سرویس اجتماعی انتشار یک خبر بد درباره دریاچه ارومیه، توسط یک استاد دانشگاه، بار دیگر دومین دریاچه شور دنیا را در صدر اخبار نشاند. قدرت برزگری گفت: فرونشست دشتهای اطراف دریاچه ارومیه میتواند خسارت قابل توجهی به تأسیسات زیربنایی، شریانهای حیاتی، سازههای شهری و روستایی، راهها و خطوط انتقال نیرو وارد کند. این استاد زمین […]
سرویس اجتماعی
انتشار یک خبر بد درباره دریاچه ارومیه، توسط یک استاد دانشگاه، بار دیگر دومین دریاچه شور دنیا را در صدر اخبار نشاند.
قدرت برزگری گفت: فرونشست دشتهای اطراف دریاچه ارومیه میتواند خسارت قابل توجهی به تأسیسات زیربنایی، شریانهای حیاتی، سازههای شهری و روستایی، راهها و خطوط انتقال نیرو وارد کند.
این استاد زمین شناسی دانشگاه تبریز در خصوص دلایل فرونشستهایی که اخیراً در دشتهای اطراف دریاچه ارومیه اتفاق افتاده است، اظهار کرد: نشست یا حرکت رو به پایین سطح زمین در یک منطقه وسیع اصطلاحاً فرونشست گفته میشود که عوامل مختلفی باعث فرونشست زمین میشود؛ از جمله میتوان به استخراج مواد و یا سیالات زیرزمینی به عبارتی برداشت بیش از حد آبهای زیرزمینی، تراکم رسوبات و یا انحلال مواد و مصالح زمینشناسی اشاره کرد.
وی ادامه داد: با برداشت بیش از حد آبهای زیرزمینی و یا کاهش تغذیه سفرههای آب زیرزمینی در اثر خشکسالی، تنش مؤثر لایههای فوقانی افزایش مییابد و سبب تراکم رسوبات و فرونشست میشود که نرخ این فرونشستها به بافت زمینشناسی منطقه بستگی دارد و در لایههای ریزدانه مقدار فرونشست در زمان طولانیتری اثرات خود را نمایان میکند. وی افزود: عدم مدیریت صحیح منابع آب و استفاده بیش از حد از منابع آبخوانها در اقلیمهای خشک و نیمه خشک، دلیل اصلی فرونشست زمین است.
با بیان اینکه آبخوانهای مربوط به دشتهای اطراف دریاچه ارومیه عمدتاً ماهیت آبرفتی دارند و منابع آب زیرزمینی وسیعی در خود جای دادهاند، یادآور شد: توسعهی شهرنشینی و نیاز به تأمین آب شرب با مهار آبهای سطحی از طریق احداث سد از یک طرف و توسعهی اراضی کشاورزی و باغداری و در نتیجه نیاز به حفر چاههای عمیق و برداشت آبهای زیرزمینی از طرف دیگر و همچنین وقوع خشکسالیهای اخیر، کاهش تغذیه آب دریاچه ارومیه و آبخوان اطراف آن طی دو دهه اخیر را در پی داشته است.
وی اضافه کرد: افت سطح ایستابی این آبخوانها با افزایش تراکم و فرونشست همراه بوده و با توجه به ماهیت رسوبات و بافت زمینشناسی منطقه، احتمال وقوع فروچاله و یا نشستهای نامتقارن در مقیاس بزرگ و گسترش ترکهای کششی و انحلالی وسیع در این دشتها دور از انتظار نیست.
وی در رابطه با پیامدهای زیانبار این فرونشستها گفت: پایین رفتن سطح آب زیرزمینی و تخلیهی سفرهی آب زیر زمینی با گذر زمان منجر به خشک شدن چاههای نیمه عمیق و قنوات شده و کاهش کیفیت آبها و شور شدن آب چاهها را در پی خواهد داشت.
این استاد زمین شناسی دانشگاه تبریز با اشاره به امکان گسترش این پدیده متذکر شد: فرونشست یک پدیدهی مزمن است که با شرایط کنونی اگر متغیرهای مسبب این پدیدهی خطرناک تغییری نکنند، طبیعتاً فرونشست گسترش پیدا کرده و محدودهی وسیعتری را درگیر خواهد کرد. وی در تشریح راهکارهایی برای جلوگیری از فرونشستها بیان کرد: برای پیشگیری از وقوع اثرات بعدی فرونشست نیاز به برنامهریزی، انجام مطالعات راهبردی و مدیریت صحیح منابع آب حوضه دریاچه است، کاهش مقادیر پمپاژ، تغذیهی مصنوعی منابع آبهای زیرزمینی و استفاده بهینه از سیلابهای منطقه میتواند نرخ رو به رشد اثرات فرونشست را کاهش دهد و تا حدودی وضعیت را پایدارتر کند.
