فاطمه سادات محمدی آستان بهارستان؛ هر سال با آمدن ۱۷ مرداد و همزمان با روز خبرنگار مسئولان چند روزی را به تبریک و تقدیر از خبرنگاران می پردازند اما تنها شعارهاست که باقی و مشکلات است که پابرجا می ماند. برآن شدیم تا دغدغه ها و راهکارهای چند خبرنگار باسابقه قم را جویا شویم؛ راهکارهایی […]
فاطمه سادات محمدی
آستان بهارستان؛ هر سال با آمدن ۱۷ مرداد و همزمان با روز خبرنگار مسئولان چند روزی را به تبریک و تقدیر از خبرنگاران می پردازند اما تنها شعارهاست که باقی و مشکلات است که پابرجا می ماند.
برآن شدیم تا دغدغه ها و راهکارهای چند خبرنگار باسابقه قم را جویا شویم؛ راهکارهایی که گوش شنوا و همتی از سوی مسئولان می طلبد تا وضعیت خبرنگاران را بهبود بخشد. باشد که این گزارش مفصل به عنوان سندی از نظرات کارشناسی برخی از افراد باسابقه حوزه خبر قم باقی بماند.
سید محمد حسین دریاباری مدیر مسئول روزنامه گویه و پیشکسوت اصحاب رسانه است که سال هاست عمر خود را در این عرصه سپری کرده، اظهارداشت: خبرنگاران با نبود ثبات و امنیت شغلی، فقدان بیمه و مسکن، نبود امکانات مناسب برای فعالیت رسانه‌ای، نبود ارزیابی قوی و نگاه اشتباه به آنان دست و پنجه نرم می‌کنند و برای حل مشکل خبرنگاران هیچ آستینی بالا زده نشده است.
وی با بیان اینکه آموزش های عمومی و تخصصی، مسائل معیشتی از قبیل نداشتن بیمه و مسکن امنیت شغلی از دیگر مشکلات است، گفت: باید طرحی به اجرا گذاشته شود که خبرنگاران واقعی از خبرنگاران غیر واقعی و یا حداقل خبرنگارانی که دوره‌ای را نگذراندند و صرفاً نام آن را به یدک می‌کشند از هم جدا شوند.
این فعال رسانه استان قم اظهارکرد: بسیاری از مدیران جوابگو نیستند و چارچوب مشخصی برای ورود به حرفه خبرنگاری نیست و شاید از مهمترین مشکلات خبرنگاران که عمده آن ها به سرانجام نمی‌رسد این است که به سبب نداشتن اتحادیه یا صنف مشکلات آن ها کماکان باقی مانده و هر سال آن را مطرح می‌کنند ولی این نیازها برطرف نمی‌شود چون کسی پیگیر آن نیست و صنف و انجمنی که پیگیر این موارد باشد نیست.
وی عنوان کرد: در سال‌های اخیر مسائل جناحی و سیاسی، خانه‌ی مطبوعات را به یک مرکز بی‌اثر و خنثی تبدیل کرده است و صرفاً در برخی از مناسبت‌ها مانند روز خبرنگار فعالیت‌های نمایشی انجام می‌دهند.
مهدی بخشی سورکی که فعالیت خبری خود را از سال ۸۸ از خبرگزاری ایسنا آغاز کرده و سپس در روزنامه ۱۹دی و خبرگزاری مهر به عنوان خبرنگار و عکاس فعالیت کرده و هم اکنون مدیر خبرگزاری مهر قم و مدیرمسئول پایگاه خبری دورشهر و برای ششمین سال متوالی بازرس خانه مطبوعات قم است هم دراین گفت وگو شرکت کرد.
وی گفت: یکی از چالش هایی که درحال حاضر عرصه رسانه با آن مواجه است، فقدان خبرنگار متخصص و یا حتی خبرنگار معمولی است و در ریشه یابی این امر می بینیم که دلیل اصلی، مسائل مالی و اقتصادی است.
