کتاب «تلماسه»، رمانی علمی تخیلی نوشته ی فرانک هربرت است که نخستین بار در سال ۱۹۶۵ به چاپ رسید. داستان این رمان در آینده ای دور و در امپراتوریِ بین سیاره ای و گسترده ای اتفاق می افتد که بخش های مختلف آن، توسط خاندان های اشرافی وفادار به سلسله ی پادشاهیِ کورینو کنترل می […]
کتاب «تلماسه»، رمانی علمی تخیلی نوشته ی فرانک هربرت است که نخستین بار در سال ۱۹۶۵ به چاپ رسید. داستان این رمان در آینده ای دور و در امپراتوریِ بین سیاره ای و گسترده ای اتفاق می افتد که بخش های مختلف آن، توسط خاندان های اشرافی وفادار به سلسله ی پادشاهیِ کورینو کنترل می شوند. کتاب تلماسه به داستان مردی جوان به نام پال آتردیس (وارث خاندان آتردیس) می پردازد در حالی که او و خانواده اش کنترل سیاره ای بیابانی به نام آراکیس را می پذیرند که دارنده ی تنها منبعِ مهمترین و ارزشمندترین ماده در کهکشان است. داستان این اثر به شکلی هنرمندانه و جذاب، تعاملات پیچیده و چندوجهی سیاسی، دینی، زیستی، فناورانه و انسانی را به تصویر می کشد در حالی که قدرت های امپراتوری برای به دست آوردن کنترل آراکیس با هم رو در رو می شوند. کتاب تلماسه علاوه بر کسب جوایزی معتبر همچون جایزه ی هوگو و نبیولا، به عنوان پرفروش ترین رمان علمی تخیلی جهان
شناخته می شود.
مادر و پسری در صحرایی بی‌پایان قدم می‌زنند. آن‌دو که لباس‌های تنگ و چسبانی مخصوص دفع گرما و بازیافت رطوبت به تن دارند، نگران مردن از تشنگی نیستند. نگرانی‌های آنها بر سر چیزهای بزرگ‌تری‌ست. سعی می‌کنند ناهماهنگ و نامنظم راه بروند تا لرزش قدم‌هاشان با حرکت شن‌های روان یکی شود. اما خیلی زود صدای بیابان با صدای خش‌خش بلندتری به پس‌زمینه
رانده می‌شود.
وقتی پشته‌ای شنی به‌سمت‌شان می‌دود، قدم‌زنی غیرطبیعی‌شان به دویی پرسرعت تبدیل می‌شود. دو مسافر به‌سختی خود را از صخره‌ای در مجاورت‌شان بالا می‌‌کشانند چرا که ماسه‌کرمی چهارصدمتری از زیر صحرا بیرون پریده است.
دنیای «تلماسه» اینگونه است. داستان «تلماسه»، نوشته‌ی فرانک هربرت و منتشر شده در سال ۱۹۶۵ میلادی، در آینده‌ای دور رخ می‌دهد، جایی که بشریت با امپراتوری فئودالی وسیعش بر ستاره‌ها حکم می‌راند. البته این نقشِ قرون‌وسطایی چیزی فراتر از تنها یک حکومت است. برخلاف بسیاری از فیلم‌های علمی‌تخیلی میان‌ستاره ای، انسان های دنیای تلماسه ستارگان را بدون کمک‌گرفتن از رایانه‌ها فتح کرده‌اند. پس از جنگی باستانی با روبات‌ها، بشریت ساخت هرگونه ماشینی را که «همچون انسان فکر کند» ممنوع کرده است. اما چنین کاری، به‌جای اینکه جلوی پیشرفت و گسترش انسان‌ها را بگیرد، آنها را به شیوه‌های شگفت‌انگیز دیگری تکامل داده است: رایانه‌های بیولوژیکی، جادوگرانی با قدرت‌های ذهنی و خلبانان فضاییِ آینده‌بین. و خاندان‌های اشرافی و نجیب، در رقابت برای دستیابی به قدرت و سیارات جدید، به‌شکلی مرتب و مداوم اعضای این دسته‌های ابرقدرت را به استخدام خود درمی‌آورند.