وی همچنین در خصوص وضعیت فعلی دریاچه ارومیه نیز گفت: وضعیت فعلی دریاچه ارومیه چندان تعریفی ندارد اما میتوان گفت خوشبختانه هنوز نفس میکشد.
برزگری در بخش دیگر سخنانش با اشاره به بارشهای اخیر اظهار کرد: بارشهای اخیر برای دریاچه ارومیه صرفاً نقش یک مسکن و یا سرم برای یک بیمار را ایفا میکند و طبیعتاً در طولانی مدت نمیتواند در بهبود وضعیت دریاچه و یا به عبارتی احیای آن چندان مؤثر باشد؛ مگر اینکه این بارشها برای طولانی مدت و سالیان سال تداوم یابد که بعید به نظر میرسد.
وی در پایان تاکید کرد: با گذشت زمان، راه نجاتی برای دریاچه ارومیه باقی نمیماند؛ انجام مطالعات جامع و راهبردی برای مدیریت منابع آب سطحی و زیرزمینی حوضهی دریاچه، تسریع پروژههای انتقال آب و احیای دریاچه و همچنین تغذیه مصنوعی آبخوانها، کاهش برداشت آبهای زیرزمینی و استفادهی بهینه از آبهای سطحی و سیلابها فعلاً تنها راه پیش روی ما است.
کاهش تراز دریاچه ارومیه
۶۳ سانتی متر
مدیرعامل شرکت آب منطقهای آذربایجان غربی نیز اخیرا اعلام کرده بود که تراز دریاچه ارومیه ۶۳ سانتیمتر کاهش یافته است. یاسر رهبردین مدیرعامل شرکت آب منطقهای آذربایجان غربی با اشاره به آخرین وضعیت دریاچه افزود: تراز فعلی دریاچه ۱۲۷۰.۵۵ متر است که این میزان در مدت مشابه سال گذشته ۱۲۷۱.۱۸ متر بود که آمار مقایسهای کاهش، ۶۳ سانتیمتری نسبت به مدت مشابه سال گذشته را نشان میدهد.وی با بیان اینکه وسعت دریاچه ارومیه در حال حاضر ۱۷۱۹ کیلومتر مربع است، گفت: دریاچه ارومیه دو میلیارد و ۴۲۰ میلیون مترمکعب آب دارد که آمار مقایسهای کاهش بیش از دو میلیارد مترمکعبی آب دریاچه را نشان میدهد. مدیرعامل شرکت آب منطقهای با اشاره به میزان بارشهای ثبت شده در استان طی سال آبی جاری اظهار کرد: تاکنون ۳۳.۰۲ میلیمتر بارش ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال آبی قبل ۲۶.۴ درصد کاهش داشته است.
احتمال بروز طوفانهای نمکی با کاهش شدید سطح آب دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه در حالی مجددا وضعیت بغرنجی پیدا کرده است که براساس نظر کارشناسان، کاهش شدید سطح آب دریاچه ارومیه مشکل خطر تولید ریزگردهای نمکی را افزایش میدهد؛ بر این اساس بروز احتمالی طوفانهای گردوغبار نمکی میتواند اثرات سوئی بر جوامع انسانی و حاشیه دریاچه داشته باشد.
دریاچه ارومیه بزرگترین آبگیر دائمی در آسیای غربی و از مناطق دیدنی ارومیه و ایران است که آب آن که بسیار هم شور است، از ۶۰ رودخانه نظیر زرینهرود، باراندوز، شهرچای، نازلو سیمینهرود، تلخهرود، گادر و زولا تامین میشود. سیمینه رود و زرینه رود از بزرگترین رودخانههای حوضه آبریز دریاچه هستند که نقش بسزایی بر میزان آب دریاچه دارند. البته بارش برف و باران و چشمههای درون دریاچه نیز در تامین آب دریاچه موثر هستند. سرعت بالای تبخیر آب دریاچه و مشکلاتی که در بحث کم آبی وجود دارد موجب شده طی سالهای گذشته، دریاچه ارومیه حال روز خوبی نداشته باشد و اقدامات مقطعی هم نتوانسته مشکلات دریاچه زیبای ارومیه را حل کند.