وی افزود: متاسفانه امروز رسانه های رسمی کشور پرداختی های بسیار پایینی در قبال خرید خبر می پردازند به گونه ای که خبرنگار نمی تواند در این شغل ماندگار شود و رسالت خبری خود را بدون دغدغه های معیشتی دنبال کند، این شرایط به گونه ای است که گاها هزینه رفت وآمد برای پوشش برنامه ها، از پرداختی ها در قبال تهیه خبر بیشتر است لذا نه تنها این عرصه سودی برای خبرنگار ندارد، بلکه خبرنگار باید از جیب خود هم هزینه ای پرداخت کند و به همین دلیل امنیت شغلی در این صنف به شدت پایین است و آن دسته از افرادی هم که در این عرصه ماندگار هستند عشق و علاقه به حرفه خبرنگاری موجب شده تا به ادامه فعالیت بپردازند.
بخشی گفت: امروز کمتر از ۱۰ درصد خبرنگاران قمی به صورت رسمی و طی یک قرارداد قانونی در یک رسانه مشغول به کار هستند و رسانه ها اغلب از بستن قرارداد با خبرنگاران به غیر از افرادی که در مرکز و ستاد با آنان در ارتباط هستند اجتناب می کنند و حتی کارت خبرنگاری نیز برای آنان صادر نمی شود تا از این طریق ملزم به بستن قرارداد شوند.
وی اظهارداشت: مبالغ خرید خبر اندک از سوی رسانه ها سبب می‌شود آن دسته از خبرنگارانی که به صورت حرفه ای دراین عرصه می‌خواهند به فعالیت ادامه دهند با چند رسانه همکاری داشته باشند و یا علاوه بر خبرنگاری، شغل دیگری نیز داشته باشند به همین دلیل هر از چندگاهی شاهدیم که چهره‌های جدیدی وارد کار خبر می‌شوند که البته اغلب آنها به دلیل طی نکردن دوره های آموزشی، از سواد رسانه‌ای کافی برخوردار نیستند و سطح کیفی تولیدات آنان پایین است.
وی ادامه داد: از سویی دیگر، در یک دهه اخیر سیاست نادرستی از سوی وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی دنبال شده و تعداد بی شماری مجوز رسانه بدون نظارت درست صادر شده است و همین امر موجب شده تا خبرنگاران با اندک سابقه فعالیت دراین این این فعال رسانه قم گفت: حوزه، به دنبال مجوز رسانه باشند و فعالیت های خود را در رسانه شخصی دنبال کنند که همین امر موجب فقدان خبرنگار در رسانه ها و مطبوعات رسمی و از سویی سبب کاهش سطح کیفی تولیدات شده است.
وی عنوان کرد: دغدغه دیگر خبرنگاران، پاسخگو نبودن مسئولان است به گونه ای که برای پیگیری یک موضوع و تهیه مصاحبه با مسئولی در یک موضوعی که نیاز روز جامعه است، می بایست زمان زیادی صرف شود و این شرایط رغبت کافی برای خبرنگاران به منظور ایفای رسالت خبری خود باقی نمی گذارد.
بخشی اظهارکرد: در روزگاری خبرنگاران قمی در تولید گزارش ها که مهمترین قالب برای پیگیری مطالبات مردمی در موضوعات مختلف است حضور پررنگی داشته و حرف برای گفتن داشتند اما امروز به دلایلی که بیان شد کمتر رسانه ای، مشکلات مردمی را در قالب گزارش دنبال می کند که این شرایط زیبنده جامعه خبری نیست.
وی بیان کرد: از طرف دیگر روابط عمومی های دستگاه های مختلف نیز فاقد نیروی متخصص در عرصه تولید خبر هستند و به همین دلیل آن دسته از خبرنگارانی که توانمندی لازم در این عرصه دارند برای گذراندن امورات زندگی و کاهش مشکلات اقتصادی جذب ادارت می‌شوند و از فعالیت خبری در رسانه ها دور می مانند.
زهره مهرنوروزی هم که فعالیت خبری را از باشگاه خبرنگاران آغاز و سپس با مجله پیام زن فعالیت کرده و هم اکنون با مجله یاران امین، مستند نگاری و روزنامه شاخه سبز فعالیت می کند و رتبه اول خبرنگار استان سال ۱۳۸۶ و مقام اول تا سوم جشنواره مطبوعات استان و جشنواره تامین اجتماعی را به خود اختصاص داده، نیز اظهارداشت: بزرگترین مشکل در عالم خبرنگاری درنظر نگرفتن سنوات خبرنگار هست؛ خبرنگاری که ۱۰ تا ۲۰ سال عمر خود را در این راه گذاشته با کسی که یک ماه است به این رشته وارد شده هیچ تفاوتی ندارد.
