بخشی از پروژه مدرنیته و روشنگری طرح و گسترش این ایده بود که انسان تا حد زیادی «خودآیین» است. نوشته امانوئل کانت با عنوان «روشنگری چیست» عموماً مهمترین رساله درباره روشنگری قلمداد شده است و به یک معنا مانیفیستی برای نشان دادن این مسئله که انسان دوره پساروشنگری، انسان مدرن، چه ویژگی دارد. کانت در […]
بخشی از پروژه مدرنیته و روشنگری طرح و گسترش این ایده بود که انسان تا حد زیادی «خودآیین» است. نوشته امانوئل کانت با عنوان «روشنگری چیست» عموماً مهمترین رساله درباره روشنگری قلمداد شده است و به یک معنا مانیفیستی برای نشان دادن این مسئله که انسان دوره پساروشنگری، انسان مدرن، چه ویژگی دارد. کانت در جمله معروفی می گوید « روشنگری همانا خروج آدمی است از نابالغی به تقصیر خویشتن خود، جرات اندیشیدن داشته باش: این است شعار عصر روشنگری». کانت انسان جدید را انسان خودآیین می داند که به یاری عقل و اندیشیدن پیش می رود. این ایده فلسفی معادلی جامعه شناسی هم دارد. اینکه فرد در زندگی اجتماعی و سیاسی حدی از سوژگی دارد؛ خود مسیرهای زندگی، حرفه ای را بر می گزیند. دیگر قرار نیست سنت ها، یا آن روالی که همواره موجود بوده همه چیز را تعیین کنند.
و از دل این ایده هاست که یکی از تناقضات اساسی زندگی امروزین در جوامع مدرن پدیدار می شود. یعنی از یک طرف با تضعیف نظام های متافیزیکی و حتی دکترین ها و ایدئولوژی های مدرن انگار همه چیز به خود فرد حواله داده می شود. او باید «انتخاب» کند و مسئولیت انتخاب هایش را نیز بپذیرد و خب می دانیم همه این ها با «اضطراب» همراه است. از طرف دیگر در عالم واقع حدود این انتخاب بسیار محدود است. انبوه نهادها و نیروهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بر تمامیت زندگی فرد حاکم شده اند و او را در چنبره گرفته اند. یعنی این نیروهای اجتماعی هستند که بیشترین تاثیرگذاری را بر حیات شخصی و اجتماعی فرد اعمال می کنند اما در نهایت فرد را هم مسئول زندگی خود می دانند. در نتیجه در جامعه مدرن به لحاظ روان شناسی، هم فردی و هم اجتماعی، همواره نوعی فشار احساس می شود و این فشار خود را در اشکال مختلف مثل اضطراب، احساس مداوم عقب ماندگی یا شکست، احساس ناتوانی نشان می دهد و البته در درازمدت تاثیرات عمیق تری هم بر جا می گذارد. به نظر می رسد شاید بتوان بخشی از نهیلیسم شایع در روزگار ما را به این تناقض نسبت داد. بتدریج نسبت آدم با واقعیت های موجود مسئله دار می شود. در شرایطی که همه چیز به فرد نسبت داده می شود و فرد هم زیر بار نیروهای اجتماعی مستاصل شده، نوعی بی تفاوتی و بی قیدی نسبت به جهان اجتماعی شکل می گیرد که در آن هیچ ارزشی راهنما نیست و جهان و زندگی به چیزی بی معنا بدل می شود. بهرحال آن تصور از جهان مدرن و آزادی هایش امروز خوشبینانه به نظر می رسد و به نتایجی که انتظار می رفت نینجامیده است.
٭ ٭ ٭
امانوئل کانت شخصیتی نام آشنا و صاحب آوازه در سپهر اندیشه‌های فلسفی محسوب می‌شود که نماد علم و اخلاق روزگار خویش به حساب می‌آمد. عقل‌گرایی و تجربه‌گرایی را در هم تنید و طرحی نو برای اندیشه‌ورزی پیش کشید و به این ترتیب انقلابی در اندیشه به وجود آورد که تاثیرات آن برای همیشه نگاه انسان را به جهان تغییر داد.