در اطراف دریاچه ارومیه مناطق زیبایی وجود داشت که متاسفانه خشک شدن دریاچه این مناطق را هم با مشکل مواجه کرده، برای مثال دو جزیره اشک و کبودان هم بهشدت تحتتاثیر خشکشدن دریاچه ارومیه قرار گرفته و بسیاری از گونههای حیاتوحش خود را از دست دادهاند. این جزایر زمانی زیستگاه اصلی دو گونه مهم گوزن زرد ایرانی و قوچ و میش ارمنی بودند که بهدلیل شرایط نامناسب دریاچه در سالهای اخیر، در معرض خطر قرار گرفتهاند.
طرحهای احیای دریاچه ارومیه غلط بود
مهدی عیسی زاده نماینده مردم میاندوآب در مجلس شورای اسلامی نیز طی هفتههای گذشته، در گفتوگو با خبرنگاران با انتقاد از طرحهای غلط احیای دریاچه ارومیه اظهار کرد: آقایان کلانتری و تجریشی مسوولان ستاد احیا به خاطر اجرای طرحهای غلط احیای دریاچه ارومیه باید پاسخگو باشند و محاکمه شوند. وی با درخواست از سازمان بازرسی برای ورود به روند اجرای طرحهای ستاد احیای دریاچه ارومیه افزود: در طول هفت سال گذشته در قالب ستاد احیای دریاچه ارومیه طرحهای غلط اجرا و اعتبارات هنگفت زیادی به هدر رفت، باید سازمان بازرسی با ورود به این موضوع مشخص کنند آقایان کلانتری و تجریشی این اعتبارات را کجا و چه میزان هزینه کردهاند. عیسی زاده با تاکید بر اینکه تمام مطالعات طرحهای ستاد احیای و هزینههایی که صرف این طرحها شد غلط بود، عنوان کرد: افرادی در قالب ستاد احیای دریاچه ارومیه از جمله کلانتری و تجریشی روی کار آمدند که هیچ شناختی از منطقه و دریاچه ارومیه نداشتند. وی با بیان اینکه در این زمینه بارها به روحانی و جهانگیری در دورههای نهم و یازدهم فعالیت مجلس شورای تذکر دادم گفت: متأسفانه هیچکدام از این تذکرات جدی گرفته نشد و با صرف میلیاردها اعتبار شاهد اجرای غلط طرحهای احیای دریاچه ارومیه و در نتیجه وضعیت امروز هستیم.
سازمان بازرسی به هزینه کرد اعتبارات ستاد احیای دریاچه ارومیه ورود کند
عیسی زاده با اشاره به اینکه از دولت سیزدهم و سازمان بازرسی درخواست ورود جدی به موضوع هزینه کرد و روند اجرای طرحهای ستاد احیا را دارم، گفت: معتقدم کارشناسان و اندیشمندان دانشگاه ارومیه با مشارکت کارشناسان تبریز با توجه به اشرافیت کاملی که به منطقه و دریاچه ارومیه دارند میتوانند در خصوص احیای دریاچه ارومیه ورود کنند.
مسوولان ستاد احیای دریاچه ارومیه
در حق مردم منطقه خیانت کردند
نماینده مردم میاندوآب در مجلس شورای اسلامی کاهش بارشها، خشکسالی و اجرای طرحهای غلط ستاد احیای دریاچه ارومیه و نیز عدم اجرای طرحهای آبیاری تحت فشار و قطرهای موجب خسارات در بخش کشاورزی و کاهش میزان آب مورد نیاز در این بخش شده است، گفت: میزان مصرف آب از ۶۰۰ میلیون مترمکعب به ۴۰۰ میلیون مترمکعب رسیده و کشاورزان میاندوآب به جای ۴ دوره آبیاری تنها دو دوره آبیاری میتوانند انجام دهند.
عیسی زاده با تاکید بر اینکه آقایان کلانتری و تجریشی به دلیل خیانتی که در حق مردم این منطقه کردهاند باید در دادگاه محاکمه شوند، افزود: پنجشنبه هفته جاری دیداری با رئیس جمهور خواهیم داشت تمام نمایندگان استانهای آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی مجلس شورای اسلامی در این دیدار بر مدیریت منابع آبی این استانها و توجه ویژه به وضعیت دریاچه ارومیه تاکید خواهند کرد.
وی با گلایه از بی توجهی مسئولان کشوری و استانی به مسائل و مشکلات معیشتی و کشاورزی شهرستان میاندوآب افزود: اگر نیازهای اولیه یک کشاورز در یک روستا تأمین نشود چارهای جز مهاجرت ندارد و امروز بیشتر روستاییان این شهرستان از سرناچاری مجبور به مهاجرت هستند.