وی افزود: انتظار می رود خانه مطبوعات به عنوان یک تشکل صنفی تخصصی تر به حوزه خبرنگاران بپردازد و خدمات ویژه به خبرنگاران با سابقه ارائه دهد.
وی عنوان کرد: خدمات خانه مطبوعات باید بیشتر شود؛ هم اکنون مسکن مشکل غالب خبرنگاران است اما خانه مطبوعات قم در این زمینه اقدامی نداشته است درحالی که در استان های دیگر خانه های مطبوعات ورود کردند و خدمات بیشتری را به اعضا ارائه می دهند.
مهرنوروزی اظهارکرد: معضل دیرینه دیگر انتشار اخبار دیگران بدون ذکر منبع و نام پدیدآرنده است؛ در موارد بسیاری به خصوص نشریات قم گفت وگوهای اختصاصی تولیدکنندگان خبری را حتی با تصویر آن، با نام خود یا بدون ذکر منبع منتشر می کنند
وی گفت: متاسفانه دراین مورد هم خانه مطبوعات و معاونت مطبوعانی ارشاد را منفعل می بینیم و برخوردی با آنان انجام نمی شود و خبرنگار گاهی چند ساعت وقت می گذارد اما جمعیت کپی کار به راحتی از آن استفاده می کنند.
وی بیان کرد: انتظار می رود معاونت مطبوعاتی فرهنگ و ارشاد اسلامی و خانه مطبوعات به خبرنگاران با سابقه آموزش های تخصصی و پیشرفته ارائه دهند که بتوانند مسیر ارتقای شغلی را بپیمایند زیرا آنان در کنار آموزش خبر پیشرفته و تیترزنی و توجه به محتوا و تولید باید آموزش های ایجاد سایت خبری و مدیربت مالی سایت هم آموزش داده شود.
این فعال حوزه رسانه قم گفت: یک نقد جدی هم به جشنواره های استانی که در قم برگزار می شود وجود دارد که در وهله نخست اصلا حرفه ای نیست و دوم اینکه باعث رشد و ترقی خبرنگار نمی شود که هیچ، بلکه تمام ذوق خبرنگار را در وجود آن می کشد.
وی عنوان کرد: با نگاه به برگزیدگان یکی از جشنواره های باسابقه قم متوجه می شویم که آثار غیرحرفه ای و داوری ها غیرکارشناسی است و دو هدفی که جشنواره ها به آن دلیل برگزار می شوند یکی ارزش نهادن به فعالان رسانه و دوم رشد و پیشرفت رسانه است که هر دو در این جشواره ها محقق نمی شود.
وی گفت: مساله بیمه خبرنگاران هم چالش مهمی است؛ ما با حدود ۲۰ سال سابقه هیچ نوع بیمه ای نداریم و کسی اقدامی نمی کند که ما خبزنگاران بتوانیم سال های گذشته را جبران کنیم.
مهرنوروزی افزود: با توجه به اینکه خبرنگاری شغلی زیان آور محسوب می شود برای ما زنان خبرنگار به خصوص در قم دشوارتر و نیازمند تمهیدات ویژه است؛ هیچ‌وقت گوش شنوایی هم برای دردهای خبرنگاران نبوده و نیست.
وی گفت: بارها پیش آمده به عنوان نماینده مردم پیگیر مشکلات آنان از مدیران شدیم اما بارها تماس ما بی پاسخ مانده و مدیر خودش موظف به پاسخگویی نمی داند واقعا چه توجیهی دارد که یک مسئول در مقابل نماینده یک رسانه پاسخگو نباشد؟
وی با بیان اینکه یک خبرنگار از نظر مدیر فقط در نشست خبری خبرنگار هست بیرون از جلسه حتی دیگر تلفنی هم پاسخگو نیستند، اظهارداشت: نداشتن نگاه جدی به خبرنگار و نداشتن حس مسئولیت و پاسخگویی سبب شده خبرنگاران قم بسیاری از روایت های اول را از دست بدهند که این امر در عالم رسانه یک نقص بزرگ هست.
