این روزها بسیار می شنویم که میلیون ها نفر خانه و کشور خود را برای ساختن آینده ای بهتر به کشور دیگری ترک می کنند. کشورهای مقصدی که در این میان دارای شهرت و آوازه بسیاری شده اند. اما در این میان همیشه دو واژه وجود دارد که تفاوت هایی با هم دارند. پناهندگی و […]
این روزها بسیار می شنویم که میلیون ها نفر خانه و کشور خود را برای ساختن آینده ای بهتر به کشور دیگری ترک می کنند. کشورهای مقصدی که در این میان دارای شهرت و آوازه بسیاری شده اند. اما در این میان همیشه دو واژه وجود دارد که تفاوت هایی با هم دارند. پناهندگی و مهاجرت. در معنای لغوی مهاجرت عبارت است از جابه‌جایی مردم از مکانی به مکانی دیگر برای کار یا زندگی. مردم معمولا به دلیل دور شدن از شرایط یا عوامل نامساعد دورکننده‌ای مانند فقر، بیماری، مسائل سیاسی، کمبود غذا، بلایای طبیعی، جنگ، بیکاری و کمبود امنیت مهاجرت می‌کنند. اما پناهندگی از زمانی که انسان حمله و جنگ را آغاز کرد ایجاد شد و افراد برای فرار از رنج و شکنجه توسط مهاجمان به دیگر مکان‌ها فرار کردند.
شهلا منصوریه: امروزه واژه های مهاجرت و پناهندگی دغدغه‌ای جدی برای کل دنیا تبدیل شده است، هرچند بین این دو مفهوم تفاوتی جدی وجود دارد. بسیاری از مردم ترجیح می دهند که برای داشتن یک زندگی بهتر، بار سفر خود را ببندند و به کشور دیگری بروند؛ مجامع بین‌المللی سال‌هاست که قوانین و ضوابطی را در این زمینه تعریف کرده‌اند. نخستین تعریفی که از واژه پناهنده در اسناد بین‌المللی آمده است مربوط به کنوانسیون وضعیت پناهندگان در سال ۱۹۵۱ است. این کنوانسیون پناهنده را چنین تعریف می‌کند:«پناهنده کسی است که به دلایل نژاد، مذهب، ملیت یا عضویت در یک گروه خاص اجتماعی یا عقیده سیاسی، ترس موجهی از آزار دارد و در خارج از کشور اصلی خود به سر می‌برد و به‌علت ترس از آزار، قادر یا مایل به برخورداری از حمایت آن کشور یا بازگشت به آن نیست».
مهمترین هدف و دلیل هر پناهنده محافظت از خود در برابر هر جنگ و خشونتی است. دولت‌ها نیز هر نوع خدمات و امکاناتی را برای پناهندگان فراهم می‌کنند تا به آنان توجه شود و فعالیت‌های خود را بهتر انجام دهند، البته آنان نیز در برابر کارهای خود در کشور میزبان مسئول هستند.
راه بی بازگشت
هر ساله شمار زیادی از مردم کشورشان را به مقصد كشور هاي ديگر براي پناهندگي ترك مي كنند. مقصدی که بازگشت ندارد یا به عبارتی راهی که برگشت ندارد. بر همین اساس پناهندگی و مهاجرت یکی از سخت ترین تصمیماتی است که انسان ها در زندگی خود می گیرند. بلیتی یک طرفه که نه مقصدی دارد و نه طول مسیر مشخصی. اما سنگين تر از باري كه پناهنده بر دوش مي كشد، باري است كه بر دوش مبدا و مقصد پناهندگي است، باري كه در مبدا و در بسياري از نقاط جهان آنچنان بر دوش عده ای سنگين مي آيد كه ياراي بر دوش كشيدنش را ندارند و پنجه در پنجه تصميم ديگري مي اندازند و آب و خاك كشور خود را به مقصدي مبهم ترك مي كنند. علاوه بر مشکلات موجود در کشور میزبان و تلاش برای پذیرش در بین مردم، پناهندگان در پیدا کردن شغل و مسکن نیز با مشکلاتی مواجه هستند. آنها باید خود را با محیط‌های جدید، شیوه زندگی، ارزش‌ها و آداب و رسوم و زبان کشور میزبان هماهنگ کنند. همچنین پناهندگان در معرض خطر از دست دادن هویت بومی خود هستند و با احساس ناتوانی در مشارکت موارد اجتماعی روبرو می‌شوند. فرزندان آنان نیز در دسترسی به تحصیلات دچار مشکل شده و حتی بعد از پذیرفتن آنان در محیط‌های آموزشی در هماهنگی با سبک آموزشی و زبان نیز با مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند.
پناهندگان برای کشورهای میزبان نیز تغییرات شدید و ناگهانی در محیط ایجاد می‌کنند. در واقع تراکم جمعیت ناگهان افزایش می‌یابد که مشکلاتی را به همراه خواهد داشت. حضور پناهندگان در میان ساکنان آن کشور منجر به بیگانه‌ترسی و در نتیجه تبعیض شده که به لحاظ ایدئولوژیکی با یکدیگر مخالفت می‌کنند.
بیشترین بحران پناهندگی مربوط به کدام کشورها است؟
بیش از نیمی از پناهندگان از کشورهای سوریه، افغانستان و سودان جنوبی هستند. البته بی‌ثباتی در ونزوئلا و میانمار نیز میلیون‌ها نفر را مجبور به ترک خانه‌های خود کرده است و در واقع بیش از ۶۵ میلیون نفر در سراسر جهان از خانه‌های خود آواره شده‌اند. با حمایت مردم و گروه‌های حمایتی نیازهای ضروری این افراد در سراسر جهان برطرف شده است. همه پناهندگان از مشکلات زیادی رنج می‌برند؛ چه افرادی که به دلیل مشکلات از کشور خود فرار کرده‌اند و چه افرادی که در جستجوی زندگی بهتر به کشور دیگری پناهنده شده‌اند. ولی همه آنان با قدرت در رفع مشکلات تلاش می‌کنند و داستان زندگی آنان داستان زندگی ما است، زیرا ما همه انسان هستیم و با هم می‌توانیم جهانی بهتر بسازیم.
کدام کشورها بیشترین پناهندگان را در خود جای داده‌اند؟
آلمان؛ بر اساس آخرین آمار، اداره مهاجرت و پناهندگان آلمان حدود ۶۴۹ هزار و ۴۷۶ درخواست پناهندگی در سال ۲۰۱۵ و ۷۲۲ هزار و ۳۷۰ درخواست در سال ۲۰۱۶ داشته است. بر اساس اطلاعات منتشر شده در دو سال گذشته اکثر درخواست‌های پناهندگی آلمان از سوی شهروندان سوری و سپس افغان‌ها و عراقی‌ها بوده است. بعد از این کشور به ترتیب، فرانسه؛ ایتالیا؛ یونان؛ سوئد؛ کانادا؛ عراق و ارمنستان هستند.