تقریباً تمام این مهارتهای فرانسانی بر منبع ارزشمند مشترکی متکی هستند: ادویه. این محصول مرموز که به «ملغما» نیز مشهور است، برای تمامی سفرهای فضاییْ ضروری و سنگ‌بنای اقتصاد کهکشانی است. ملغما فقط در سیاره‌ی بیابانی «آراکیس» یافت می‌شود، دنیای خطرناک و نامهمان‌نوازی که ساکنان بومی‌اش مدت‌هاست علیه امپراتوری شوریده‌اند.
آراکیس، که تلماسه نیز خوانده می‌شود، فضایی است که ما شخصیت اصلی کتاب، پُل از خاندان نجیب آتریدس را در آن دنبال می‌کنیم. داستان این کتاب با افتادن کنترلِ سیاره‌ی تلماسه به دست خانواده‌ی پل شروع می‌شود، اما این اتفاق تنها بخشی از نقشه‌ی مفصل دشمنانِ قسم‌خورده‌ی آنها، خاندان برده‌دار هارکونن، برای به‌زیرکشیدن آنهاست. درگیری میان این خاندان‌ها تعادل سیاسی ظریف موجود در آراکیس را به هم می‌زند. خیلی زود، پل خود را در بحبوحه‌ی انقلابی سیاره‌ای می‌یابد، جایی که باید ثابت کند که قادر به رهبری – و زنده‌ماندن – در این دنیای بیابانی متخاصم
است.
اما آراکیس صرفاً دریایی بی‌پایان از شن نیست. هربرت که خود از مدافعان مشتاق محیط‌زیست بود، بیش از پنج سال را صرف ایجاد اکوسیستم پیچیده‌ی تلماسه کرد. این سیاره مملو از کمربندهای اقلیمی و تونل‌های باد است که سطح صخره‌ای آن را شکل داده‌اند. مناطق معتدل مختلف گیاگان بیابانی متفاوتی را تولید می‌کنند و تقریباً همه‌ی عناصر اکوسیستم تلماسه دست به دست هم می‌دهند تا صادرات اساسی سیاره را تولید کنند.
دنیاسازی هربرت همچنین شامل شبکه‌ای غنی از فلسفه و مذهب است. جسیکا، مادر پل، یکی از اعضای بنه‌جسریت است، فرقه‌ای باستانی که به‌کمکِ ملغما به قدرت‌های ذهنی و تله‌کنیزی دست یافته‌اند. اعضای بنه‌جسریت که گاهی به‌دلیل توانایی‌های اسرارآمیز خود جادوگر خوانده می‌شوند، هزاران سال است به‌شکل دولتی پنهان در تلاشند جامعه را به‌سمت روشنی و وارستگی هدایت کنند. رأیمندها نیز همان اندازه باستانی‌اند رایانه‌های انسانی که قادر به پردازش مقادیری باورنکردنی داده
هستند.
رأیمندها علی‌رغم اینکه سنگر منطق و عقل هستند، نتیجه‌ی کارشان نه محاسباتِ صرف، که جریانی از احتمالاتِ دائماً در حال
تغییر است.
با‌این‌حال، در تلماسه هیچ فرقه و دسته‌ای به‌اندازه‌ی «حره‌مردان» مرکزی نیستند. حره‌مردان، بومیان آراکیس، نگهبان بسیاری از اسرار سیاره هستند. سفر پل او را به دلِ انجمنِ برادریِ انحصاری آنها می‌کشاند، جایی که او باید در با گذراندن چندی چالش مرگبار که یکی از دیگری سخت‌تر است، ثابت کند که قابل‌اعتماد
است.
در سراسرِ متن کتاب اطلاعاتی از گذشته و تاریخچه‌ی عمیق تمامی این دسته‌ها پیداست و هربرت مقیاس و عظمتِ تاریخچه و داستانِ تلماسه را در ساختار کتاب نیز نمایان کرده: هر فصل با نقل‌قولی از کتاب تاریخی که در آینده، بسیار پس از پایان‌یافتن داستان پُل، نگاشته شده است، آغاز می‌شود و سرنخ‌هایی از رویدادهایی که در شرف وقوع هستند، در اختیار خواننده قرار می‌دهد. این کتاب همچنین شامل ضمیمه‌هایی درون‌جهانی است که تاریخ امپراتوری را بیشتر بررسی می‌کند و علاوه بر آن دارای واژه‌نامه ایست برای توضیح کلماتی چون «قوم جبّار» و «شَیء‌خُلُد.»