این فعال رسانه ای قم گفت: به این امر ایمان دارم که ما خبرنگاران حکم سنگر سازان بی سنگر را داریم که اگر ناغافل تیری به ما اصابت کند به طور قطع خواهیم مرد زیرا هیچ‌کس آنگونه که باید از حق و حقوق خبرنگاران دفاع نمی کند؛ کما اینکه این موارد را بسیار شاهد بودیم.
وی عنوان کرد: وجود ناخبرنگارها در رسانه یکی از آفت های جدی رسانه های ما است به اسم خبرنگار در مراسم ها و نشست های خبری حضور دارند اما یک خبر از آنان مشاهده نمی کنیم و حتی به صورت تصنعی دست به قلم نمی برند.
سمانه سادات فقیه سبزواری هم که از سال ۸۶ و۸۸ به عنوان سردبیر ماهنامه داخلی رویش فعالیت خود را آغاز کرده و سپس در خبرگزاری های ایسنا، مهر، فارس، روزنامه همشهری و رویداد امروز به فعالیت پرداخته و اکنون سرپرست سه روزنامه سراسری در استان قم است نیز گفت: یکی از معضلاتی که گریبان جامعه خبری را گرفته، بی توجهی مسئولان به وظیفه و رسالت خبرنگار است و همه مسئولان علاقمند هستند که خبرنگار بدون توجه به وضعیت موجود در جامعه و طرح سوال از آنان و یا بیان مسائل؛ تنها یک میرزا بنویس باشد و بس.
وی افزود: از سوی دیگر عدم اعتماد مسئولان به رسانه موجب شده دروازه بانی خبر از رسانه های داخلی به رسانه های معاند سپرده شود و مردم جامعه هم از رسانه های داخلی ناامید شدند و فیک نیوزها جای رسانه های واقعی را گرفته اند.
وی گفت: با تمام اینکه خبرنگاری از مشاغل سخت و بدون پشتوانه محسوب می شود اما عده ای از این وضعیت سوء استفاده کرده و با استفاده از ضعف قانون در شناخت سره از ناسره با شرایطی بسیار سهل سرپرستی روزنامه های سراسری را به افرادی می دهند که هیج سر رشته ای از فعالیت مقدس خبرنگاری ندارند.
فقیه سبزواری اظهارداشت: همچنین شاهد هستیم که در چند سال اخیر افرادی پروانه مدیرمسئولی و صاحب امتیازی یک رسانه را دریافت کردند که فقط دنبال فعالیت های کاسب کارانه بودند تا رسالت خبرنگاری و همین مسئله موجب شده تا شاهد فراوانی رسانه هایی باشیم که در عمل هیچ برآیندی ندارند و با توجه به اینکه در کشور ما حق کپی رایت نیز رعایت نمی شود با کپی مطالب بدون ذکر منبع اصلی بتوانند نانی در این روغن ریخته بپزنند و هردم کامی تازه کنند.
وی گفت: خبرنگاران در ایران بویژه در شهرستان ها بسیار مظلوم واقع شده اند نه تنها پشتوانه مستحکمی از نظر مالی ندارند بلکه بیمه هم نیستند.
وی بیان کرد: مسئولان هم که از وضعیت رسانه ها مطلع هستند طاقت انتقاد ندارند و دنبال میرزا بنویس هایی هستند که مدح آنان را بگویند. اگر قرار است خبرنگار رسالت واقعی خود را انجام دهد باید اول مشکلات خودش را برطرف کند.
این فعال رسانه قم اظهارداشت: اکنون که وزارت ارشاد تلاش کرده خبرنگاران را به طرز صحیح شناسایی کند باید با حمایت از کارفرمایان بحث معیشت و بیمه خبرنگاران را به صورت جدی دنبال کند.
وی ادامه داد: همچنین آموزش های اصولی و کاربردی که موجب افزایش علم و تجربه خبرنگاران می شود به صورت رایگان ارائه کند تا سطح دانش آنان افزایش یابد.
