سرویس اجتماعی
سرعت فزاینده تولید پسماندهای جامد از تجهیزات الکترونیک و الکتریکی مستعمل، موجب افزایش نگرانی‌های محیط زیستی شده است. وسایل الکترونیک اگرچه کیفیت زندگی ما را به میزان زیادی بالا می‌برد اما نوع جدیدی از پسماند را نیز ایجاد می‌کند که رشد آن سه برابر بیشتر از پسماندهای خانگی و به مراتب سمی‌تر و خطرناک‌تر از آن است.
گرچه امروزه لوازم الکترونیک در زندگی بشر نقش پررنگی دارند اما از آثار این پسماند و ضایعات این نوع وسایل نمی‌توان غافل ماند. در زیر به ۱۷ نکته درباره پسماندهای الکترونیک به‌ویژه باتری اشاره شده است:
پسماندهای الکترونیک شامل باتری‌ها به‌خصوص باتری‌های قابل شارژ، رایانه‌ها، گوشی‌های تلفن از رده خارج شده، مانیتورها و تجهیزات رایانه‌ای، تلویزیون، ویدیو، ماکروویو و دیگر لوازم الکترونیک است که به دلیل وجود فلزات سنگین در این پسماندها و موادی از قبیل پلاستیک، سرب، آلومینیوم، طلا، نقره و فلزات سنگینی همچون جیوه، کادمیوم و آرسنیک بسیار خطر آفرین هستند.
با توجه به وجود مقادیر زیادی از فلزات نظیر مس، فولاد، آلومینیوم، سرب و انواع دیگر فلزات گرانبها نظیر طلا و نقره در ساختار انواع مختلف وسایل الکتریکی و الکترونیک موجود، بسیاری از صنعتگران به سوی بازیافت این نوع پسماندها ترغیب می‌شوند، به طوری‌که مقدار طلای موجود در این نوع پسماندها به‌طور متوسط ۱۵ تا ۲۰ برابر بیشتر از طلای موجود در کانه معدنی طلا است. از این رو به دلیل ارزش بسیار بالایی که این نوع پسماندها دارند در دنیا آنها را معادن رو زمینی می‌نامند.
وجود فلزات سنگین در بین پسماندهای الکترونیک و الکتریکی موجب نگرانی است چراکه به علت گازهای متصاعد شده از پسماندهای دفن شده و نشت در آب‌های زیرزمینی، محیط زیست را آلوده و فضای زیادی را جهت دفن اشغال می‌کنند. از این رو بازیافت پسماندهای الکترونیک علاوه‌بر منافع زیست‌محیطی، منافع اقتصادی و اجتماعی زیادی به‌همراه خواهد داشت.
دفن یا سوزاندن پسماندهای الکتریکی و الکترونیک باعث ورود عناصر سنگین به آب‌های زیرزمینی و گازهای سمی به هوا می‌شود. از این رو در دنیا به لزوم تفکیک این پسماند از دیگر پسماندها اهمیت جدی داده می‌شود اما متاسفانه مشکلات متعدد در تفکیک و بازیافت پسماندهای خطرناک در ایران وجود دارد.
طبق تحقیقات انجام شده، کشور ایران بزرگ‌ترین بازار مصرف قطعات رایانه را در منطقه دارد اما به دلیل نبود فرهنگ بازیافت، وجود پسماند الکترونیک خطر بزرگی برای محیط زیست محسوب می‌شود. پسماندهای ناشی از قطعات رایانه‌ای و دستگاه‌های الکترونیک با توجه به خطرهایی که دارند باید به‌صورت جداگانه و با روش‌های علمی حمل سپس دفع و بازیافت شود تا مانع از اثرات مخرب بر محیط زیست و انسان‌ها شود.
روند روبه رشد این پسماندها به علت عمر کم این وسایل ( ۲ تا ۵ سال)، خطرات بالقوه‌ای که در این پسماندها و مشکلاتی که در دفن آنها وجود دارد و تمایلی که برای بازیافت مواد گرانبهای به کار رفته در این محصولات وجود دارد، از عواملی هستند که بر اهمیت توجه به پسماندهای الکترونیک و الکتریکی افزوده است.
