جمله ـ گروه اقتصاد: گزارش جدید مرکز آمار ایران درباره نرخ تورم آبانماه حکم تیغی دولبه را برای دولت داشت. از یک طرف با افزایش تورم سالانه به ویژه تورم فقیرترین اقشار جامعه شاهد روندی نگران کننده بود و از سوی دیگر با کاهش تورم نقطه به نقطه پس از فروکش کردن آثار نخست ضربه […]
جمله ـ گروه اقتصاد: گزارش جدید مرکز آمار ایران درباره نرخ تورم آبانماه حکم تیغی دولبه را برای دولت داشت. از یک طرف با افزایش تورم سالانه به ویژه تورم فقیرترین اقشار جامعه شاهد روندی نگران کننده بود و از سوی دیگر با کاهش تورم نقطه به نقطه پس از فروکش کردن آثار نخست ضربه جراحی اقتصادی، دولت را به ادامه این روند کاهشی امیدوار کرد.
فارغ از سیاست های کلان پولی و بانکی که هنوز خود را در نرخ بهره نشان نداده است، آنچه موجب افزایش فقر در دهک اول جامعه شده در تورم خوراکی ها و مسکن خود را بروز داده است. به گزارش جمله برای نخستین بار نرخ تورم دهک اول به بالای ۵۰درصد رسیده که به هیچ وجه نشانه خوبی نیست. علی الخصوص آنکه دولت سیزدهم با شعار و برنامه کاهش فقر و کنترل تورم، بخش عمده سبد رای خود را با استفاده از حضور همین دهک پر کرد، اما حالا دهک اول بیشترین آسیب را از تورم دیده است.
این دهک همان گروهی است که دولت محمود احمدی نژاد بیشترین تمرکز خود را بر روی رفاه ان ها گذاشته بود، اما بسیاری از مدیران فعلی دولت که از قضا ریشه در همان دولت دارند، سیاست هایی را در پیش گرفتند که لیبرال ترین دولت ها نیز از اجرای آن در این محدوده زمانی و با این کیفیت خودداری می کنند. عواقب افزایش ناگهانی قیمت همه چیز را می توان در نارضایتی های چند هفته اخیر به وضوح دید. و اگر برای کسانی همچنان سوال است که چرا طبقات فقیر جامعه که در سال های نخست انقلاب از حامیان اصلی حاکمیت بودند، امروز به روند اقتصادی اعتراض دارند، باید گفت که دلیل آن جراحی اقتصادی بدون برنامه دولت بوده که آثار خود را در تورم ۵ دهک پایین جامعه در سالجاری به خوبی نشان داده است.
بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران تورم سالانه کشور در آبان ماه امسال ۴۴ درصد برآورد شده، به بیان دیگر میانگین قیمت کالا و خدمات در دوازده ماه منتهی به آبان سال جاری نسبت به میانگین قیمت کالا و خدمات در دوازده ماه منتهی به آبان سال گذشته حدود ۴۴ درصد افزایش داشته است.
بار اصلی این تورم بر دوش جراحی اقتصادی است، ضمن اینکه نباید فراموش کرد، سرنوشت نسخه پشتیبان این جراحی که ارائه کالابرگ الکترونیک بوده با گذشت چند ماه از اجرایی شدن طرح، همچنان نامعلوم است. برای فهم تاثیر این حباب عملگرایی می توان نگاهی به شاخص میانگین قیمت کالا در مهرماه سالجاری انداخت. این شاخص در اولین ما پاییز امسال مهر ماه ۴۲٫۹ درصد بوده است. اگر این تقویم را رو به عقب ورق بزنیم خواهیم دید که شاخص تورم از ابتدای سالجاری تابحال روندی کاملا صعودی داشته و هرماه بر آن افزوده شده است.