پیشانی گشاده وی که برای تحقیق و فکر ساخته شده بود گویی مرکز به جهت و نشاط بود و نکات ظریف و بدیع و نوادر و امثال حتی جملات فکاهی نیز لذت و تمتع شنوندگان را تکمیل می‌کرد و به شاگردان می‌آموخت که رسیدن به روشنایی علم و دانش مفرح‌ترین غذایی روح و زاینده نشاط و مسرت حقیقی آدمی است؛ اینها بخشی از گفته های یکی از شاگردان امانوئل کانت است که در خصوص این فیلسوف آلمانی بیان کرده است.
تالیفات
کانت موضوع‌هایی در فیزیک لایبنیتسی، اخترشناسی، زمین‌شناسی و شیمی را تا پیش از ۳۰ سالگی به رشته تالیف درآورد و در ۳۱ سالگی، رساله ای درباره «منشا کیهان» منتشر کرد که برای نخستین بار، صورتبندی فرضیه سحاب ستاره ای در آن مطرح شده بود.
وی پس از انتشار مقاله مشهور خود با عنوان «درباره صور و اصول جهان محسوس و معقول» که در ۱۷۷۰ میلادی منتشر شد، بیش از ۱۰ سال نوشته مهمی در زمینه فلسفه منتشر نکرد. در ۱۷۸۱ میلادی چاپ نخست نقد عقل محض منتشر شد و استقبال اولیه از این کتاب سخت برای کانت ناامیدکننده بود اما تنها چندسال بعد اهمیت نقد عقل محض آشکار و تصدیق شد. خودش می گوید: این کتاب نتیجه ۱۲ سال اندیشه ژرف و جدی است.وی پس از آن کتاب هایی همچون تمهیدات، پاسخی به این پرسش: روشنگری چیست؟، بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق، مبادی مابعدالطبیعی اولیه علوم طبیعی، نقد عقل عملی، نقد قوه حکم، دین در محدوده عقل تنها، به سوی صلح جاودانه، مابعدالطبیعه اخلاق و انسان‌شناسی از دیدگاه عملی را به رشته تحریر درآورد.
فکر و اندیشه کانت
کانت یکی از فیلسوفان کلیدی روشنگری است و فلسفه وی از اندیشه‌های مسلط بر نیمه نخست سده نوزدهم است، وی معتقد بود که مفاهیم اساسی فکر انسانی، ساختار تجربه انسانی را تشکیل می‌دهد، عقل ریشه اخلاق است، زیبایی شناسی از بی‌میلی به قضاوت ناشی می‌شود، فضا و زمان شکل‌هایی از درک ما هستند و جهان به خودی خود غیرقابل شناخت است. اعتقادات کانت همچنان تأثیری عمده در فلسفه معاصر به ویژه در زمینه‌های متافیزیک، معرفت شناسی، اخلاق، نظریه سیاسی و زیبایی شناسی دارد.
ایده بنیادین فلسفه نقدی کانت به ویژه در نقدهای سه‌گانه وی نقد عقل محض، نقد عقل عملی و نقد قوه حکم نمود یافته است. وی استدلال می‌کند که فاهمه انسان، منشأ قوانین عمومی طبیعت است که تشکیل‌دهنده همه تجربه ماست و عقل انسان است که قانون اخلاقی را به ما می‌دهد که این قانون، مبنای ما برای باور به خدا، آزادی و جاودانگی است؛ بنابراین، شناخت علمی، اخلاق و باور دینی متقابلاً سازگار و مورد اطمینان هستند زیرا همه آنها متکی به بنیان یکسان خودآیینی انسان‌اند. به علاوه، انسان برپایه جهان‌نگری غایت‌شناسانه حکم تأملی، غایت نهایی طبیعت است.
