سرویس سلامت رییس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی «مقاومت میکروبی» را ابرچالش نظامهای سلامت دنیا دانست و بر ضرورت تشکیل، تدوین شرح وظایف و ساختار کمیته کشوری مهار «مقاومت میکروبی» تاکید کرد. مقاومت میکروبی که اغلب به عنوان مقاومت دارویی شناخته میشود هنگامی اتفاق میافتد که میکروارگانیسمهایی مانند باکتری، ویروس، […]
سرویس سلامت
رییس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی «مقاومت میکروبی» را ابرچالش نظامهای سلامت دنیا دانست و بر ضرورت تشکیل، تدوین شرح وظایف و ساختار کمیته کشوری مهار «مقاومت میکروبی» تاکید کرد.
مقاومت میکروبی که اغلب به عنوان مقاومت دارویی شناخته میشود هنگامی اتفاق میافتد که میکروارگانیسمهایی مانند باکتری، ویروس، قارچ و انگل به گونهای تغییر میکنند که ارائه داروهایی که قبلاً برای درمان عفونتهای حاصل از آنها استفاده میشد بی اثر میشود. این موضوع یک نگرانی عمده است زیرا یک عفونت مقاوم ممکن است کشنده باشد، به دیگران منتقل شود، گسترش پیدا کند و باعث تحمیل هزینههای سنگین به افراد و جامعه شود. تمرکز روز جهانی بهداشت درسال ۲۰۱۱ بر روی مقاومت به داروهای ضد میکروبی و گسترش جهانی آن است که اطلاع رسانی این موضوع بهداشتی در تمام جهان ضرورت یافته است.
زمانی که باکتری در مقابل ناسازگاری محیطی قرار میگیرد عکس العمل نشان میدهد. به بیان دیگر تغییرات ژنتیکی که در باکتری رخ میدهد منجر به مقاوم شدن آنها و ظهور اشکال مقاوم به آنتیبیوتیکها میشود. به عنوان مثال استافیلوکوکها باکتریهایی هستند که ذاتاً در ۵۰ سال قبل به پنی سیلین جواب میدادند و لیکن اکنون استافیلوکوکی را که بتواند به پنی سیلسن حساس باشد به ندرت پیدا میکنیم.
یکی از مکانیسمهایی که منجر به مقاومت باکتری در برابر آنتی بیوتیک میشود قابلیت تولید آنزیم است. آنزیم مادهای است که بسیاری از واکنشهای شیمیایی را در سطح سلول تسریع میکند. مثلا تولید آنزیم پنی سیلیناز که باعث از بین بردن آنتی بیوتیک پنی سیلین میشود؛ باکتریهایی که دچار تغییرات ژنتیکی شدهاند به محض قرارگیری در معرض پنی سیلین تولید آنزیم نموده و بنابراین اثر آنتی بیوتیک پنی سیلین را از بین میبرند.
اکنون محمد مهدی گویا در اولین جلسه کمیته کشوری مهار مقاومت میکروبی گفته است که: مقاومت میکروبی به یک معضل بزرگ برای کشورها و به ابرچالش نظامهای سلامت دنیا تبدیل شده است.
وی با بیان اینکه با وقوع پاندمی کرونا در دنیا تمام توجهها به سمت این بیماری رفت و سایر مخاطرات بهداشتی خیلی کمرنگ شد، بیان داشت: به دلیل مقاومت میکروبی اکنون برخی امراض به بیماریهای غیرقابل درمان تبدیل شدهاند.
گویا با بیان اینکه مدیریت مقاومت میکروبی در جهان با اشکالات فراوانی مواجه است و قوانین و مقررات مناسبی در کشورها برای مهار آن وجود ندارد، افزود: مقاومت میکروبی از حد گذشته و دیگر برای برخی از بیماریهای نظیر سل، مالاریا، برخی از انواع اسهال و بیماریهای مقاربتی درمان های معمولی پاسخگو نیست.
در مرکز تهدیدهای مقاومت میکروبی هستیم
رییس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه استفاده بی رویه، نادرست و نامناسب از داروهای ضد میکروبی وضعیت را روز به روز پیچیده تر و بدتر کرده است، گفت: تهدید مقاومت میکروبی مربوط به آینده نیست و ما هم اکنون در مرکز این تهدید قرار داریم. به دلیل بیتوجهی به این مساله اکنون برخی داروها قیمتهای گزافی یافتهاند در حالی که هم عوارض بیشتر و هم اثربخشی کمتری نسبت به داروهای قبلی دارند. گویا خاطرنشان کرد: در شصت و هشتمین اجلاس جهانی سلامت که در سال ۲۰۱۵ برگزار شد برنامه عملیاتی مهار مقاومت میکروبی با رویکرد یکپارچه سلامت به تصویب رسید. وی افزود: در این اجلاس بر مشارکت سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (FAO) و سازمان جهانی سلامت حیوانات (OIE) در برنامه مهار مقاومت میکروبی تاکید شد.
گویا با بیان اینکه باید دانش ما در زمینه مقاومت میکروبی افزایش یابد، بازتعریف نظام مراقبت میکروبی را مورد تاکید قرار داده و یادآور شد: مصرف آنتیبیوتیکها باید ساماندهی شود. وقتی پروتکلی برای درمان یک بیماری تدوین و ابلاغ میشود تمام مراکز بهداشتی و درمانی باید مطابق با آن عمل کنند. در جریان کووید ۱۹ شاهد بودیم برخیها اسم داروهایی را بردند که نه تنها در درمان این بیماری موثر نبود بلکه پروتکلها را زیر سوال میبرد. رییس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر گفت: باید کاری کنیم تا عفونتِ بیماریهایی که در برابر داروها مقاومت دارند روز به روز کاهش یابد. ساماندهی تولید دارو برای استفاده یا عدم استفاده از داروهای مقاومت میکروبی مهم است.
ضرورت تشکیل کمیته کشوری مهار مقاومت میکروبی
گویا بر ضرورت تشکیل، تدوین شرح وظایف و ساختار کمیته کشوری مهار مقاومت میکروبی تاکید کرد و اظهار داشت: این کمیته باید دارای زیر کمیتههایی در بخشهای آموزش و اطلاع رسانی، پیشگیری و کنترل، مراقبت مصرف داروهای ضد میکروبی، پژوهش و تحقیقات باشد. وی فهرست سازمانهای همکار در برنامه مهار مقاومت میکروبی را چنین اعلام کرد: معاونت بهداشت، معاونت درمان، سازمان غذا و دارو، آزمایشگاه مرجع سلامت، آزمایشگاه مرجع کنترل غذا و دارو، مرکز آزمایشگاههای مرجع کنترل غذا و دارو از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان دامپزشکی کشور، سازمان بیمه سلامت ایران و سازمان حفاظت محیط زیست.
اجرای نظام مراقبت مقاومت میکروبی
وی از تدوین سامانه مراقبت عفونتهای بیمارستانی در راستای تحقق هدف پایش مقاومت میکروبی خبر داد و گفت: نظام مراقبت مقاومت میکروبی در هشت بیمارستان منتخب اجرایی شده و در سال جاری تعداد این مراکز به ۱۶ بیمارستان افزایش خواهد یافت.