وی بیان کرد: دوره های آموزش اقتصاد رسانه از اصلی ترین مواردی است که وزارت ارشاد باید به آن توجه داشته باشد در حالی که خبرنگاران دنیا از اقشار مرفه هستند خبرنگاران واقعی در ایران با مشکلات عدیده مالی مواجه هستند که باید برای رفع این معضل که موجب ضعف رسانه ها می شود به صورت جدی اندیشیده شود.
محسن صفری هم که ۱۸ سال کار خبری و چهار سال سردبیری خبرگزاری ایسنا و رتبه نخست سه جشنواره ملی در بخش خبر، گزارش و داستان کودک و دو دوره داور جشنواره مطبوعات را در کارنامه خود دارد دغدغه های خود را با ما در میان گذاشت.
وی گفت: خبرنگاران جزء نخبه ترین انسان های جامعه هستند که متاسفانه هیچ کس قدردان آن ها نیست. یکی از دلایل آن این است که خودشان قدر خود را نمی دانند و تشکل قوی ندارند. که یکی از دلایل آن هم تکثر گسترده رسانه ها و منافع گسترده و گاهی اوقات منافع خارج از تشکل رسانه ای است.
وی تاکید کرد: برای بهتر شدن وضعیت خبرنگاران باید تعریف از خبرنگار مشخص و دسترسی های خبرنگاران به شکل قانونی شفاف سازی شود.
صفری اظهارداشت: باید پالایش گسترده ای از حیث توانایی های شخصی و.. در این حوزه شکل گیرد تا صره از ناصره مشخص شود و هر کسی که صرفا با یک کانال و یک گوشی شروع به نوشتن کرد خود را خبرنگار معرفی نکند.
وی گفت: خبرنگاران در هر اداره و شغلی می توانند بهترین های مجموعه خود باشند زیرا هم توان رسانه ای دارند و هم دارای توان ذهنی و ارتباطی و شبکه ارتباطی گسترده هستند. پس باید بیش از پیش از خبرنگاران در مشاغل مختلف از جمله مشاوران و مراکز مختلف کشور به عنوان نیروهای قوی و پیشران استفاده شود.
این فعال رسانه ای قم عنوان کرد: در تمام دنیا حق نشرهای فوق العاده ای در کنار بیمه های مهم برای خبرنگاران در نظر گرفته می شود که با چند تا گزارش در ماه می توانند زندگی راحتی را داشته باشند اما در ایران اصلا چنین نیست. در ایران بسیاری از شغل خبرنگاری به عنوان پل ارتباطی برای ارتباط با مسئولان و بخش های مختلف استفاده می کنند و خبرنگاران واقعی به محاق رفته اند.
وی با بیان اینکه امروزه دیگر چیزی به اسم خبرنگار واقعی وجود ندارد، گفت: تقریبا همه خبرگزاری ها دنبال جذب خبرنگار هستند اما دیگر خبرنگار حرفه ای وجود ندارد زیرا عطای این کار را به لقای آن بخشیده اند.
مهدی جنتی با حدود ۱۰ سال سابقه کار در رسانه، چهار سال معاون سازمان دانش آموزی استان، سرپرست خبرگزاری پانا استان قم و سرپرست پایگاه خبری قم گویا هم اظهارداشت: هر شغلی مشکلات خاص خود را دارد و صد البته علایق افراد برای انتخاب شغل هم بسیار مهم است.
وی با بیان اینکه خبرنگاری عشقی هست که هم مشکلات زیادی دارد و هم شیرینی های خاص خود را به خبرنگار نشان می‌دهد، افزود: جامعه خبری امروز انسجام خود لازم را ندارد و اتحاد همیشگی بین خبرنگاران وجود ندارد و این امر باعث شده مدیران و روابط عمومی سازمان ها و ادارات از این آب گل آلود ماهی بگیرند.
وی با تاکید بر اینکه بی توجهی مسئولان استانی و کشوری به حقوق اهالی مطبوعات سبب مظلوم واقع شدن این قشر شده، ادامه داد: خبرنگار نباید دغدغه ایاب وذهاب، مسکن و پوشاک و حتی لوازم التحریر و اینترنت را داشته باشد.
جنتی حتی برخی از مدیران رسانه در تهیه دفتر برای پایگاه خبری با این هزینه های سرسام آور دچار مشکل شده اند و به هیچ وجه نمی‌شود خبرنگاری را به جز با عشق ادامه داد.
