بیست و هفتمین کنفرانس متعاهدین کنوانسیون تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد (COP۲۷) از ۱۵ تا ۲۷ آبان ۱۴۰۱ در مصر درحالی برگزار می‌شود که اتحادیه اروپا به دلیلِ همه‌گیری بحران سوخت در دنیا، به مصرف ذغال‌سنگ روی آورده است. ایران نیز از جمله کشورهای حاضر در این نشست خواهد بود و به گفته‌ی […]
بیست و هفتمین کنفرانس متعاهدین کنوانسیون تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد (COP۲۷) از ۱۵ تا ۲۷ آبان ۱۴۰۱ در مصر درحالی برگزار می‌شود که اتحادیه اروپا به دلیلِ همه‌گیری بحران سوخت در دنیا، به مصرف ذغال‌سنگ روی آورده است.
ایران نیز از جمله کشورهای حاضر در این نشست خواهد بود و به گفته‌ی رییس مرکز امور بینالملل و کنوانسیون‌های سازمان حفاظت محیط زیست بناست که دست پر و با پیشنهاداتی سازنده راهی این کنفرانس شود.
سیدحسین موسوی فر گفت: علی سلاجقه معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست برای شرکت در این کنفرانس ۲۳ آبان ماه عازم مصر می‌شود تا آمادگی ایران را برای همکاری در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای اعلام کند، این سفر تا ۲۵ آبان ادامه دارد.
موسوی فر ادامه داد: همچنین پیشنهادات ایران در قالب بیانیه‌ای مطرح و در این اجلاس خوانده می‌شود، این پیشنهادات فنی است که از دستگاه‌های مختلف عضو کارگروه تغییر اقلیم که شامل وزارتخانه‌های مرتبط است گرفته و جمع بندی شده‌اند که در این کنفزانس مطرح می‌شود، این پیشنهادات سازنده و برای مذاکرات رو به جلو است اما به هر حال می‌دانیم که شرایط دنیا دیگر مانند قبل نیست.
رییس مرکز امور بینالملل و کنوانسیون‌های سازمان حفاظت محیط زیست افزود: ایران هم تلاش می‌کند در این کنفرانس بر اساس منافع و امکانات فنی خود مذاکرات سازنده‌ای داشته باشد، همچنین رییس سازمان حفاظت محیط زیست در حاشیه نشست دیدارهایی با همتایان خود خواهد داشت که هم درخواست ایران را مطرح می‌کند و همچنین درخواست‌های آنها را خواهد شنید و قطعا دیدارهای دو و چند جانبه‌ای هم برنامه ریزی شده است.
مسائل و مشکلات زیست محیطی ایران
همه اینها درست و بسیار هم عالی! چقدر خوب که ایران می‌تواند در عرصه جهانی به ویژه در مورد مسائل حیاتی نظیر محیط زیست که زیست همه انسانها با سلامت آن پیونده خورده است، حرف‌هایی برای گفتن و پیشنهادها و انتقاداتی برای ارائه داشته باشد.
اما چند پرسش اساسی! وضعیتِ محیط زیست در ایران چطور است؟! مسوولانی که برای بهبودِ اوضاعِ محیط زیست در جهان برنامه دارند و نسخه می‌پیچند، برای حال خرابِ محیط زیست ایران و مسائل و معضلاتِ مبتلابه، چه تدابیری اندیشیده‌اند؟! کدامیک از طرح‌ها و بسته‌های پیشنهادی آنان برای بهبود وضعیت و ارتقای کیفیت محیط زیست در ایران به نتیجه مطلوب رسیده است؟!
آنها که اندکی به محیط زیست علاقه‌مند هستند و اخبار این حوزه را دغدغه‌مندانه دنبال می‌کنند، به خوبی می‌دانند که محیط زیست ایران، اکنون به چه روزی افتاده و مسائل و مشکلات این عرصه حیاتی تا چه اندازه گسترده و عمیق شده است.
امروزه بحران زیست محیطی از جمله بحران‌های حیاتی در جهان است و هر کشوری برای حفاظت از محیط زیست خود برنامه‌ها و راهکارهایی دارد؛ در این میان گرچه کشور ایران در زمره کشورهای خشک و نیمه خشک قرار گرفته و با بحران بی آبی و تغییر اقلیم و مشکلات محیط زیستی روبروست اما برنامه اساسی برای حفاظت از محیط زیست آن گونه که باید ندارد. آن طور که کارشناسان می‌گویند با نگاهی به وضعیت محیط زیست ایران متوجه می‌شویم که همه فاکتورهای زیست محیطی در این کشور در بحران و آشفتگی به سر می‌برند.
