مائده مطهری‌زاده: جنگل‌های شمال ایران، معروف به هیرکانی، جزء اکوسیستم‌های منحصربفرد جنگلی در زون معتدله جهانی هستند که در گستره منطقه فیتوژئوگرافی خود از دست یخبندان‌های اواخر دوران سوم زمین‌شناسی جان سالم بِدر برده و دارای اِلِمان‌های گیاهی منحصربفردی همچون (درخت انجیلی، سفیدپِلَت، لیلکی، لَرگ)، هستند که در نوع خود فسیل زنده محسوب می‌شوند. […]
مائده مطهری‌زاده:
جنگل‌های شمال ایران، معروف به هیرکانی، جزء اکوسیستم‌های منحصربفرد جنگلی در زون معتدله جهانی هستند که در گستره منطقه فیتوژئوگرافی خود از دست یخبندان‌های اواخر دوران سوم زمین‌شناسی جان سالم بِدر برده و دارای اِلِمان‌های گیاهی منحصربفردی همچون (درخت انجیلی، سفیدپِلَت، لیلکی، لَرگ)، هستند که در نوع خود فسیل زنده محسوب می‌شوند.
مدیر پروژه ملی ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی، در گفتوگو با خبرشمال با بیان اینکه جنگل‌های هیرکانی به دلیل دارا بودن تاریخ طبیعی و شرایط فیتوژئوگرافی که منجر به تنوع زیستی منحصربفرد این جنگل‌ها، چه در بخش گیاهی و چه در بخش جانوری شده است، توجه جامعه علمی دنیا را به خود جلب کرده، گفت:« در همین راستا، قسمت‌های قابل ملاحظه‌ای از این جنگل‌ها در گستره خود، شرایط ثبت جهانی را مطابق کنوانسیون حمایت از ثبت آثار فرهنگی و طبیعی یونسکو را دارد.»
دکتر رسول اشرفی‌پور، در ادامه با اشاره به اینکه این جنگل‌ها جزء قدیمی‌ترین جنگل‌های پهن‌برگ معتدله دنیاست و بیش از ۸۰ گونه درختی و ۵۰ گونه درختچه‌ای را در خود جای داده است، افزود:« علی‌رغم تهدیدات اجتماعی و اقتصادی که در طول ادوار گذشته تاکنون، این جنگل‌ها را تحت فشار قرار داده است، اما این جنگل‌ها در قسمت قابل توجهی از گستره اکولوژیک خود از اصالت و تمامیت برخوردارند.»
بنا به گفته این استاد دانشگاه، اصالت و تمامیت، دو شاخصه مهم در ثبت جهانی آثار طبیعیِ با قدمت است که جنگل‌های هیرکانی به طور قطع، از هر دوی این مؤلفه‌های بسیار مهم برخوردار است و بنابراین، هم انتظارات جهانی و ضوابط ملی، اجازه ثبت جهانی این جنگل‌ها را به ما می‌دهد.
اشرفی‌پور با نام بردن از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان مرجع ملی ثبت جهانی، تصریح کرد:« از همین رو، با مرجعیت این سازمان و همکاری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، به عنوان متولی بخش جنگل‌ها و سازمان حفاظت محیط‌زیست و همچنین تسهیل‌گری بنیاد محیط‌زیستی پروفسور سوکو از کشور آلمان، کار تهیه سند ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی، از سال ۱۳۹۵، آغاز به کار کرد.
مدیر ملی پروژه ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی با بیان اینکه بعد از تهیه سند اولیه، اراده‌ها برای تشکیل دو کمیته راهبردی و کارشناسی، به یکدیگر گره خورد، تاکید کرد:« به دنبال شکل‌گیری این دو کمیته، کارگاه‌های آموزشی افتتاح و بازدیدهای متعددی انجام گرفت که در نهایت، ۱۲ سایت، به طوری که از پراکندگی نسبتا منظمی برخوردار بوده و نشان‌دهنده شرایط اکولوژیک و اصالت و تمامیت جنگل‌های هیرکانی باشند، در طول جنگل‌های شمال و در سطح استان‌های شمالی، یعنی (گیلان، گلستان و مازندران) و همچنین قسمتی از منطقه رویشی هیرکانی در سمنان برای این مهم انتخاب شدند.»
اشرفی‌پور با بیان اینکه مطالعات لازم بر اساس شرح خدمات آثار طبیعی جهانی در سطح این سایت‌ها صورت گرفت، گفت:« در نهایت، با کمک برخی کارشناسان جهانی که تجربه تهیه و یا ارزیابی آثار طبیعی جهانی دیگری را داشتند، سند ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی نهایی شد و در اسفندماه ۹۶، از سوی مرجع ملی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به یونسکو ارسال و خوشبختانه ساختار و چهارچوب این سند مورد توافق و ثبت دبیرخانه یونسکو شد.»
این استاد دانشگاه بیان کرد:« بر این اساس، ما در حال حاضر، در شرایط انتظار برای حضور ارزیابان یونسکو برای سنجش و محک علمی سایت‌های انتخابی به سر می‌بریم.» اشرفی‌پور در ادامه با اشاره به تمهیدات اندیشیده شده برای تحقق این هدف مهم، تصریح کرد:« برای هر منطقه، مدیران محلی از میان افراد متخصص و با تجربه در حوزه منابع طبیعی و محیط‌زیست، ( با ویژگی آشنایی با منطقه و شرایط جنگل‌های شمال) انتخاب شدند و همچنین ارتباط و هم‌اندیشی‌های خوبی نیز در میان مدیران کل منابع طبیعی، محیط‌زیست، میراث فرهنگی، فرمانداران، بخشداران، دهیاران و برخی از ریش‌سفیدان و معتمدان مناطق، صورت گرفت.» وی، همچنین در ادامه از نیاز مبرم به مشارکت این هسته‌های اجرایی و بومی، در روزهای آینده گفت و افزود:« خوشبختانه هم‌اکنون، شرایط از هر نظر برای میزبانی ایران از ارزیابان یونسکو مساعد است.»
اشرفی‌پور، با اشاره به انتخاب دو ارزیاب از سوی اتحادیه جهانی حفاظت از محیط‌زیست (IUCN)، برای دعوت به ایران خاطرنشان کرد:«بر اساس اطلاعات بدست آمده، تاریخ این سفر، پاییز امسال خواهد بود.»
گفتنی‌ست، نشست هم‌اندیشی مدیران ملی، استانی و محلی در راستای تبیین وظایف و برنامه‌ها برای ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی، به میزبانی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران و با حضور معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور در اواخر مردادماه سال جاری برگزار شده بود که طی آن، مشکلات و موانع موجود بر سر راه ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی بررسی شد.