از نظر سیاسی، کانت یکی از نخستین مبلغان این ایده بود که از طریق دموکراسی و همکاری بین‌المللی می‌توان به صلح پایدار دست یافت. وی در کتاب مهم خود به نام نقد عقل محض تلاش کرد تا رابطه میان عقل و تجربه انسانی را توضیح دهد و فراتر از ناتوانی فلسفه سنتی و متافیزیک پیش رود. بنابراین ایده‌هایش متفکران بسیاری را در آلمان در زمان حیاتش تحت تأثیر قرار داد.
کانت به تعمق در تاریخ فلسفه و اندیشه مشغول شد و نه تنها نسبت به آثار فلاسفه دوران باستان بلکه اندیشمندان هم عصر خود مانند دکارت، اسپینوزا، لاک، هابز، روسو و هیوم شناخت و تحلیل سیستماتیک ارایه کرد. تجزیه و تحلیل آثار هم عصران به ایمانوئل کانت فرصت داد که نتایج مهمترین برداشت های آنها را تکامل دهد و برخی از جنبه های نادرست آنها را نیز به دقت ابطال کند.
پایان زندگی
این فیلسوف از ۱۷۹۶ میلادی رفته‌رفته آثار خستگی، سستی و پیری در وی ظاهر شد و از تدریس در دانشگاه کناره گرفت و سرانجام در ۱۲ فوریه ۱۸۰۴ میلادی چشم از جهان فروبست. در مراسم تشییع او، مردم از شهرهای مختلف آلمان گردآمدند تا به مردی بزرگ ادای احترام کنند. بر سنگ نوشته آرامگاه وی این جملات حک شده‌است: ۲ چیز، هر چه مکررتر و ژرف‌تر به آنها می‌اندیشم، ذهنم را با شگفتی و هیبت باز هم تازه‌تر و فزاینده‌تری به خود مشغول می‌دارند: آسمان پر ستاره بر فراز من و قانون اخلاقی در درون من.
درگذشت برنده نخل طلا در ۳۲ سالگی
چارلبی دین بازیگری از آفریقای جنوبی که به تازگی با فیلم برنده نخل طلای کن «مثلث غم» دیده شده بود، در ۳۲ سالگی از دنیا رفت. چارلبی دین بازیگر جوان و آینده‌دار آفریقای جنوبی روز سه شنبه در بیمارستانی در نیویورک بر اثر آنچه از آن به عنوان یک بیماری غیرمنتظره یاد شده، درگذشت. دین پیش از بازی در «مثلث غم» به کارگردانی روبن اوستلوند، در سریال ابرقهرمانی «آذرخش سیاه» بازی کرده بود و در نقش یک قاتل بسیار ماهر در ۹ قسمت جلوی
دوربین رفته بود.
اولین تجربه بازیگری او در فیلمی از آفریقای جنوبی به نام «اسپاد» در سال ۲۰۱۰ رقم خورده بود که فیلمی اقتباسی از یک رمان مردم پسند مشهور آفریقای جنوبی بود و پس از آن در سال ۲۰۱۳ وی با قسمت دوم این فیلم بار دیگر به سینما برگشته بود.
«مثلث غم» یک طنز سیاه و اولین فیلم مهم این بازیگر جوان بود. دین در «مثلث غم» در مقابل هریس دیکنسون و در نقش شخصیتی به نام «یایا» بازی کرد که به عنوان یک زوج مشهور همراه مهمانان دیگری متشکل از ثروتمندان مشهور به یک قایق تفریحی دعوت می‌شوند. فضا ابتدا مانند بهشت ثروتمندان و چهره‌های تاثیرگذار شبکه‌های اجتماعی است اما به زودی معلوم می‌شود این همسفران شامل یک الیگارش روس، دلال اسلحه انگلیسی، یک کاپیتان مارکسیست و شماری مجرم دیگر است. تضاد طبقاتی در این کشتی تغییرات دینامیکی ایجاد می‌کند.
