شهلا منصوریه: هرگاه صحبت از «اسارت و زندان» می شود، ناخودآگاه اولین چیزی که در ذهن متبادر می شود؛ به دربند کشیدن جسم و تن است. در حالی که غیر از مفهوم لغوی، زندان هایی هم وجود دارند که نه فقط جسم، بلکه ذهن و روان فرد را به اسارت می کشند. زندان هایی که […]
شهلا منصوریه: هرگاه صحبت از «اسارت و زندان» می شود، ناخودآگاه اولین چیزی که در ذهن متبادر می شود؛ به دربند کشیدن جسم و تن است. در حالی که غیر از مفهوم لغوی، زندان هایی هم وجود دارند که نه فقط جسم، بلکه ذهن و روان فرد را به اسارت می کشند. زندان هایی که در ابتدا افراد به امید نجات یافتن و رهایی از غم و غصه به سوی آن گام برمی دارند. زندان هایی که آزادی فرد را سلب می کند و او را در بند خود اسیر می کند.
واژه «اعتیاد» واژه آشنای امروزی است. واژه ای که در مورد آن گزارش ها، مقاله ها و کتاب های فراوانی نوشته شده و همایش ها و کنفرانس های بسیاری برگزار شده است. محققان بسیاری در این خصوص تحقیق کرده و پزشکان و روانشناسان زیادی با تفحص در ابعاد مختلف آن مشغول کارند؛ با این وجود هنوز هم ناگفته ها و رازهای بسیاری در آن نهفته است.
۱۰ درصد معتادین کشور بانوان هستند
طبق آماری که چندی پیش معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده داد؛ ۱۰ درصد معتادین کشور بانوان هستند. به گفته شهیندخت مولاوردی، برای پیشگیری و درمان این بانوان نیاز به توسعه مراکزی درمانی داریم. کارشناسان نیز معتقدند؛ زنان از نظر زیستی در مقابل مضرات مواد مخدر بسیار آسیب پذیرتر از مردان هستند و معمولا ردپای مردان در اعتیاد آنان دیده می شود؛ بیشتر زنان در ارتباط با مردانی که مصرف کننده مواد یا معتاد هستند، به اعتیاد روی می آورند. ربابه نوری قاسم آبادی، پیامد اعتیاد زنان را بسیار سنگین تر و وخیم تر از مردان می داند و می گوید: معمولا مردان، مصرف مواد مخدر را از مواد سبک شروع می کنند و بعد به مواد سنگین تر روی می آورند ولی زمانی که یک زن همراه این افراد شروع به مصرف می کند، از همان ماده مصرفی مردان استفاده می کند که در نتیجه اولین مواد مصرفی زنان جزو مواد سنگین محسوب می شود.
گرایش زنان به مواد مخدر
تحقیقات نشان می دهد سرعت و میزان وابستگی به مواد مخدر در زنان شدیدتر از مردان است؛ زنان در مقایسه با مردان در زمان مشخص و یکسان، سریعتر و شدیدتر وابسته به مواد مخدر می شوند و در نتیجه پیامد اعتیاد نیز برای آنان سنگین تر می شود.
فرار از فشارهای روحی ناشی از محدودیت های خانواده و محیط، فشارهای عاطفی ناشی از آزار جسمی و جنسی، مشکلات مالی و تن فروشی و فشارهای روحی در جامعه بیشترین تاثیر در گرایش زنان به مصرف مواد مخدر را دارد.
جدای از موارد ذکر شده، دسته دیگری از بانوان نیز مشاهده می‌شوند که به دور از موضوع لاغری و زیبایی به مواد مخدر رو آورده‌اند. طبق آمار منتشر شده؛ میانگین سنی اولین مصرف مواد مخدر در زنان، ۲۱ سال و میانگین معتاد شدن ۲۴ سال است. به این معنا که فاصله اولین مصرف تا معتاد شدن زنان در ایران براساس مطالعه حاضر ۳ سال گزارش شده است و حدود ۹۰ درصد از بانوانی که اولین تجربه مصرف را دارند، در فاصله سنی ۱۵ تا ۲۷ سالگی قرار دارند.