وی عنوان کرد: گویا این دغدغه‌ها برای مسئولان فرهنگ وارشاد اسلامی، استانداری و شهرداری مهم نیست و در نهایت ما هستیم و انبوه مشکلات مادی و معنوی که به این موارد استرس کاری، بازخواست ها، محدودیت ها و موارد اینچنینی را هم اضافه کرد.
وی گفت: امیدوارم اصحاب رسانه با همدلی، همکاری، هم افزایی و درنهایت هم‌پوشانی بتوانیم به یکدیگر کمک و ارتقای شغلی را محقق کنیم.
سعید آقایی سردبیر سابق پایگاه اطلاع رسانی خبرقم، مدیر مسئول پایگاه اطلاع رسانی نسیم قم، مدیر روابط عمومی شورای اسلامی شهر و عضو سابق هیات مدیره خانه مطبوعات استان قم هم گفت: خبرنگاران به عنوان نمایندگان حفظ آزادی بیان وظیفه بیداری جامعه و منعکس کننده مشکلات و دغدغه های مخاطبان خود را عهده دار می باشند؛ اما این قشر خدوم خود آلام مشکلات درونی متعددی می باشند، شغلی که رها کردن آن به دلیل عشق و تعلق بسیاری از فعالان رسانه سخت و دشوار است.
وی افزود: در سنوات قبل مشکلات عدیده فعالان این حوزه ذیل مباحث اقتصادی بود و عدم تعریف درست مسائل شغلی مشکلات متعددی برای شاغلان این بخش ایجاد نمود تا جاییکه بسیاری پس از یادگیری مناسب و با وجود استعداد ذاتی به سایر امور مشغول شده اند.
وی بیان کرد: اگر از مشکلات کلیشه ای موجود که در تمام کشور برای فعالان رسانه جاری است گذر کنیم، مشکل مهم و اثرگذار امروز رسانه ها و خبرنگاران، خبرنگارنماها می باشند.
آقایی گفت: وضعیت امروز رسانه، علیرغم برون داد رویش های فاخر به سمتی در حرکتی است که با صدور مجوزهای بی ضابطه توسط وزارت ارشاد، شاهد تغییر نگاه به خبرنگاران به دلایل مختلف از جمله عدم رفتار حرفه ای برخی فعالان این حوزه است.
وی ادامه داد: به دلیل عدم آموزش مناسب به خبرنگاران توسط نهاد متولی ذیل صدور مجوزهای رسانه ای و عدم رصد مناسب فرآیند و ساز و کار فعالیت رسانه ها، عاملی شده که خبرنگاران واقعی به ازای میزان زحمات متحمل شده، حقوق مناسبی دریافت نکنند.
وی بیان کرد: اگر به خبرنگاران به عنوان چشم بیدار جامعه و رکن چهارم دموکراسی نگاه می شود با شانیت آنان توسط سایر نهادها و خاصه مدیران رسانه حفظ گردد، وضعیت نامناسب امروز رسانه ها حاصل عدم حمایت و توجه مناسب زیرساختی در وزارت ارشاد است که با نگاه های سلیقه ای در دولت های مختلف، عامل برون داد بسیاری از علل عدم تحقق این مهم است.
این فعال رسانه ای قم اظهارداشت: تربیت نیروی انسانی متخصص با مدنظر قراردادن هزینه های زمانی و مالی برای رسانه ها، هنوز دارای مشکلات متعدد در حوزه های تخصصی است، چراکه از ابتدای سال های پیروزی انقلاب اسلامی در ایران روزنامه نگاری تحقیقی و تحلیلی در دنیا رواج پیدا کرده است؛ اما روزنامه نگاری در کشور ما همچنان روزنامه نگاری عینی است و از همین رو از رسانه های دیجیتال گاها عقب می ماند.
وی گفت: در نهایت؛ امید آن است با رویه ای مناسب ابتدای امر شاغلان این حوزه، شانیت خود را حفظ کنند و اثرگذاری خود را باور داشته و به دنبال تحقق آن باشند. از طرفی نیز از نهاد های متولی مانند معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد انتظار آن است در ابتدا حمایت های مناسبی از خانه های مطبوعات به عنوان نماینده این حوزه صنفی داشته و با بررسی وضعیت موجود برآن باشد تا شاغلان این حوزه امنیت شغلی مناسبی را دارا باشند تا ذهن خود را معطوف به بیان مشکلات و پیگیر رفع آن باشند.