از دیگر فیلم‌های این بازیگر اکشن علمی تخیلی می توان از «مسابقه مرگ ۳: دوزخ»، «خون در آب»، درام «مصاحبه با خدا»، سریال «ابتدایی» و فیلم ترسناک «نخواب» نام برد.
پیدا شدن آثار تاریخی غرق‌شده در پی خشکسالی اسپانیا
خشکسالی شدید در اسپانیا باعث شده است یک سازه سنگی عظیم و یک کلیسای تاریخی غرق‌شده دوباره آشکار شوند. یک سازه سنگی عظیم و کلیسای تاریخی که قدمتش به قرن‌ها پیش باز می‌گردد، از جمله آثار تاریخی غرق‌شده‌ای هستند که با تداوم خشکسالی شدید و کاهش سطح آب در اسپانیا، بار دیگر در معرض دید قرار گرفته‌اند.بر اساس آمارهای ماه آگوست وزارت محیط‌زیست اسپانیا، مخزن‌های آب در اسپانیا که آب لازم برای شهرها و زمین‌های کشاورزی را فراهم می‌کنند، اکنون ۳۶ درصد از ظرفیت همیشگی را در اختیار دارند. کاهش سطح آب مخزن در منطقه «اکسترمادورا» واقع در غرب اسپانیا باعث آشکار شدن یک سازه سنگی مدور متعلق به ماقبل تاریخ شده است که در شرایط عادی زیر آب پنهان است.این سازه سنگی که با نام «استون‌هنج اسپانیایی» شناخته می‌شود، از ده‌ها تخته سنگ عظیم تشکیل شده است که در کنار یکدیگر سازه‌ای دایره‌ای شکل را به وجود آورده‌اند. «استون‌هنج اسپانیایی» نخستین‌بار در سال ۱۹۲۶ میلادی توسط باستان‌شناسان کشف شد، اما این محوطه با ساخت سد در سال ۱۹۶۳ زیر آب رفت. حالا این سازه سنگی که گمان می‌رود به قرن پنج‌هزار پیش از میلاد تعلق داشته باشد به یکی از مقاصد گردشگری اسپانیا تبدیل شده است.
در منطقه «کاتالونیا» نیز کاهش سطح آب ویرانه‌های یک کلیسای قرن یازدهمی را آشکار کرده که معمولا به همراه سایر نقاط دهکده «Sant Roma de Sau» زیر آب پنهان شده است. این دهکده نیز در دهه ۶۰ میلادی و در پی ساخت سدی در نزدیکی آن غرق شد. بحران اقلیمی باعث شده است بخش‌هایی از اسپانیا به خشک‌ترین وضعیت در بیش از هزار سال اخیر برسند.
آثار ۴۳ هنرمند خوشنویس بر دیوارهای باغ موزه هنر ایرانی
باغ موزه هنر ایرانی قصد دارد تا نمایشگاهی از آثار خوشنویسی و نقاشیخط را با حضور اساتید عرصه خوشنویسی برگزار کند. خط و خوشنویسی هنری است آهسته در طی کردن مسیر سلوک و رسیدن به مهارتهای آن و خلق اثر که به نوعی با عرفان ایرانی درهم آمیخته است و شاید این ویژگی در برخورد ناگزیر با زمان معاصر که سرعت، چاشنی جدایی‌ناپذیر آن است به تناقض و تقابل بیانجامد. از این رو نیاز است تا در بیان پررنگ جلوه داده این هنر معاصر که محصول ظرفیت وجودی هنرمند زمان اوست، تلاش شود.