به دلیل اهمیت بازیافت پسماندهای الکترونیک، برخی از شرکت‌های بزرگ دنیا، محصولات خود را بازیافت می‌کنند. با توجه به میزان تولید این نوع پسماندها، بازیابی آنها علاوه بر مزیت‌های زیست‌محیطی، مزیت‌هایی نظیر سوددهی اقتصادی، بازیابی فلزات گرانبها و اشتغال‌زایی را به همراه خواهد داشت.
رشد سریع فناوری و تغییرات در محصولات به همراه کاهش طول عمر این نوع لوازم مصرفی باعث شده است که در ایران نیز بازیافت این نوع پسماندها به عنوان یکی از دغدغه‌های کشور مطرح باشد. بر اساس برآوردهای انجام گرفته، سرانه تولید پسماندهای الکتریکی و الکترونیک از ۰.۲۷ کیلوگرم در سال ۱۳۷۶ به حدود ۷ کیلوگرم در سال ۱۴۰۰ خواهد رسید.
باتری نیز وسیله‌ای متشکل از یک یا چند سلول الکتروشیمیایی با اتصالات خارجی است که برای تامین انرژی دستگاه‌های الکتریکی مانند چراغ‌قوه، تلفن‌های همراه و خودروهای برقی استفاده می‌شود. با این وجود باتری‌ها حاوی مواد سمی و فلزات سنگینی هستند که می‌توانند محیط زیست را آلوده کند.
در هر سال بیش از ۱۵ میلیارد باتری معادل با ۱۸۰ هزار تن در سراسر جهان خریداری می‌شود. باتری‌های قلمی شامل موادی از جمله منگنز، گرافیت و روی هستند اما باتری‌های قابل شارژ برای محیط زیست آسیب کمتری به‌همراه دارند چراکه تعداد باتری و ضایعات کمتری تولید می‌کنند. از این رو توصیه می‌شود به جای باتری‌های یکبار مصرف از باتری‌های قابل شارژ استفاده شود.
بازیافت باتری در کمک به محیط زیست، تولید محصولات جدید، تولید انرژی مجدد، حفظ منابع طبیعی و ورود مواد کمتر به محل‌های دفن زباله اهمیت زیادی دارد. از انواع باتری‌های قابل بازیافت می‌توان به باتری لیتیوم، باتری روی-کربن، باتری آلکالاین (قلیایی) و باتری نیکل متال هیدرید یا همان باتری‌های قابل شارژ اشاره کرد.
لیتیوم موجود در باتری‌های گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و ماشین‌های برقی ممکن است به آلودگی آب لوله‌کشی منجر شود. کارشناسان می‌گویند آب آشامیدنی شامل مقدار ناچیزی از لیتیوم است چرا که این ماده معدنی به‌طور طبیعی در پوسته زمین و خاک وجود دارد اما در سال‌های اخیر حتی با وجود افزایش موارد مصرف باتری‌های لیتیوم، در تحقیقات انجام شده تصویر روشنی از تاثیر تولید و دفع این محصولات و افزایش سطح لیتیوم در آب آشامیدنی ارائه نشده است.
سازمان ملل متحد سال گذشته نیز از بحران آلودگی سرب در جهان و ۸۰۰ میلیون کودکِ در معرض خطر مسمومیت ناشی از این نوع آلودگی آب و هوایی خبر داد. در بخشی از این گزارش سازمان ملل متحد آمده بود که یکی از منابع برجسته تولید سرب، سم باتری‌های غیرقابل بازیافت و یا ضعیف باتری ماشین است.
نیروگاه‌های تجدیدپذیر نیز معضلات محیط زیستی خود را دارند و به‌عنوان مثال نیروگاه‌های فتوولتائیک (پنل‌های خورشیدی) در تولید برق غیرپیوسته عمل می‌کنند چراکه در روز می‌توانند انرژی تولید کنند اما در شب تولیدی ندارند همچنین به‌صورت فصلی و با تغییر میزان تابش نور خورشید نیز میزان تولید برق این نیروگاه‌ها تغییر می‌کند بنابراین این نیروگاه‌ها به سیستم های ذخیره‌سازی انرژی نیاز دارند این در حالیست که در این سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی از باتری‌هایی استفاده می‌شود که عمدتا بین ۵ تا ۱۰ سال عمر می‌کنند و نیاز به تعویض دارند همچنین فلزات موجود در این باتری‌ها امکان دارد نشت کنند و باعث آلودگی آب
و خاک شوند.
