تخریب های زیست محیطی ایران، سال هاست که نقل محافل است و قصه پردرد معادن، یکی از این قصه هاست. قصه هایی که در یکایک استان ها و شهرهای کشور نمود دارد. استان سمنان، به واسطه دارا بودن معادن غنی، این ظرفیت را دارد که به یک قطب معدنی در کشور تبدیل شود. اما بهره‌برداری […]
تخریب های زیست محیطی ایران، سال هاست که نقل محافل است و قصه پردرد معادن، یکی از این قصه هاست. قصه هایی که در یکایک استان ها و شهرهای کشور نمود دارد. استان سمنان، به واسطه دارا بودن معادن غنی، این ظرفیت را دارد که به یک قطب معدنی در کشور تبدیل شود. اما بهره‌برداری های غیراصولی برخی معادن منابع طبیعی و حیات مردم این منطقه را درگیر کرده است.
کوه بزرگ شاهوار بلندترین قله البرز شرقی و از مهم ترین منابع تامین کننده آب شرب و کشاورزی و حتی جنگل های شمالی و دشت های جنوبی این منطقه است. این کوه در مرز استان سمنان در گلستان و در شمال شهرستان شاهرود و شمال آبادی نکارمَن و شرق روستای تاش و در جنوب آبادی سیاه مرزکوه واقع شده که زیستگاه اصلی حیات وحش بخصوص خرس قهوه ای است. درختان ارس نیز اهمیت این منطقه را دو چندان کرده است. همچنین بسطام، شاهرود و تمام روستاهای دامنه آن مدیون قله شاهوار با برفها و دره هایش است و آیندگان نیز چاره ای جز چشم امید داشتن بر این عظمت کم نظیر ندارند.
شاهوار دل پردردی دارد و سال هاست که آه آن بر سر زبان هاست و در هر محفلی بیان می شود. پنج سال است که شاهوار در زیر سایه سکوت سنگین مسئولین منطقه و محیط زیست، به واسطه ایجاد معدن بوکسیت در دل طبیعت در حال تخریب می باشد و دغدغه اهالی و دوستداران محیط زیست است که این دغدغه به جایی نرسیده است. اعتراضات پی در پی و تجمع و تشکیل حلقه های انسانی در محل نیز نتوانست مسئولان را وادار به پاسخگویی کند..
انفجار و تخریب شاهوار برای استخراج بوکسیت به منظور تولید آلومینا در کارخانه جاجرم، آنهم با قیمتی بالاتر از قیمت تمام شده محصول از نرخ عرضه کنندگان جهانی، نه تنها منطقه وسیعی را به لحاظ زیستی کاملا نابود کرده، بلکه عوارض و عواقب آن از جمله سیل، تخریب و آلوده شدن ذخایر آب زیر زمینی شاهرود و بسطام، تهدیدی جدی برای حیات طبیعی منطقه خواهد بود.
عملیات بهره‌برداری از معدن بوکسیت که از سال۹۲ در دامنه‌های کوه شاهوار شاهرود آغاز شده بود، اکنون تا ارتفاع ۳۵۰۰متری قله شاهوار پیش رفته است؛ این درحالی است که قله شاهوار ۳۹۵۰متر ارتفاع دارد.
صدور مجوز معدن بوکسیت در سال۹۲
بوکسیت یک سنگی آلومینیومی و منبع اصلی تولید آلومینیوم در جهان است و کشور ما یک منبعی غنی از این ماده مهم است. به گفته رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت استان سمنان؛ بوکسیت موجود در این منطقه از نوع مرغوب و ارزش اقتصادی این ماده برای تولید غیرقابل‌انکار است.
به گفته بهروز اسودی، مجوز بهره برداری از این معدن در سال ۹۲ صادر شده است؛ این در حالی است قبل از دریافت مجوز و تکمیل مشاوره ها، این پروژه آغاز و تخریب شده است. وی در این خصوص به وضعیت اشتغال و تولید در شهرستان اشاره کرد و گفت: وضعیت اشتغال در این منطقه اقتضا می‌کرد این فعالیت زودتر آغاز شود.
با توجه به صحبت های رئیس اداره صنعت معدن و تجارت استان سمنان، اگر این معدن زمینه اشتغال صدها نفر به عنوان کارگر و کارکن را در شاهرود فراهم کرده باشد، آیا رونق معدن و اشتغال ایجاد شده از نجات مردم از آلودگی‌های زیست‌محیطی مهم تر است؟
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان معتقد است که این اداره کل از ابتدا با واگذاری این معدن مخالفت کرده است و اکنون معدن بوکسیت تاش بدون مجوز محیط‌زیست فعالیت می‌کند.
عباسعلی دامن‌گیر با بیان اینکه فعالیت این معدن منجر به تخریب زیستگاه و حیات‌وحش شاهرود شده است افزود: اداره صنایع و معادن بدون استعلام از اداره کل حفاظت از محیط‌زیست استان سمنان برای فعالیت این معدن مجوز صادر کرده است.
مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان سمنان با بیان اینکه سازمان صنعت، معدن و تجارت مدعی است که محل معدن بوکسیت در مناطق چهارگانه محیط‌زیست نیست و خود آنان می‌توانند مجوز را به‌صورت مستقل و بدون استعلام از محیط‌زیست صادر کنند خاطرنشان کرد: پس از آغاز فعالیت این واحد معدنی این مسئله به محیط‌زیست اطلاع‌رسانی شده است.