داستان حماسیِ تلماسه در شش جلد کتاب که رویدادهای هزاران سال را در برمی‌گیرند، ادامه می‌یابد، اما نقطه‌ی آغازینِ تمامی ماجراهای تلماسه همین‌جاست: آن‌جا که پل قدم در مسیری سخت و خطرناک گذاشت و هر لحظه امکان داشت طوفانِ بعدی ببلعدش.
تجسمی
ثروتمندترین هنرمند بریتانیا نقاشی‌هایش را آتش می‌زند
«دیمین هِرست» ـ هنرمند معروف انگلیسی ـ قرار است در ماه آینده هزاران نقاشی خود را در پروژه‌ای با تمرکز بر هنر به عنوان پول بسوزاند. «دمین هرست» که در سال ۲۰۲۰ با دارایی خالص بیش از ۳۱۵ میلیون پوند ثروتمندترین هنرمند بریتانیا بود، آثار هنری گالری لندن خود را نابود خواهد کرد.
او در سال ۲۰۱۶ میلادی ۱۰ هزار نقاشی نقطه‌ای منحصربه‌فرد خلق کرد که هر کدام عنوان خاص خود را داشتند که بعداً در قالب NFT (توکن غیرقابل معاوضه) هر کدام به قیمت ۲۰۰۰ دلار فروخته شدند و به خریداران این امکان داده شد که یا «NFT» این آثار را به عنوان یکی دارایی دیجیتال حفظ کنند یا آنها را با اثر هنری فیزیکی معامله کنند و در هر صورت نمی تواند هر دو آنها را نگه دارند.
۲۴ ساعت قبل از ضرب‌الاجل اعلام شده، ۴۱۸۰ نفر NFT خود را با یک اثر هنری فیزیکی تعویض کردند و ۵۸۲۰ نفر ترجیح دادند NFT خود را حفظ کنند و در نتیجه «دمین هرست» قصد دارد نسخه‌های فیزیکی به جا مانده را به آتش بکشد. این هنرمند سال گذشته در یک مصاحبه ویدئویی در یوتیوب به «مارک کارنی»، رئیس سابق بانک مرکزی انگلستان گفت که پروژه‌اش با عنوان «پول» یک چیدمان اما در سطح جهانی است و …. مشارکت همه بخشی از پروژه است.NFT یا دارایی‌های دیجیتال در چند سال گذشته در بازار هنر جهانی رشد چشمگیری داشته‌اند، به طوری که حراجی‌های بزرگ آثار هنری مبالغ نجومی را برای آثار برتر دیجیتال تضمین می کنند. در مارس ۲۰۲۱، خانه حراج کریستیز اثری را با عنوان «هرروز: ۵۰۰۰ روز اول» اثر هنرمند دیجیتالی به نام «بیپل» را با رکورد ۶۹میلیون دلار فروخت.
ادبیات
رونمایی از کتاب منوچهر دوایی
مراسم رونمایی از کتاب «مینوچهر» زندگی‌نامه منوچهر دوایی (جراح دوران دفاع مقدس) تتحت تأثیر خبر درگذشت او، به شکلی احساسی برگزار شد.
مراسم رونمایی از کتاب زندگی‌نامه منوچهر دوایی به‌عنوان نخبه معاصر ایران در بنیاد ملی نخبگان، روز چهارشنبه در حال برگزاری بود که رسانه‌ها از درگذشت این جراح دوران دفاع مقدس خبر دادند. این مراسم که با حضور همسر، دختر و داماد او همراه بود، در فضایی احساسی و همراه با گریستن‌های پیاپی برگزار شد. قرار بود این مراسم با حضور منوچهر دوایی به عنوانی یکی از سخنرانان برگزار شود، که به دلیل بستری بودن او در بیمارستان، بدون حضور خودش در حال برگزاری بود.
در این مراسم حمید نادران طحان – رییس بنیاد نخبگان استان تهران – گفت: «در دوران دفاع مقدس حماسه‌های بسیار زیادی شکل گرفته که بخشی از آن در پشت جبهه توسط افراد بی‌ادعا در سخت‌ترین شرایط بوده است که یکی از آنها دکتر دوایی است. ثبت نگارش روایت زندگی این نخبگان معاصر بسیار مهم است و به همین خاطر نگارش و انتشار کتاب مینوچهر کار بسیار اززشمندی است.»