در همین راستا باغ موزه هنر ایرانی قصد دارد تا نمایشگاهی از آثار خوشنویسی و نقاشیخط با حضور اساتید عرصه خوشنویسی با عنوان «بر مدار خط» برگزار کند. این نمایشگاه با حضور ۴۳ هنرمند عرصه خوشنویسی از جمله: احمد آریامنش، محمد احصایی، قاسم احسنت، عباس اخوین، غلامحسین امیرخانی، جواد بختیاری، صادق تبریزی، کیخسرو فروتن، محمد جوادزاده، الهه خاتمی، وحید جزایری، یادگار خیام، حبیب رمضان‌پور، رضا رینه‌ای، محمد رجبی حران، مهدی زندی، علی زندی شفق، اسنفدیار ستارپور، هانی شرار، محمد شهبازی، علی شیرازی، اسرافیل شیرچی، عظیم فلاح، امیراحمد فلسفی، علیرضا فلاحت پیشه، حمیدرضا قلیچ خانی، محمدعلی قربانی، حمید عجمی، محمدرضا عموزاد، حسین غلامی، خلیل کوئیکی، محمدرضا کاشانی ، ذبیح اله لولویی مهر، احمد مازادی، رضا مافی، احمد محمدپور، بنفشه مصری پور، شمس الدین مرادی، مجتبی ملک‌زاده، حسین نوروزی، امیرعباس نصیری، فردین ولی‌زاده ، کیارش یعقوبی و باربد یزدانی برگزار خواهد شد.
مراسم گشایش نمایشگاه فوق روز جمعه، ۱۱ شهریور ماه بود. در صورتی که قصد بازدید از این نمایشگاه را دارید، می‌توانید به نگارخانه پردیس به نشانی خیابان ولیعصر ( عج) ـ بالاتر از چهارراه پارک وی ـ خیابان شهید فیاضی( فرشته) ـ خیابان بوسنی هرزگوین ـ خیابان دکتر حسابی ـ پلاک ۳۰ ـ باغ موزه هنر ایرانی ـ نگارخانه پردیس مراجعه کنید.
«درب» ایرانی در رقابت جشنواره «بوسان»
فیلم «دِرب» هادی محقق برای رقابت در بخش جیسئوک بیست و هفتمین دوره جشنواره فیلم بوسان انتخاب شد. فیلم سینمایی «دِرب» جدیدترین ساخته هادی محقق و تهیه‌کنندگی رضا محقق در بخش رقابتی بیست و هفتمین دوره جشنواره فیلم بوسان رقابت می‌کند.
امسال در بخش جیسئوک جشنواره که به آثار فیلمسازان آسیایی اختصاص دارد، ۸ فیلم انتخاب شده‌اند که در کنار «دِرب» فیلم‌های دیگری چون «تغییر» ساخته یالکین تویچیف از ازبکستان، «دسامبر» به کارگردانی آنشال کاهوان از ژاپن، «زندگی و زندگی» ساخته علی قوی‌تن از ایران، «داستان‌گو» به کارگردانی آنانت نارایان ماهدوان از هند، «هفده نفر» ساخته پریتوی کانانور از هند، «شش شخصیت» ساخته ام. ال. باندوانوف دِواکولا از تایلند، «یک بال و یک دعا» به کارگردانی لی کوانگوک از کره جنوبی رقابت می‌کنند. این بخش مختص فیلمسازانی است که در کارنامه کاری‌شان سه فیلم یا بیشتر از آن کارگردانی کرده اند.
«دِرب» ساخته هادی محقق به تهیه‌کنندگی رضا محقق در بخش سودای سیمرغ چهلمین جشنواره فیلم فجر نیز حضور داشت و موفق به دریافت دیپلم افتخار جایزه ویژه هیات داوران شد. «دِرب» روایتگر مامور اداره برقی است که قرار است برق خانه‌ای تَک و دورافتاده را وصل کند. هادی محقق، محمد اقبالی و… از جمله بازیگران این اثر هستند. «درب» محصول سیتلکام و پخش بین‌المللی آن برعهده علی قاسمی است.
