گروه اجتماعی یوزپلنگهای موجوداتی ارزشمند اما در خطر انقراض هستند، آخرین آمارها نشان میدهد که حدود هفت هزار قلاده یوز در آسیا و آفریقا زیست میکند که حدود ۴۰ قلاده از آنها در زیستگاههای ایران به سر میبرند. یوزپلنگ گربهسانی در خطر انقراض و پستانداری از راسته گوشتخواران است، در گذشته در بیشتر مناطق آفریقا […]
گروه اجتماعی
یوزپلنگهای موجوداتی ارزشمند اما در خطر انقراض هستند، آخرین آمارها نشان میدهد که حدود هفت هزار قلاده یوز در آسیا و آفریقا زیست میکند که حدود ۴۰ قلاده از آنها در زیستگاههای ایران به سر میبرند.
یوزپلنگ گربهسانی در خطر انقراض و پستانداری از راسته گوشتخواران است، در گذشته در بیشتر مناطق آفریقا و گستره وسیعی از آسیای مرکزی و شبه قاره هند یافت میشد، اما امروزه با کاهش شدید جمعیت روبرو شده است، یوزپلنگ که آن را چیتا نیز مینامند سریعترین حیوان خشکیزی کره زمین برای مبارزه با خطر انقراض خود به کمک همه مردم جهان نیاز دارد، برپایه گزارشهای «موسسه حفاظت از یوزپلنگان» (CCF)، اکنون این گونه آسیبپذیر، در حدود ۹ درصد از دامنه زیستی خود در طول تاریخ، باقی مانده است.
برآوردها نشان میدهد که حدود هفت هزار یوزپلنگ در قاره آفریقا و آسیا زندگی میکند که از این تعداد فقط حدود ۴۰ قلاده در ایران وجود دارد از این رو خطر جدی انقراض این گونه ارزشمند را در ایران تهدید میکند، البته یوزپلنگ ایرانی از گونه آسیایی است اما چون فقط در ایران باقی مانده از این رو به آن یوزپلنگ ایرانی میگویند.
عوامل تهدید یوزپلنگها در دنیا تقریبا یکسان است، تخریب زیستگاهها، فعالیت معادن، جاده کشی، سگهای گله، کاهش طعمه و تعامل با جامعه کشاورزی و دامداران برخی از عواملی است که حیات این گونههای ارزشمند را تهدید میکند.
البته سرعت تلف شدن یوزپلنگها در دنیا به حدی رسید که جامعه جهانی را به واکنش واداشت و از سال ۲۰۱۰ روز ۴ دسامبر (۱۳ آذر) را به عنوان روز جهانی یوزپلنگ نامگذاری کرد که در این روز تلاش میشود تا اطلاعات در زمینه این گونه ارزشمند بالاتر برود و کشورها با توجه به شرایط خود برنامههای متنوعی را در این راستا تدارک میبینند.
با توجه به اهمیت موضوع حفاظت از یوزپلنگها از خطر انقراض، در چند سال گذشته، زیستگاههای حفاظت شدهای در ایران و آفریقا برای این گونه ارزشمند در نظر گرفته شده است. با این همه، درصد چشمگیری از این گونه در زیستگاههای آزاد و حفاظت نشده زندگی میکند. بنابراین، با افزایش آگاهی جهانیان باید همه چشمها و گوشها به بحران انقراض این گونه باز شود و خطر انقراض آن جدی گرفته شود.
و اما وضعیت یوزپلنگ ایرانی در میان در شرایط بحرانی قرار دارد، در واقع از میان دو زیرگونه اصلی یوزپلنگ، (یوزپلنگ آفریقای و آسیایی ) «یوزپلنگ آسیایی» یا ایرانی در خطر جدی انقراض قرار دارد و تعداد کمی از آن در دشتهای مرکزی ایران به بقا ادامه میدهند، آمارها نشان میدهد در بهترین حالت حدود ۴۰ قلاده یوزپلنگ ایرانی در زیستگاههای کشور باقی مانده است. سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی حفاظت از گونههای وحشی برنامههایی برای حفاظت از یوزپلنگ از انقراض تدارک دیده است، به طوری که تا چند سال اقدام به نگهداری از کوشکی (یوزپلنگ نر)، دلبر (یوزپلنگ ماده) و ایران (دیگر یوزپلنگ ماده) در پارک پردیسان کرده و درصدد تکثیر در اسارت بود اما بعد از مدتی و مشاوره با کارشناسان داخلی و خارجی به این نتیجه رسیدند که یوزها باید به محل زیستی خود بروند و اگر بشود به طور طبیعی زادآوری کنند و بر این اساس این یوزها فروردین ۱۳۹۹ به زیستگاه طبیعی خود یعنی توران در استان سمنان بازگشتند.
«کوشکی» و «دلبر» دو یوزپلنگ نر و مادهای هستند که به ترتیب ۱۰ آذر ۹۳ از پناهگاه حیات وحش میاندشت و ۱۱ آذر ۹۳ از ذخیرهگاه زیستکره توران به پارک پردیسان تهران منتقل شدند، این دو گونه ارزشمند با هدف تکثیر در اسارت و انجام تحقیقات بر روی رفتار گربهسانان به این مکان منتقل شدند، کوشکی یوزپلنگ نر بهمن ماه ۱۳۸۶ در چهار ماهگی و دلبر یوزپلنگ ماده فروردین ۱۳۹۰ در سه ماهگی به اسارت در آمدند که بعد از این و با توجه به اهمیت حفاظت از این گونههای ارزشمند و در خطر انقراض بودن آنها به پارک پردیسان منتقل شدند اما دوباره به توران برگشتند.
سازمان حفاظت محیط زیست در نظر دارد با بهرهگیری از تجربیات موفق دنیا در طرح تکثیر یوزپلنگ آسیایی در توران استفاده کند، همچنین در نظر دارد تا از تجربیات کشورهای دیگر و مطالعات علمی انجام شده در این زمینه در دنیا نیز بهره ببرد تا جفت گیری و تولد مثل این گربهسان به طور طبیعی انجام شود، در واقع چند برنامه برای این منظور تهیه شده که امیدواریم جواب دهد و شاهد به دنیا آمدن توله یوزهای زیبا برای ادامه نسلشان باشیم. از طرفی هم زادآوری یوزپلنگ نسبت به سایر گربهسانان بسیار حساس و پیچیده است که یکی دیگر از دلایل در خطر انقراض بودن این گونه ارزشمند محسوب میشود، یوزپلنگ ماده ایرانی، هربار یک تا سه توله به دنیا میآورد، این تولهها بسیار آسیبپذیرند و فراهم کردن محیط مناسب برای حفاظت از آنها، بسیار اهمیت دارد اما یوزپلنگ آفریقایی در هربار زایمان، دو تا هشت توله به دنیا میآورد که ایجاد زیستگاهی امن برای به ثمر رسیدن این تولهها به عنوان ضامن بقای نسلشان از اهمیت زیادی برخوردار است.