حاشيه نشيني نتیجه توزيع ناعادلانه خدمات است
حاشيه نشيني نتیجه توزيع ناعادلانه خدمات است

      سارا ایرانی در کشور ما یک سوم جمعیت شهری کشور که ۲۰ میلیون نفر را شامل می‌شود، در بافت‌های ناکارآمد ساکن هستند. در سال های اخیر اما توجه به زیست پذیر کردن مناطق حاشیه ای، برای دولت از قبل مهمتر شده است. شرکت بازآفرینی شهری در این میان، سعی دارد تا طبق […]

 

 

 

سارا ایرانی
در کشور ما یک سوم جمعیت شهری کشور که ۲۰ میلیون نفر را شامل می‌شود، در بافت‌های ناکارآمد ساکن هستند. در سال های اخیر اما توجه به زیست پذیر کردن مناطق حاشیه ای، برای دولت از قبل مهمتر شده است.
شرکت بازآفرینی شهری در این میان، سعی دارد تا طبق وعده تا سال ۱۴۰۰ از تعدد این مناطق به نحو چشمگیری بکاهد.
این در حالی است که به دلیل قابل پیش بینی نبودن آینده در شرایط فعلیِ اقتصادی، و به این دلیل که عموما پروژه های عمرانی در کشور ما پس از موعدمقررشان افتتاح می شوند، نکته مهم در اینجا این است که بالاخره دیر یا زود مشکل این مناطق حل شود. چراکه این اقدامات فقط به دلیل تغییر ریخت این مناطق صورت نمی گیرد بلکه امروزه ثابت شده توسعه کمی و کیفی سطح اجتماعی و اقتصادی هر کشور همبستگی مثبتی با شیوه و شرایط زندگی مردمان آنجا دارد.
بر همین اساس، مدیریت شهری باید در ارائه خدمات شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی نهایت تلاش خود را به کار گیرد تا شرایط زندگی برای مردم در این مناطق تسهیل شود.
در همین زمینه مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری پیش از این نیز، از برنامه این شرکت برای نوسازی و تولید ۱۴۵ هزار واحد مسکونی در بافت‌های ناکارآمد شهری در سال جهش تولید خبر داده بود.
مهدی عبوری پیش تر نیز با بیان اینکه امسال بنام سال «جهش تولید» از سوی رهبر انقلاب نامگذاری شده است، اظهار داشت: باید تلاش و اقدمات خودمان را در جهت تحقق شعار سال و عملیاتی کردن رهنمودهای مقام معظم رهبری در حوزه بازآفرینی شهری پایدار مضاعف کنیم.
معاون وزیر راه و شهرسازی اولویت بندی برنامه های مجموعه متبوع خود در سال جاری را موضوع نوسازی وتولید ۱۴۵ هزار واحد مسکن در بافت‌های ناکارآمد شهری عنوان کرده که قرار است با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود.
این در حالی است که این شرکت از ظرفیت‌های بالقوه سازمان‌ها و نهادهایی نظیر بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بسیج مستضعفین، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در خصوص حل مشکلات حاشیه نشینی و سکونتگاه ههای غیررسمی بصورت اقدام مشترک استفاده خواهد کرد. چراکه هم به تنهایی توان عملیاتی کردن برنامه ها را ندارد و هم ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی اغلب از افراد دهک‌های پایین جامعه هستند و به دلیل عدم نظارت دستگاه‌های ذیربط، جمعیت به حاشیه شهرها سرازیر شده است. بنابراین به زعم مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران در بهسازی و توانمندسازی سکونتگاه‌های غیر رسمی توسط دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط، فراهم کردن خدمات شهری باید مورد توجه قرار گیرد.
همچنین این مقام مسئول در جای دیگری بر ضرورت نونگاری طرح‌های جامع شهری تاکید داشته و بر این نکته مهم نیز اذعان داشته است که قانون مداری و جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز و گسترش بی ضابطه شهرها مورد تاکید است و با متخلفان این موضوع نیز برخورد می‌شود.
گفتنی است که حاشیه نشینی به طور کلی از ناکامی های نظام شهری قلمداد می شود. کاربری های شهری در قشربندی اجتماعي و اقتصادي تاثيرگذار است و وقتي حاشيه نشينان خود را ناتوان از بهبود موقعيت اقتصادي- اجتماعي خويش احساس کردند، نوعي محروميت در آنها بوجود آمده و آنها را به ارتکاب جرایم اجتماعي وادار کرده است. این در حالی است که در تحلیل علل شکل گيري حاشيه نشيني مطرح می شود که این مفهوم در ارتباط با شاخص هاي آموزشي، بهداشتي، فرهنگي، تجاري، ورزشي، فضاي سبز و بازتاب هاي اجتماعي ناشي از آنها است.
ضمن اینکه ارتباط معني داري بين حاشيه نشيني و توزيع ناعادلانه خدمات و عدم توسعه يافتگي وجود دارد که بنابراین بیان، از منظر جامعه شناسی نیز حاشيه نشيني پديده اي است اجتماعي و به عنوان معضل اجتماعي مورد توجه جامعه شناسان شـهري و سـاير علـوم مربـوط بـه شهرسازي قرار گرفته است. معضل حاشيه نشيني يا سكونتگاههاي غيررسمي در بخش عظيمي از كشورهاي جهان، به ويژه در كلانشهرهاي قاره آسيا و آفريقا و آمريكاي جنوبي، گريبانگير مديريت شهري است.
بنابراین می توان گفت که از نتایج حاشیه نشینی می توان به بدمسكني، رشد زاغه ها و سكونتهاي غير رسمي، چالشهاي زيسـت محيطي، عـدم دسترسي بـه آب آشاميدني سالم و بهداشتي، معضل دفع زباله، مشكل ترافيكي، گسترش انحرافات اجتماعي، مساله تامين كـار، انواع نارضايتي هاي جمعي و احساس عدم تعلق و بيگانگي با شهر و عدم مشاركت و احساس تبعيض با شهرنشینان همراه بوده است.
نتیجه اینکه چنین عوارض اقتصادی و اجتماعی در این مناطق، منجر شده تا دولت به شکل جدی تری به بازآفرینی سریع و دقیق این سکونتگاه ها توجه کند. بنابراین امیدواریم شرکت بازآفرینی شهری در بازآفرینیِ این مناطق بتواند موفق عمل کند تا از هزینه های رفتاری و اقتصادیِ ثانویه به این طریق جلوگیری به عمل آید.