با توجه به تولید میزان قابل توجه پسماندهای الکترونیکی در کشور انتظار هم می‌رود برنامه‌ریزی‌های لازم برای حمایت و گسترش صنایع بازیافت به‌ویژه بازیافت پسماندهای برقی و الکترونیکی در راستای توسعه پایدار، توسعه اقتصاد غیر خطی و چرخشی و اقتصاد سبز صورت پذیرد تا به جای دفع غیر اصولی این پسماندها در داخل کشور و صادرات این پسماندها ضمن تبدیل تهدید به فرصت، از این معادن رو زمینی برای کارآفرینی و اشتغال با حفظ محیط زیست استفاده شود.
به‌منظور کاهش پسماندهای الکترونیکی بهتر است محصولات با کیفیت و با عمر بالاتر خریداری شوند و از لوازم و تجهیزات مرتبط با ذخیره اطلاعات چند بار مصرف مانند هارد، حافظه‌ها و فلش به جای لوح‌های فشرده و باتری‌های قابل شارژ به جای باتری‌های یکبار مصرف استفاده شود همچنین لازم است که از تجمل‌گرایی و مصرف گرایی پرهیز شود و نسبت به استفاده یا واگذاری تجهیزات الکتریکی و الکترونیک تا زمانی که قابلیت استفاده یا واگذاری به افراد و مجموعه‌های دیگر برای استفاده دارند یا اقدام به جدا کردن قطعات قابل استفاده آنها برای به کار بردن در تجهیزات و لوازم دیگر اقدام شود.
براساس اطلاعات وبسایت سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، ۲۸ غرفه طرح الکتروکاپ جهت تحویل پسماندهای الکترونیکی در ۲۲ منطقه تهران وجود دارد که شهروندان می‌توانند برخی پسماندهای الکترونیکی خود از جمله باتری و باتری موبایل را به این غرفه‌ها تحویل دهند تا از فعالیت عوامل غیرمجاز تفکیک پسماند و دفن این نوع زباله جلوگیری شود و این پسماندها وارد فرایند بازیافت شوند.
در همین راستا، یک دانش آموخته رشته بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خطر زباله‌های الکترونیک را جدی دانست.
دکتر علی عطاملکی پژوهشگر حوزه بهداشت محیط درباره اثرات زباله‌های الکترونیک بر روی سلامت گفت: این پسماندها معمولا اثرات مستقیم به روی سلامتی ندارند یعنی در اثر تماس مستقیم انسان با این پسماند ها و قطعات دور ریخته شده و در مواجهه تنفسی مشکل به خصوصی ایجاد نمی شود مگر در موارد خیلی معدود و کم.
وی در ادامه افزود: این زباله‌ها به روی سلامتی اثرات غیر مستقیم دارند و این اثرات مربوط به محتوای فلزات سنگین این قطعات است. یکی از شاخص‌های زباله‌های الکترونیک فلزات سنگین به کار برده شده مانند سرب، کادمیوم و جیوه است. به عنوان مثال زباله‌ای که دور ریخته می‌شود در طبیعت در اثر فشارهای مکانیکی یا ضرباتی که به این زباله‌ها اعمال می‌شود اجزای این زباله‌ها خرد می‌شود و محتوای فلز سنگین اینها در محیط آزاد می‌شود این فلزات سنگین می‌توانند از طریق آب وارد محصولات کشاورزی بشوند و و یا وارد منابع زیر زمینی شده و از آن جایی که این فلزات غیر قابل تجزیه هستند می‌توانند در بدن تجمع پیدا کرده و منجر به ایجاد اختلالاتی به خصوص
سرطان شوند.