خبرنگاری و دوراهی حرفه یا مسائل مالی
سید سعید سیدهاشمی هم که از سال ۹۱ وارد این حرفه شده و به همکاری با سایت های مختلف جام پارسی، فرهنگ نیوز، قم فردا، روزنامه استانی جوان مشغول می شود و از سال ۹۴ تا ۱۴۰۰ مسئولیت خبرگزاری تسنیم استان قم را برعهده می گیرد و از آن پس تاکنون در روابط عمومی شهرداری قم است هم اظهارداشت: خبرنگاران ازجمله اقشاری هستند که هرگاه نهادی، دستگاهی و یا حتی فردی نیاز به انعکاس و پیگیری موضوعی داشته، توانسته‌اند نقشی کلیدی و تأثیرگذار داشته باشند که این تأثیرگذاری در سال‌های اخیر به علت مشکلات فراوان ازجمله نبود امنیت شغلی، حق التحریرهای پایین، افزایش هزینه‌های تولید، عدم‌حمایت‌ها تحت الشعاع قرار گرفته است.
وی افزود: دراین شرایط بسیاری از خبرنگاران حرفه‌ای و حتی نوظهور هم در ادامه فعالیت، مجبور به ایجاد شغل دوم یا حتی حضور در روابط عمومی دستگاه‌ها و مراکز شده‌اند که دراین وضعیت هر روز شاهد دور شدن خبرنگاران از ماهیت اصلی حرفه خود که همانا مطالبه گری، نقد سازنده، پیگیری و حتی انعکاس مطالب امیدوارکننده جامعه بوده، هستیم.
هاشمی گفت: متأسفانه سیاست‌های دولت‌ها و حتی صاحبان و ذی‌نفعان رسانه در کشورمان در سال‌های گذشته همواره در کاهش این عِرق و علاقه در بین جوانان و حتی استخوان خرده کرده‌های این قشر بوده است و هر روز اخباری از جذب، به‌کارگیری و حتی خروج نیروهای علاقه‌مند و دغدغه مند از حرفه خبرنگاران هستیم.
وی افزود: دراین راستا همواره این ضرب‌المثل برای خبرنگاران جاری و ساری بوده که خبرنگاران برای همه مادر و برای خودشان زن بابا هستند و گره‌گشای همه بوده ولی برای خودشان هنوز در ابتدایی‌ترین دغدغه‌ها مانده اند.
مرضیه مهدیلو دارای ۱۳ سال سابقه فعالیت که مدیر مسئولی سایت بی باک نیوز، سایت ثامن و سابقه فعالیت در روزنامه جوان و تسنیم را در کارنامه خود دارد و هم اکنون خبرنگار پایگاه خبری قم فردا و مدیر کانال نیروگاه تایمز است هم گفت: چشم امید همه خبرنگاران به مجموعه‌ای به نام خانه مطبوعات است اما متأسفانه خانه مطبوعات قم آنطور که باید پای دغدغه‌های های خبرنگاران ننشسته است و بیشتر از اینکه دغدغه خبرنگاران را بداند دغدغه مسئولان را می داند و دیدار با مسئولان بیشتر از دیدار با خبرنگاران جزء برنامه های این مجموعه است.
وی افزود: در طول سال خبرنگار رها شده و فقط در روز خبرنگار مراسمی آن هم به گفته خودشان با درخواست و همکاری و بعضاً منت برخی از ارگان ها برگزار می شود که در شأن خبرنگاران نیست.
وی اظهارداشت: به نظر خانه مطبوعات باید استقلال خود را در هر شرایط حفظ کند و از سیاست زدگی فاصله بگیرد و برای پیگیری امور خبرنگاران با نهاد مربوطه یعنی معاونت مطبوعاتی ارشاد مسائل را پیش ببرد هرچند خبرنگاران از معاونت مطبوعاتی نیز گلایه مند هستند.