او پیش تر با فیلم «ممیرو» به تهیه‌کنندگی رضا محقق در بیستمین دوره جشنواره فیلم بوسان نیز شرکت کرده و توانسته بود دو جایزه بهترین فیلم بخش «جریان‌های نو» و «فیپرشی» جشنواره را دریافت کند. جشنواره فیلم بوسان بین روزهای ۱۳ تا ۲۲ مهر (۵ تا ۱۴ اکتبر) در شهر بوسان کره جنوبی برگزار می‌شود.
نمایش نامه‌های دیده‌نشده «چارلز دیکنز»
تعدادی از نامه‌های «چارلز دیکنز» نویسنده مشهور انگلیسی که تاکنون دیده‌نشده‌اند برای نخستین‌بار به نمایش گذاشته می‌شوند.
۱۱ نامه متعلق به «چارلز دیکنز» یکی از برجسته‌ترین رمان‌نویسان تاریخ که پیش از این هرگز منتشرنشده‌اند به نمایش عموم گذاشته خواهند شد. این نامه‌ها، چند دعوت‌نامه و اطلاعاتی درباره نویسندگی و عادت‌های مطالعه این نویسنده مشهور را دربرمی‌گیرند و جزئیاتی درباره سفر «دیکنز» به سوئیس را آشکار می‌کنند.
در یکی از این نامه‌ها که در دهم فوریه سال ۱۸۶۶ توسط خالق آثار برجسته‌ای همچون «اولیور توئیست»، «دیوید کاپرفیلد» و «سرود کریسمس» نوشته شده است، «دیکنز» درباره نبود خدمات پستی در روزهای یکشنبه گلایه می‌کند و از احتمال ترک کردن دهکده «کِنت» سخن می‌گوید. این نامه بخشی از ۳۰۰ شیئی هستند که توسط موزه «چارلز دیکنز» در سال ۲۰۲۰ از یک مجموعه‌دار آمریکایی خریداری شدند. در این مجموعه چندین مورد از لوازم شخصی، پرتره، طراحی و کتاب نیز وجود دارد.
«موزه چارلز دیکنز» واقع در لندن این مجموعه که ۱.۸ میلیون پوند ارزش دارد را با کمک «صندوق میراث ملی»، «صندوق هنری» و چند موسسه دیگر خریداری کرده است. نمایش این مجموعه آثار در این موزه و به صورت آنلاین از روز چهارشنبه آغاز خواهد شد.
لهستان با فیلم برنده کن وارد رقابت اسکار شد
فیلم سینمایی «EO» به عنوان نماینده سینمای لهستان در شاخه بهترین فیلم بین‌المللی جوایز اسکار ۲۰۲۳ انتخاب شد. فیلم سینمایی «EO» جدیدترین ساخته «یرژی اسکولیموفسکی» که به عنوان برنده جایزه دواران جشنواره کن انتخاب شده بود، نماینده لهستان در شاخه بهترین فیلم بین‌المللی جوایز اسکار ۲۰۲۳ خواهد بود. این فیلم سینمایی ماجراهای الاغ سرکش و باهوش را روایت می‌کند.
«EO» علاوه بر جایزه داوران، جایزه بهترین موسیقی متن جشنواره کن را نیز دریافت کرد. این فیلم لهستانی همچنین در جشنواره فیلم «تورنتو» نخستین اکران آمریکای شمالی را خواهد داشت و سپس در جشنواره فیلم «نیویورک» نمایش داده می‌شود.
«اسکولیموفسکی» فیلم درام «EO» را درباره الاغ خاکستری آواره‌ای به نام «EO» ساخته است که پس از ترک کردن یک سیرک سیار در به سفر در اطراف لهستان و ایتالیا مشغول می‌شود و مهربانی و بی‌رحمی را تجربه می‌کند. «جنگ سرد» و «کورپس کریستی» از جمله فیلم‌هایی هستند که در سال‌های اخیر به عنوان نمایندگان لهستان نامزد دریافت
جایزه اسکار شدند.