غنی بودن منابع فلزی کشور به چه قیمتی
دکتر عطاملکی در پاسخ به این پرسش که زباله‌های الکترونیکی با توجه به دنیای مدرن امروز و استفاده بیشتر از این وسایل که دارای اجزای آلوده کننده محیط زیست و خطری برای سلامتی است دغدغه ی جدی هست با نه گفت؟ بله بی شک دغدغه محسوب می شود به خصوص در کشور ما؛ متاسفانه دیدگاه بازچرخش و یا استفاده مجدد در بین مسولین و مردم جایگاهی ندارد. این پسماند ها معمولا دور ریخته می شوند و توجه خاصی به بازیافت نمی شود حالا چرا این دیدگاه بر جامعه ایرانی حاکم است؟چون کشور غنی هستیم و خیلی ازاین فلزات را به فراوانی در منابع مان داریم و به فکر بازیافت آن ها نمیفتیم. داشتن چنین منابعی باعث همچین تفکری می شود. به مرور این زباله ها در طبعیت باقی می مانند و مشکلات و دغدغه هایی را بوجود می آوردند.
وی در ادامه گفت: چکار باید کرد؟ راهش مشخص است خیلی خوب می‌توانیم این زباله‌ها را بازچرخش کنیم و دوباره استفاده کنیم و لازم به ذکر است این زباله‌ها بسیار ارزشمند و گران قیمت هستند اگرچه بخش عمده پسماند الکترونیک پلاستیک است که بحث بازیافتش جداست بخش دیگر آن فیبر است که مربوط به بردهای الکترونیکی می‌شوند و بخش ارزشمند آن همان فلزاتش هستند که می‌توانند به خوبی بازچرخش شوند که باعث پیشگیری از بیماری‌ها و حفظ سلامت و محیط زیست می‌شود و هم به خوبی درآمد زا باشند.
وی در پاسخ به سوال دیگر در مورد میزان تولید این زباله‌ها گفت: آمار دقیقی در دست نیست اما با یک حساب سر انگشتی می‌توان این را محاسبه کرد مصرف قطعات الکترونیکی در کشور چقدر است و به همان نسبت در طی مدت مشخصی پسماندش را حساب کنیم. در ایران بعید میدانم آمار دقیقی وجود داشته باشد اگر هم چیزی وجود داشته باشد همین آمارهای سر انگشتی است.
قوانین روی کاغذ به چه کار می آید؟
وی در ادامه در مورد قوانین مدیریت پسماند این زباله ها افزود: مدیریت پسماند به طور کلی فعالیت های مرتبط با پسماندها شامل تولید، جمع آوری، حمل و نقل و جابجایی، پردازش، بازیافت و دفع پسماند است اما در مورد قوانین بعید میدانم قوانینی وجود داشته باشد اگرهم باشد من اطلاع ندارم چون در ایران بحث بازیافت کمتر دیده می شود اگر قوانین هم باشد سختگیرانه نیست و روی کاغذ است.
وی در پاسخ به اینکه دیدگاه ایران و سایر کشورها نسبت به بازیافت این زباله ها چیست، گفت: ممکن است کشورهایی باشند که اوضاع بدتری داشته باشند به این صورت که ایران را جدا از بقیه کشورها بدانیم نباید تقسیم بندی صورت گیرد. در ایران منابع زیاد است بنابراین خیلی کمتر بازیافت انجام می شود مثلا مس فراوان است و قیمت آن نسبت به سایر نقاط جهان ارزان تر است. در اینجا فرد به جای اینکه هزینه کند و مس را بازیافت کند، خریداری می کند. به طور کلی پسماندهای الکترونیک در ایران صحیح انجام نمی شوند. اما در مجموع مقایسه کشورها ازاین نظر که کدام کشور دیدگاه بهتری دارد و دیدگاه کدام کشور بدتر است همه به فرهنگ و آموزش های مردم بستگی دارد. اگر در کشوری از همان ابتدا از دوران کودکی و تحصیل فرهنگ بازیافت و بازچرخش جا بیفتد خیلی کمک کننده است.
