بزرگترین پل خشتی در مسیر تجار مازندران بزرگترین پل، درست روبروی مسجد جامع تمیجان قرار دارد و همین همجواری اهمیت بزرگترین پل خشتی گیلان را نشان می دهد. پلی به طول ۶۰ متر که زمینه اتصال به سوی مازندران را ممکن می کرد. از یادداشت های لوئی رابینو، (کنسول انگلیس در رشت در اوایل قرن […]
بزرگترین پل خشتی در مسیر تجار مازندران
بزرگترین پل، درست روبروی مسجد جامع تمیجان قرار دارد و همین همجواری اهمیت بزرگترین پل خشتی گیلان را نشان می دهد. پلی به طول ۶۰ متر که زمینه اتصال به سوی مازندران را ممکن می کرد.
از یادداشت های لوئی رابینو، (کنسول انگلیس در رشت در اوایل قرن بیستم) می توان فهمید که تمیجان که به گفته رابینو، «تیمجان» هم نامیده می شد، نه روستای کوچک فعلی بلکه منطقه ای وسیع و مرکز حکومت «رانکوه» بود. در سال ۱۸۳۹ میلادی که لنگرود ضمیمه رانکوه شد، مرکزیت رانکوه به لنگرود منتقل و از آن زمان تمیجان شکوه گذشته خود را از دست داد. البته ویرانی تمیجان در زلزله ۸۹۰ هجری و ویرانی رانکوه در اثر حمله سلطان «حسام الدین فومنی» در سال‌های ۹۰۸ و ۹۱۰ و ۹۱۴، عملا آبادانی تمیجان بزرگ را از بین برد و با سقوط سلاطین کیایی در سال ۱۰۰۰ هجری (۹۲-۱۵۹۱)، تمیجان رو به انحطاط رفت. با این حال آثار این شکوه و آبادانی را هنوز می توان در تمیجان یافت.
ثبت ملی پل خشتی تمیجان
کارشناس مسئول ثبت بناهای میراثی اداره کل میراث فرهنگی گیلان درباره پل خشتی تمیجان در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: این پل خشتی در شش کیلومتری جنوب غربی رودسر قرار دارد. طول پل ۶۰متر و عرض آن ۵ متر است. این پل، ۳دهنه اصلی و ۲دهنه کوچک دارد و بلندی دهانه اول از سطح آب ۶۲۰ سانتی متر و بلندی دهانه دوم که مقداری از کف آن از گل پر شده، ۴۵۰ سانتی متر و و دهانه سوم ۳۸۰سانتی متر است.
سید مهدی میرصالحی می افزاید: پرونده ثبتی این اثر تاریخی در بیستم آبان ماه ۱۳۵۳ توسط «ناصرالمعمار» به سازمان حفاظت از آثار باستانی وقت کشور گزارش شد و یک سال بعد در هشتم آذرماه سال ۱۳۵۴خورشیدی به شماره ۱۱۲۵ در فهرست بناهای میراثی کشور به ثبت رسید.
تجدید بنای پل در دوره صفویه
در گزارش ثبتی پل خشتی تمیجان آمده که این اثر تاریخی مربوط به اواخر دوره کیایی است اما عباس پناهی با اشاره به اینکه سبک معماری پل فاقد طاق های تیز و جناغی و دهانه های پل خیز کمتری دارد معتقد است بنابراین می توان گفت پل در دوره صفوی ساخته شده است در این باره به خبرنگار مهر می گوید: ممکن است بنای نخستین پل مربوط به دوره کیاییان بوده اما در دوره صفوی مقام سازی و تجدید بنا شده باشد. با این حال مدرک معتبر از تاریخ دقیق احداث پل در دست نیست. کارشناس میراث فرهنگی می افزاید: شاه عباس اول صفوی طی ۴۲سال حکومت خود، برای گسترش تجارت و تسهیل سفر، راه ها، کاروانسراها و پل های زیادی ساخت. این پل نیز به احتمال زیاد به دستور شاه عباس اول صفوی و به همت وزیر وی در گیلان یعنی «بهزاد بیک» ساخته شده باشد.
پناهی با اشاره به اهمیت این پل توضیح می دهد: تا دوره قاجار این پل حلقه اتصال مواصلاتی و ارتباطی منطقه بود.
منوچهر ستوده (ایران شناس) نیز که دهه ۴۰ از پل تمیجان دیدن کرده بنای آن را به شاه عباس اول صفوی نسبت می دهد و می نویسد: «این پل بر سر راهی است که شاه عباس در سراسر مازندران و گیلان کشیده بود و به اردبیل متصل می شد» به گفته وی آبادانی دهکده تمیجان، مربوط به سال‌های ۸۲۰ هجری قمری بوده که به دست «سید محمد کیا» شروع شده است.
مرمت دوباره پل خشتی تمیجان
اخیرا پل خشتی تمیجان با نظارت اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری گیلان مرمت شد. معاون اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری گیلان درباره مرمت این پل خشتی به خبرنگار مهر می گوید: یکی از معضلات نگهداری پلهای خشتی رشد بیش از حد گیاهان در حریم و بدنه پل ها است. رشد درخت انجیر و نفوذ ریشه های این درخت تا داخل ساروج بیشترین آسیب را به بناهای تاریخی می رساند.
جهانی با بیان اینکه اداره کل میراث فرهنگی گیلان یک بار در اوایل دهه ۸۰ نسبت به گیاه زدایی از بدنه پل و مرمت این اثر تاریخی اقدام کرد، می افزاید: دو سال پیش نیز گیاه زدایی از بدنه و حریم پل تجدید شد.