این روند افزایشی بر اساس اتکا به همین آمارها بیشترین ضربه را به فقیرترین دهک جامعه زده و یکی از دلایل افزایش نرخ میانگین نیز همین مسئله است. تورم سالانه دهک اول یعنی فقیرترین گروه اقتصادی ایران در آبان ماه ۵۰٫۲ درصد برآورد شده، در حالی که این شاخص برای همین دهک در مهر ماه حدود ۴۸ درصد به ثبت رسیده بود. افزایش بیش از ۲ درصدی آنهم در یکماه برای دهکی که در این مدت هیچ منفذ خاصی برای برخورداری بیشترش باز نشده تحمل ناپذیر به نظر می رسد و تاثیرش را بر سبک زندگی این افراد و توسعه مبتنی بر نیروی انسانی کارگر خواهد گذاشت. برعکس این دهک فقیر، تورم سالانه دهک دهم،که ثروتمند ترین دهک جامعه محسوب می شود، ۴۱٫۷ درصد بوده است. یعنی حدود ۹درصد کمتر. این مقایسه کج کارکردی عدالت عملگرایانه اتخاذ شده توسط دولت را نشان می دهد. بر اساس مانیفست دولت مردمی، قرار بود این نسبت کاملا برعکس باشد و زندگی برای ثروتمندان گران تر تمام شود، نه برای فقرا. مشکل دیگر این است که این افزایش تورم در دهک اول با افزایش اشتغال در این دهک همراه نبوده و فاصله تورمی دهک دهم با دهک اول نیز تناسبی با میزان افزایش سرمایه گذاری و کارآفرینی در دهک دهم ندارد. ادامه این روند ثروتمندان را ثروتمندتر و فقر را فقیرتر می کند. مشکل آنجا بزرگ تر می شود که ثروتمندان واقعی که کارآفرین هستند ثروتمندتر نمی شوند، بلکه واسطه گران و دلالان هستند که بدون هیچ عملی در عرصه اقتصادی بر ثروت خود می افزایند، اما مالیات آن را معلم و کارمند پرداخت می کنند.
بررسی ها نشان می دهد در آبان ماه هرچه از دهک ها پردرآمد به سمت دهک ها فقیر نزدیک می شویم، شاهد به ثبت رسیدن تورم های سالانه بالاتری هستیم. همچنین میانگین تورم سالانه پنج دهک پردرآمد حدود ۴۳ درصد بوده، این در حالیست که میانگین تورم سالانه پنج دهک فقیر نزدیک به ۴۷٫۵ درصد برآورد شده است. یعنی بیشتر از ۵درصد بیشتر. تورم سالانه دهک های فقیر جامعه نمادی از زیست سالانه آنها و رفتار اقتصادی شان به عنوان یکی از بخش های اقتصادی مهم جامعه است. این دهک ها عموما به شغل های خدماتی مشغول بودند اما در سال های اخیر کارمندان دون پایه نیز که پیشتر در زمره طبقه متوسط رو به پایین طبقه بندی می شدند، در جع دهک های فقیر قرار گرفته و از تامین مایحتاج زندگی بیش از گذشته درمانده اند.
با همه این دلایل، ریشه اصلی این تورم بی سابقه و آوار شدن آن بر سر طبقات فرودست همان جراحی اقتصادی ابتدای سال است که بیشترین اثر تورمی بعد از انقلاب را بر روی مواد خوراکی داشت و روش های تعزیراتی و فرایندهایی نظیر درج قیمت مصرف کننده نیز نتوانست کوچکترین اثری در کاهش این تورم داشته باشد. دولت باید در نیمه سال پاسخ دهد که چرا بدون درنظر گرفتن جمیع جهات و سرریز تورمی جراحی اقتصادی ، با این سرعت آن را اجرایی کرده است؟ پاسخ به این سوال به نظر ساده است. دولت می گوید پول نداشت و چون خزانه خالی بود قوه مجریه به ناچار برای جبران کسری بودجه باید دست در جیب مردم می کرد. آنچنان که دکتر سوری در جدیدترین مقاله خود ذکر کرده است، دولت به صورت مخفیانه و مداوم در سال گذشته نیمی از درامد طبقات فقیر جامعه را از آنها گرفته است. مخفیانه از آن جهت که اجازه ای از مردم برای این کار گرفته نشد و مداوم زیرا، نتایج اطلاعات جدید از روند صعودی تورم در شش ماه گذشته خبر می دهد. برای متوقف کردن این روند باید حداقل یکسال مالی صبر کرد، اما نخستین قدم باید این باشد که دولت هرچه سریعتر تکلیف کالابرگ الکترونیکی را روشن کند و راهی برای ورود سرمایه به کشور بیابد.