وی در پایان گفت: کشورهایی که معمولا در مدیریت پسماند موفق هستند مردم خوب همکاری می کنند تا مردم همکاری نکنند هیچ وقت آن اتفاق خوب نمیفتند.باید آموزش داده شود به مردم و مردم خودشان خودجوش این کار را انجام دهند. در کشورهای توسعه یافته مانند غرب اورپا و امریکا و کشورهای توسعه یافته شرق آسیا معمولا بازیافت خوب انجام می شود حالا چه پسماند الکترونیک و زباله های بار ارزش دیگر .بنابراین در ایران با توجه به شرایطی که وجود دارد با توجه به اینکه آموزش ها داده نمی شود و غنی بودن منایع کمتر به بازیافت پسماند می پردازیم.
با توجه به تولید میزان قابل توجه پسماندهای الکترونیکی در کشور انتظار هم می‌رود برنامه‌ریزی‌های لازم برای حمایت و گسترش صنایع بازیافت به‌ویژه بازیافت پسماندهای برقی و الکترونیکی در راستای توسعه پایدار، توسعه اقتصاد غیر خطی و چرخشی و اقتصاد سبز صورت پذیرد تا به جای دفع غیر اصولی این پسماندها در داخل کشور و صادرات این پسماندها ضمن تبدیل تهدید به فرصت، از این معادن رو زمینی برای کارآفرینی و اشتغال با حفظ
محیط زیست استفاده شود.
افزون بر۷ درصد پرندگان آبزی و کنارآبزی در فهرست سرخ IUCN قرار دارند
براساس گزارش سرشمــاری مـلی پرندگان آبزی و کنار آبزی زمستان ۱۴۰۰، به طور کلی در طی سرشماری مشخص شد که حدود ۷.۲ درصد از کل جمعیت پرندگان آبزی و کنار آبزی متعلق به فهرست سرخ اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) هستند.هر ساله به منظور آگاهی از وضعیت جمعیت پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر، عملیات سرشماری در بیش از ۱۰۰ کشور جهان با مشارکت حدود ۱۵۰۰۰ شمارشگر، که بسیاری از آنها داوطلب هستند، انجام می شود.عملیات سرشماری در کشور ما با شروع فصل زمستان و اعلام آغاز سراسری سرشماری، طی یک برنامه هماهنگ و همگام با بسیاری از کشورها، در تمامی استان های کشور و با استفاده از تلسکوپ، دوربین‌های چشمی و نصبی، جهت دستیابی به اهداف ملی و بین المللی انجام می شود.به همین منظور زمستان سال گذشته نیز از تمام استان های کشور درخواست شد مطابق با روال سال های گذشته نسبت به برنامه ریزی و اجرای برنامه ملی سرشماری زمستانی پرندگان آبزی و کنارآبزی در مناطق مهم تجمع پرندگان آن استان، در دوره زمانی ۱۱ دی ماه تا ۱۱ بهمن سال جاری اقدام شود، با توجه به راه اندازی سامانه جامع محیط زیست، از استان های مختلف درخواست شد آمار پرندگان آبزی و کنار آبزی سایت های تحت مدیریت آن استان را در سامانه مذکور درج و ثبت کنند.در همین راستا هر ساله معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست مطابق با شرح وظایف ذاتی و ساختاری خود، نسبت به جمع آوری نتایج سرشماری از سراسر کشور اقدام و نتایج حاصل را برای اتخاذ تصمیمات مدیریتی تجزیه و تحلیل می کند.