جمعیت ایران بدون توجه به ظرفیت‌ها و منابع آن افزایش یافته و به تبع آن ردپای اکولوژی هم افزایش چشمگیری داشته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در چهل سال اخیر بیش از ۲۰ میلیون هکتار از مراتع تغییر کاربری داده شده‌اند و گونه‌های زیاد جانوری و گیاهی منقرض گشته‌اند.
بدون توجه به توان اکولوژیکی سرزمین کشاورزی نامتوازن و ناپایداری توسعه پیدا کرده است. بیش از ۸۶ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر در بخش کشاورزی برداشت می‌شود در حالی که خلاء عملکرد حدود ۶۰ درصد است؛ یعنی تنها ۴۰ درصد پتانسیل عملکرد گیاهان در ایران به عملکرد قابل برداشت تبدیل می‌شود و از این میزان حدود ۳۰ میلیون تُن به ضایعات تبدیل می‌شود.
براساس تحقیقات صورت گرفته اوضاع نابسامان کشاورزی بیشترین آسیب را به منابع آبی وارد کرده و نتیجه آن خشک شدن تالاب‌ها، فرسایش خاک، فرونشست زمین، بیابان زایی، شور شدن خاک و ظهور کانون‌های جدید ریزگرد بوده، مصرف سم و کود شیمیایی در کشاورزی ایران بسیار فراتر از استانداردهای جهانی است و بی‌توجهی به دوره «کارنس» سموم، «ماندگاری» آنها را بیشتر کرده و خود عاملی برای تهدید سلامت مردم به حساب می‌آید.
کارشناسان معتقدند در مراتع هم تعداد دام‌ها به مراتب بیش از ظرفیت مراتع است که این خود عاملی برای تخریب شده و ضمن افزایش فرسایش خاک تهدیدی برای انقراض گونه‌های گیاهی کمیاب هم خواهد بود.
همچنین جنگل‌ها علیرغم اهمیت ویژه‌ای که دارند در این سالها مورد تهدیدهای گوناگون از جمله آتش سوزی عمدی، قاچاق چوب، هیزم گیری و آفات و بیماری‌ها بوده اند و هر روز از میزان آنها کاسته شده است. آلودگی هوا هم در فصول سرد که از اینورژن (وارونگی دما) پایدارتر است در برخی از کلان شهرها از جمله تهران، نفس مردم را بریده که این آلودگی ناشی از سوخت ناقص خودروها، مازوت سوزی و… است. سهم انرژی‌های پاک در مصرف انرژی ایران بسیار پایین بوده در حالی که ایران شرایط استفاده از انرژی خورشیدی و بادی را دارد.
مدیریت سرزمینی در ایران چنان ناپایدار و ناکارآمد بوده که نه تنها به جغرافیای ایران آسیب جدی وارد کرده، بلکه در گرمایش جهانی هم سهم قابل توجهی دارد.
طنز تلخ ماجرا هم اینجاست که ایران به رغم قرار نداشتن در زمره کشورهای صنعتی دنیا، سال‌هاست که جزء ده کشور اول جهان در تولید گازهای گلخانه‌ای است و حال باید به ایرانی‌ترین شکل ممکن بگوییم:« آقای رییس سازمان حفاظت محیط زیست! شما اگر بیل زن هستید، باغچه خودتان را بیل بزنید و اگر به دنبالِ کاهش آثار تغییرات اقلیمی ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای هستید بسم‌الله این گوی و این میدان! اول از همه از ایران خودمان شروع کنید!
فرونشست زمین در ایران ۵ برابر متوسط جهانی است!
فقط در زمینه فرونشست زمین در ایران که امروز شکلی کاملا بحرانی به خود گرفته است بنگرید دولتها چه کرده‌اند؟!
فرونشست زمین در ایران بیش از ۵ برابر متوسط جهانی است.
ایران رتبه چهارم فرونشست در دنیا را دارد و ۲۹ استان کشور درگیر آن هستند.