همچنین محمدرضا سنگری – رییس اندیشکده ادبیات پایداری حوزه هنری – گفت: «نخبگان معاصر الگوی مناسبی برای نسل امروز و آینده هستند و چنین رویدادهایی قدرشناسی مناسب از زحمات آنهاست. نخبگان فهمیده‌اند که توانایی بزرگ‌شدن دارند و به شناخت روشن از خود رسیده‌اند و البته فهمیده‌اند که شرط بزرگ‌شدن تحمل رنج‌های بزرگ است؛ نخبگان می‌دانند مسیر رشد نخبگی ساده و هموار نیست. همچنین آنها به دوردست‌ها نگاه می‌کنند و حواشی را رها کرده‌اند. نخبگان خطرپذیزند و برای آنها هیچ‌وقت بن‌بست نیست.»
نگاه
دلِ نی زار
نی گیاهی خودرو است؛ که در کنار برکه، رودخانه یا تالاب می روید، و نی زاری را می سازد. برای ساخت فلوت، نی لبک، آتشی را در حد فاصله ی شب تا سحر به دل این نی زار می اندازند. برخی از نی ها به جای سوختن، پخته می شوند، و اگر کمتر از یک متر و به اندازه ی ٧بند باشند تبدیل به نی اصیل می شوند. برخی دیگر فلوت و نی لبک و دو سازه و قمشه می شوند و نی های کوتاه که توان ساز شدن را ندارند قلم می شوند. نی در لباس ساز، خود ناله در هوا سر می دهد. نی ای دیگر در لباس قلم، خود بر روی کاغذ شکوه می کند و می نالد. چه زیبا و چه غم انگیز، زیبا در تغییر زندگی و غم انگیز از سوختن دل، دلی که مبتلای عشق می شود، در آتش نگاهی می سوزد، و در آن تغییراتی حاصل می شود. دل که نه قامت ٧ بندی دارد تا نی ای اصیل شود و نه قامتش به درد قلم می خورد، اما دل در نبودن های خود (نی و قلم) چنان ناله سر می دهد به ساز عشق، و چنان می نویسد به رسم عشق.
دلِ ما پُر ز نی و نی زار بود /سوخت در آتشِ چشمت، که چنان سوزان بود / گشت از هر نی او نی لبکی / نی لبک با سازِ تو بس کوک بود / می نواخت هر لحظه را با یادِ تو / سازِ نی با ناله ای همراه بود.
رویداد
۱۳ نویسنده نامزد جایزه ادبی بوکر شدند
فهرست نامزدهای اولیه جایزه معتبر ادبی بوکر شامل آثار ۱۳ نویسنده ۲۰ تا ۸۷ ساله اعلام شد. فهرست بلند جایزه ادبی بوکر امسال که هیات داوران آن را «چالش‌برانگیز، محرک، شگفت‌انگیز و غنی» توصیف کرده شامل جوان‌ترین و مسن‌ترین نویسندگانی است که تاکنون نامزد این جایزه شده‌اند.
«لیلا موتلی» که فقط ۲۰ سال دارد، و «آلن گارنر» ۸۷ ساله، در میان ۱۳ نویسنده‌ای هستند که در فهرست بلند نامزدهای جایزه امسال قرار دارند. «نیل مک گرگور» رئیس داوران این فهرست را شامل آثاری داستانی، تمثیلی، تخیلی، مرموز، تامل برانگیز و دلهره آور توصیف کرد.
«مک گرگور» مورخ فرهنگی و نویسنده، «شهیدا باری» استاد دانشگاه، «هلن کاستور» مورخ؛ «ام جان هریسون» نویسنده و منتقد و «آلن مابانکو» رمان‌نویس و شاعر داوران جایزه ادبی بوکر امسال هستند که ۱۳ نامزد اولیه این جایزه را از میان ۱۶۹ اثر انتخاب کردند.
فهرست نامزدهای نهایی بوکر شامل شش کتاب در تاریخ ۶ سپتامبر (۱۵ شهریور) و برنده نهایی نیز در ۱۷ اکتبر (۲۵ مهر) اعلام می شود. جایزه «بوکر» که اولین‌بار در سال ۱۹۶۹ برگزار شد، ویژه همه آثار نوشته‌شده از سراسر جهان به زبان انگلیسی است که در بریتانیا و ایرلند منتشر شده باشند. سال گذشته «دیمون گالگوت» برای نگارش رمان «عهد» به عنوان برنده جایزه این ادبی شد.