مدیران تأمین‌اجتماعی در مرکز ارتباط مردمی به سوالات پاسخ می‌دهند
مدیران سازمان تأمین اجتماعی ۲۰ تا ۲۶ تیر ماه در مرکز ارتباط مردمی به سوالات بیمه‌شدگان پاسخ می‌دهند.همزمان با هفته تأمین اجتماعی (۲۰ تا ۲۶ تیر) و با توجه به اولویت‌ها و راهبردهای ابلاغی از سوی مدیرعامل سازمان در زمینه تقویت سازوکارهای ارتباطی و پاسخگویی به مخاطبان و ذی‌نفعان، مدیران بخش‌های مختلف تخصصی تأمین اجتماعی، با حضور در مرکز ارتباط مردمی این سازمان، به مخاطبانی که از طریق ارتباط با شماره تلفن ۱۴۲۰ پرسش‌ها و ابهامات احتمالی خود را مطرح می‌کنند، پاسخ می‌دهند.براساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته و چارچوب‌های ابلاغی برای برگزاری آیین‌های ویژه گرامیداشت هفته تأمین‌اجتماعی، برنامه زمان‌بندی حضور مدیران بخش‌های مختلف سازمان در مرکز ارتباطات مردمی برای پاسخگویی به مخاطبان و ذی‌نفعان به شرح زیر اعلام شده است:
مدیران حوزه معاونت بیمه‌ای، روز دوشنبه ۲۰ تیر ساعت ۸ تا ۹ صبح
مدیران حوزه معاونت درمان، روز سه‌شنبه ۲۱ تیر ساعت ۹ تا ۱۰ صبح
مدیران حوزه معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی، روز سه شنبه ۲۱ تیر ساعت ۱۴ الی ۱۵
مدیران حوزه معاونت پشتیبانی، مالی و برنامه‌ریزی، روز چهارشنبه ۲۲ تیر ساعت ۹ الی ۱۰ صبح
مدیران حوزه مرکز فناوری اطلاعات، آمار و محاسبات، روز چهارشنبه ۲۲ تیر ساعت ۱۴ الی ۱۵
سامانه ۱۴۲۰، مرکز ارتباطات مردمی تامین اجتماعی است که به منظور ثبت سوالات، شکایات، پیشنهادات و انتقادات مردمی راه‌اندازی شده است.
بازگشت زائران خانه خدا از ۲۳ تیر آغاز می‌شود
مسئول عملیات حج شرکت فرودگاه‌ها وناوبری هوایی ایران گفت: بازگشت زائران خانه خدا از ۲۳ تیر آغاز و تا ۷ مرداد ادامه خواهد داشت.آقای غلام رضا رستمیان گفت: اولین پرواز‌های برگشت زائران خانه خدا از جده و از ۲۳ تیر آغاز وتا ۷ مرداد ادامه خواهد و اولین پروز‌ها هم از جده به شهرهای تبریز، کرمان، امام خمینی آغاز می‌شود.به گفته مسئول عملیات حج شرکت فرودگاه هاو ناوبری هوایی کشور تعداد زمان بازگشت زائران ۱۵ روزه است و در ۴ تا ۵ روز ابتدایی بازگشت زائران از جده انجام می‌شود و در روزهای پایانی بازگشت از مدینه خواهد بود.امسال عملیات حج در قالب ۱۶۲ پرواز با ناوگان جمهوری اسلامی ایران انجام شده و ۴۰ هزار زائر از ۱۷ فرودگاه کشور عازم جده و مدینه شده اند.
استفاده از ماسک در تمامی اماکن شهرهای قرمز و نارنجی الزامی شد
در آخرین جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا، نکاتی پیرامون رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی مطرح شد.
شیراوژن، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: نکاتی که در جلسه اخیر ستاد ملی مقابله با کرونا روی آن ها تاکید شد، به این شرح هستند:
۱- با توجه به افزایش موارد ابتلاء، بستری‌ها، سرپایی‌ها و شهرهای قرمز و نارنجی، بر استفاده از ماسک در کلیه فضاها (چه باز و چه سر پوشیده) در شهرهای قرمز و نارنجی تاکید شد. در شهرهای آبی و زرد، در نقاط سرپوشیده یا پر ازدحام و پرتردد این کار ضروری است.
۲-تزریق نوبت یادآور واکسن در کشورهای مختلف باعث کاهش موارد ابتلاء به بیماری کرونا شده است؛ بر عکس کشورهایی که پوشش واکسن کاملی داشته اند، اما زمان زیادی از تزریق واکسن گذشته است، مجدداً موارد ابتلای فراوانی را گزارش کرده اند. پس تزریق واکسن یادآور را جدی بگیریم.
۳- وزارت بهداشت تعداد و ساعات خدمت رسانی مراکز واکسیناسیون را برای ایجاد تسهیل در امر واکسیناسیون، افزایش خواهد داد.
۴- با توجه به ابتلای فراوان در کشورهای همسایه از ترکیه تا امارات، مراقبت‌های بهداشتی مرزی در تمامی مرز‌ها باید تقویت شود.