وی در ادامه با بیان اینکه برای ایجاد جاده دسترسی حجم زیادی از درختان منطقه نیز قطع‌شده است اذعان کرد: در این شرایط دوستان عقیده دارند که می‌توانند بدون استعلام از محیط‌زیست مجوز این معدن را صادر کنند.
به گفته وی برداشت غیراصولی از این معدن سبب از بین رفتن منابع طبیعی و تخریب زیست‌محیطی و حیات‌وحش منطقه میشود و بر این اساس این معدن نباید فعالیت خود را بیش از این توسعه دهد.
یک استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران نیز دراین‌باره اظهارنظر کرده و معتقد است: معدن بوکسیت درختان و گیاهان را در این منطقه نابود می‌کند. در کوه‌های شاهوار گیاهانی نظیر اورس و گیاهان کوچکی حاوی ذخایر ژنتیکی رشد می‌کند که فعالیت‌های این معدن می‌تواند آنها را نابود کند.
حسین آنانی با بیان اینکه در دامنه کوه شاهوار گونه‌های جانوری نادری زیست می‌کند که حفظ حیات و جلوگیری از انقراض آنها اولویت دارد تصریح کرد: جاده‌سازی در مناطق کوهستانی به‌ویژه در زیستگاه جانوران مشکلات زیادی را فراهم می‌کند.
وی با بیان اینکه فرسایش خاکی مهمترین اتفاقی است که در اثر دخالت‌ها و ساخت‌وسازهای انسانی ایجاد میشود اضافه کرد: در حال حاضر شاهد جاده‌سازی در منطقه بیارجمند و زیستگاه یوزپلنگ آسیایی هستیم.
آخرین جزئیات فعالیت معدن بوکسیت تاش
طبق آخرین جزئیات فعالیت معدن بوکسیت، مدیران ارشد استان سمنان نسبت به مسائل زیست‌محیطی در این منطقه حساسیت ویژه‌ای پیدا کرده‌اند؛ تا آنجا که استانداری سمنان منتظر گزارش‌های تخصصی درباره فعالیت این معدن است.
معاون استاندار سمنان با اشاره به اینکه متناسب با مصوبات قبلی شورای معادن استان سمنان باید چند اقدام انجام می‌شد که برخی انجام شده و مابقی در حال انجام است، ادامه داد: مسیر سیلاب‌ها در حوزه معدن بوکسیت تاش بازگشایی شده و محدوده فعالیت با هماهنگی منابع طبیعی و صنعت، معدن و تجارت استان سمنان در سطح مجوز داده‌شده تعریف شده است.
حشمت‌الله عسگری، با بیان اینکه تعطیل کردن یا نکردن معدن باید مستدل و علمی باشد، اضافه کرد: در این‌باره، بر اساس یک برداشت سطحی نمی‌شود تصمیم‌گیری کرد.
وی با تأکید بر اینکه مقرر شده است تا نتایج آزمایش‌های کیفی آب ارائه شود، تصریح کرد: نتایج مطالعات محیط‌زیست هم رو به اتمام است و حداکثر تا ۱۵ شهریور باید نتایج مطالعات ارائه شود.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار سمنان با اشاره به اینکه تصمیم‌گیری نهایی منوط به بررسی این دو موضوع خواهد بود، افزود: تأکید شد تا از تشدید فعالیت‌های معدن بوکسیت تاش تا زمان تصمیم‌گیری پرهیز شود.
محیط‌زیست؛ خط قرمز همگان
عسگری با بیان اینکه به‌طور قطع همه مدیران به‌ویژه مدیران ارشد استان سمنان نسبت به مسائل زیست‌محیطی حساسیت ویژه‌ای دارند، تصریح کرد: محیط‌زیست خط قرمز همگان خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه جلسه شورای معادن استان سمنان هر ماه یک‌بار برگزار میشود، اضافه کرد: موارد بیان‌شده درباره معدن بوکسیت تاش، در دستور کار این جلسه بود.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار سمنان اظهار کرد: مردم اطمینان داشته باشند اگر ادامه فعالیت معدن بوکسیت تاش و موارد مشابه در استان سمنان مخاطرات جدی در خصوص آب و معیشت مردم به همراه داشته باشد، حتماً تجدید نظر خواهد شد.
لحظه‌ای درنگ جایز نیست!
حجم تخریب‌ها در شاهوار به حدی است که نماینده مردم شهرستان‌های شاهرود و میامی در مجلس گفت: تخریب کوه منتهی به قله شاهوار به‌گونه‌ای است که مردم در حال حاضر به‌راحتی می‌توانند مسیر دو روزهای که کوهنوردان برای رسیدن به قله طی می‌کردند، دو ساعته با خودرو طی کنند.
به هر حال با توجه به اینکه حدود یک سال است که سازمان‌های مردم‌نهاد و اهالی منطقه با تجمع‌های متعدد در دامنه قله شاهوار، خواستار رسیدگی به خواسته‌های خود شده‌اند، لحظه‌ای درنگ در زمینه پیگیری مسأله جایز نیست و باید هر چه سریع‌تر در این‌باره فکری شود.
