اعتبار مناسب به طرح هایی مانند آبخوان داری، احیا و مرمت قنوات و اجرای طرح ها، جان قنوات را نجات و به آن زندگی دوباره بخشید.
وی احیای قنوات را قصه پرغصه همه جانبه خراسان جنوبی دانست و گفت: برای احیا و مرمت قنوات ۲ شهرستان نهبندان و سربیشه حداقل ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
این نماینده بیان کرد: برای احیا و مرمت قنات های استان نیاز به اختصاص اعتبار ویژه ای از محل صندوق توسعه ملی هستیم.
وی با بیان اینکه باید بحث قنوات را جدی تر بگیریم، افزود: ستاد احیای قنوات در کشور برای این منظور تشکیل شده اما با بودجه های محدود این ستاد نمی توان امیدی به احیای قنوات داشت.
افضلی اظهار داشت: کار خوبی که اخیرا توسط کمیسیون کشاورزی تصویب و در مجلس رای آورد اصلاح بند ب تبصره ماده ۳۲ برنامه ششم بود که برای بازسازی و احیای قنوات همانند پروژه آبیاری نوین طرح ۸۵ درصد ۱۵ درصد در نظر گرفته شود.
وی ادامه داد: کول گذاری، طوقه چینی میله چاه، حفر، بغل چینی، سنگ کاری و کف شکنی از عملیات انجام شده برای مرمت و احیای قنوات است اما رسیدگی به بالادست و پایین دست قنوات نیز باید مدنظر قرار گیرد.
وی احیا و پایداری قنوات را برای حفظ و نگهداشت جمعیت امری بسیار ضروری دانست و افزود: طی سال های اخیر روستاهای مرزی زیادی به دلیل کمبود بارندگی ها و خشک شدن قنوات مجبور به ترک روستا و مهاجرت شده اند.
یکی از کشاورزان بخش عربخانه نهبندان هم گفت: با توجه به اقلیم خشک و کم باران منطقه یکی از موثرترین راه ها برای تقویب آب زیرزمینی و افزایش آبدهی قنوات احداث سدهای خاکی در سرشاخه های حوزه آب ریز و در طول مسیرهای اصلی است.
حسن جمالی افزود: سد بالادست روستای فریدون بخش عربخانه سالیان سال است مورد مطالبه قرار گرفته اما هنوز تعیین اعتبار نشده و با احداث این سد حداقل پنج روستا در بالادست بهره مند خواهند شد.
وی اظهار داشت: حفر چاه های عمیق در دشت های بیجان منطقه عربخانه از جمله دشت مختاران و سهل آباد حاصلخیزی جز خشکی قنوات و ویرانی روستاها نداشته است، جاهایی که بعضا جز محصولات جالیزی آب بر و بی کیفیت محصولی تولید نمی شود.