نایب رییس فراکسیون پیشگیری از جرایم و آسیب‌های اجتماعی مجلس در این زمینه می گوید: در سال‌های اخیر به موضوع زنانه شدن فقر و اعتیاد تاکید بسیاری می‌شود، اما این افزایش به نسبت رشد جمعیت کشور است، ما نباید در رابطه با آسیب‌های اجتماعی به صورت جنسیتی صحبت کنیم، چرا که احتمال اعتیاد در میان زنان و مردان وجود دارد.
طیبه سیاوشی شاه عنایتی، با اشاره به اینکه حد فاصل زمانی شروع اعتیاد تا رسیدن به کارتن خوابی در میان زنان بسیار کاهش پیدا کرده است، می افزاید: در گذشته به دلایل مختلف از جمله مسائل اخلاقی و اعتقادات سنتی کمتر شاهد این پدیده‌ها بودیم، اما امروزه سرعت شروع اعتیاد و رسیدن به کارتن خوابی بسیار افزایش پیدا کرده است، در بسیاری از مواقع این افراد با فرزند خود، در کنار خیابان‌ها می‌خوابند بدون توجه به اینکه چه قضاوتی در مورد فرزندش صورت می‌گیرد.
زنانه نشدن اعتیاد
معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری نیز معتقد است: تعداد زنان معتاد در حال حاضر ممکن است؛ نسبت به گذشته بیشتر شده باشد، اما این به معنای فراوانی تعداد زنان معتاد نسبت به مردان معتاد نیست.
اطهره نژادی درباره تدابیر این معاونت برای پیشگیری از درگیر شدن شدن زنان با مقوله مواد مخدر و اعتیاد بیان می کند: بررسی وضعیت و روند اعتیاد در زنان نشان می‌دهد که اعتیاد زنانه نشده است. بنابراین همه ما باید در به کار بردن واژه‌ها به بار معنایی آنها توجه داشته باشیم. ممکن است؛ تعداد زنان معتاد در حال حاضر نسبت به چند سال قبل بیشتر شده باشد، اما این بدان معنا نیست که فراوانی تعداد زنان معتاد از مردان معتاد بیشتر شده است.
به گفته نژادی؛ نکته قابل توجه این است که چون اعتیاد به هر نوع مواد مخدر صنعتی و سنتی زیانبار است و هم برای فرد و هم برای جامعه، اثرات منفی و پیامدهای فراوانی دارد، بنابراین باید همه دستگاه‌های مرتبط با این مسئله در مقیاس‌های ملی و استانی برای رفع مشکل همراه شوند.
افسردگی عمده ترین اختلال زنان معتاد
به گفته یک کارشناس حوزه آسیب های اجتماعی بر اساس آمار جهانی، اعتیاد در زنان، عوارض خطرناک‌تری نسبت به مردان ایجاد می‌کند که مسئولان باید نسبت به افزایش آن در جامعه هشیار باشند.
ملیحه معمارزاده معتقد است: زنان معتاد ۶ سال زودتر از مردان به ورطه وابستگی شدید، که درمان آن سخت‌تر و عوارض جسمی، روانی و اجتماعی آن هم به مراتب بیشتر است کشیده می‌شوند. برای مثال فاصله زمانی نخستین تجربه مصرف مواد مخدر، تا تزریق در زنان بطور متوسط دو سال طول می‌کشد در حالی که این زمان در مردان حدود هشت سال است.
به گفته این مددکار اجتماعی؛ از سوی دیگر اعتیاد موجب از بین رفتن قدرت تفکر و تصمیم‌گیری مناسب، بروز مشکلات فراوان در زمینه اشتغال و فعالیت اجتماعی فرد، فقر، فحشا و انحرافات جنسی می‌شود. زندانی شدن زنان به دلیل جرایم مرتبط با مواد مخدر نظیر دزدی‌های کوچک، شریک شدن در جرایم بزرگ‌تر، فروش مواد مخدر، پیوستن به زنان خیابانی و روسپیگری، ضرب، شتم و تهاجم نیز از عوارض اعتیاد در زنان است.