اینها همه آمارهایی است که خبر از بحرانی‌شدن وضعیت فرونشست در ایران می‌دهد.
پدیده‌ای که هر چند جهانی است و بیش از ۱۵۰ کشور با آن درگیر هستند اما در ایران رشدی فزاینده داشته و اثرات آن در چند سال اخیر به شکل فروریزش به شکل ملموس توجه افکار عمومی را به خود جلب کرده است.
فرونشست زمین یک بحران جهانی است و مهم‌ترین عامل آن بحران آب است.
طبق آمارها ۱۵۰ کشور و صدها شهر سالانه حدود ۱۰ سانتی‌متر فرونشست دارند و طبق تحقیقات انجام‌شده فرونشست یا غرق تدریجی زمین تا سال ۲۰۴۰ می‌تواند ۱۹درصد جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار دهد.
طبق گزارش سازمان زمین‌شناسی ایران از ۶۰۹ دشت ایران حدود ۵۰۰ دشت دارای آب شیرین هستند که همه آنها با پدیده فرونشست مواجه‌اند. علیرضا شهیدی رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات این وضعیت را فاجعه و زلزله خاموش دانسته است.
شهیدی تاکید کرده که در کل دنیا اجازه دسترسی به منابع آبی بین ۳ تا ۲۰ درصد است و وقتی به ۴۰ تا ۶۰ درصد برسد، به عنوان تنش یاد می‌شود و بین ۶۰ تا ۸۰ درصد بحران است و این در حالی است که در ایران گاهی بالای ۸۰ درصد از منابع آبی را استفاده می‌کنیم.
بر اساس آمارهای اعلام شده در هر دو کیلومتر مربع یک حلقه چاه در کشور یعنی بیش از یک میلیون و ۴۰۰ هزار حلقه چاه در ایران وجود دارد که ۷۰۰ هزار حلقه آن و باقی غیرمجاز هستند. به گفته علی بیت‌اللهی مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تنها در استان تهران ۵۰ هزار حلقه چاه وجود دارد که گفته می‌شود ۴۰ هزار حلقه آن غیرمجاز است.
این استخراج بی‌رویه منجر به فرونشست زمین شده که تبدیل به فروریزش‌هایی در مناطق مختلف تهران شده است.
تا جایی که موسسه تحقیقاتی اینتل‌لب که گروه بین‌المللی مشاوره اطلاعاتی است، نیز تیرماه سال گذشته با انتشار چند تصویر ماهواره‌ای، فرونشست زمین در اطراف تهران را بمب ساعتی بی‌صدا دانست که تهدیدی برای ۱۳ میلیون نفر جمعیت ساکن در این مناطق محسوب می‌شود.
بر اساس این گزارش سالانه ۲۵ سانی‌متر فرونشست زمین در برخی مناطق تهران رخ می‌دهد. این در حالی است که محسن طباطبایی مزدآبادی، دبیر کل اقتصاد شهری ایران فرونشست زمین در تهران را روزانه ۱ میلی‌متر معادل سالانه ۳۶ متر دانسته است.
بنابراین طبق این آمار تهران از منظر فرونشست زمین در دنیا رکورددار است.
بیشترین خطر فرونشست نیز در مناطق غربی و جنوب غربی تهران است و به گفته دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی طبق برآوردها در شهر تهران حدود سه میلیون نفر در معرض مخاطرات ناشی از فرونشست و فروریزش زمین هستند. در واقع کاهش و حل معضلات محیط زیستی در ایران ضمن آنکه نیاز به بازنگری در برنامه‌های توسعه به سمت توسعه پایدار دارد، نیازمند همراهی و همفکری با جامعه جهانی و متخصصان اهل فن است تا با کمک فناوری‌های جدید و همکاری کشورهای منطقه بتوان مشکلات زیست محیطی را کاهش داد.
بنابراین، چقدر خوب می‌شود مسوولان حفاظت محیط زیست کشور پیش از پیچیدن نسخه‌های درمانی برای بهبودِ وضعیتِ محیط زیست در عرصه جهانی، فکری به حالِ مصیبت‌بارِ محیط زیست ایران کنند و در این مسیر از تجربیاتِ جامعه جهانی نیز بهره ببرند؛ چرا که همیشه خیلی زود دیر می‌شود!