وی تصریح کرد: عدم انسجام بین مجموعه خبرنگاران باعث آسیب شده است و تنها راه حل مسائل خبرنگاران انسجام است و برگزاری جلسات متعدد بین مجموعه خانه مطبوعات و معاونت مطبوعاتی و خبرنگاران می‌تواند بسیار راه گشا باشد.
***
مژگان فرهنگیان هم که از سال ۸۷ همزمان با دانشگاه فعالیت خبری خود را آغاز می کند و از سال ۹۲ در خبرگزاری مهر و روزنامه ۱۹دی مشغول فعالیت می شود و از سال ۱۴۰۰ تاکنون سردبیر خبرگزای ایکنا است دراین گفت وگو شرکت کرد.
وی گفت: همانگونه که امام علی(ع) فرمودند فاصله بین حق و باطل چهار انگشت، به اندازه فاصله بین گوش و چشم است، تلاش برای جلب اعتماد عمومی و پیگیری دغدغه‌های مردمی، بیان وقایع و رعایت صحت و درستی در اخبار و اجتناب از همراهی با دشمنان نظام از رسالت های اصلی یک خبرنگار است.
وی اظهارداشت: خبرنگاران باید با رعایت انصاف و دقت، واسطه بین مردم و مسئولان باشند، درد دل مردم را شنیده و به مسئولان منتقل کنند و و اذهان عمومی را در جریان اقدامات انجام شده قرار دهند.
فرهنگیان گفت: بیشتر خبرنگاران از نظر مالی در شرایط سختی قرار دارند و تنها عشق و علاقه، آنان را در این حرفه دشوار نگه داشته است، اهالی مطبوعات از حداقل امتیاز و شرایط مناسب کاری و حقوق بی بهره هستند و متولیان امر وظیفه دارند که حداقل حقوق خبرنگاران را به حقوق قانون کار برسانند.
وی تصریح کرد: نداشتن بیمه مهمترین مشکل بسیاری از فعالان رسانه است؛ خبرنگاران کف میدان خطرات زیادی را متحمل می شوند و اگر اتفاقی برای آنان پیش آید بیشتر آنان بیمه ندارند و با وجود حقوق اندک باید هزینه درمانی نیز پرداخت کنند.
وی افزود: این مشکلات خبرنگاران سال هاست که بیان می شود اما تاکنون پابرجاست، در حالیکه با ورود اداره کل ارشاد و تدوین ساز وکار مناسب مشکلات کاهش می یابد.
این فعال رسانه قم گفت: پرداخت وام و تسهیلات کم بهره به اصحاب رسانه و فراهم کردن امکانات تفریحی، ورزشی و رفاهی از دیگر مطالبات اصحاب رسانه استان است که در جلسات مختلف مطرح می‌شود اما به سرعت به فراموشی سپرده می‌شود و تنها سالی یکبار در روز خبرنگار، دغدغه‌های خبرنگاران شنیده می‌شود اما باز هم شاهد تغییر شرایط معیشتی، بیمه، تسهیلات وخدمات برای خبرنگاران نیستیم.
وی افزود: یکی دیگر از مسائل در حوزه خبر، حضور خبرنگارنماهایی است که به واسطه افراد مختلف وارد فضای خبر شده و گاهی اوقات شاهدیم حتی یک خبر ساده را به درستی منتشر نمی‌کنند که انتظار می‌رود وزارت ارشاد و خانه مطبوعات شرایطی را فراهم کنند که خبرنگار واقعی از خبرنگارنما جدا شوند.
رونمایی از «نظام مسائل خبرنگاران» به دلیل عدم همکاری خانه مطبوعات ابتر ماند
روح‌اله کریمی با ۱۸ سال سابقه کار خبری و دو دوره عضو هیأت مدیره خانه مطبوعات استان قم که سابقه همکاری با روزنامه ۱۹دی و خبرگزاری مهر را در کارنامه خود دارد و هم اکنون خبرنگار و سرپرست روزنامه و مدیر کانال همشهری قم است در این گفت وگو شرکت کرد که مشروح نظرات وی در خبری « جداگانه » و خلاصه آن در این گزارش منعکس می شود.
نیازمند«نظام مسائل خبرنگاران» و یک برنامه تحولی هستیم
وی اظهارداشت: امسال قصد داشتم «نظام مسائل خبرنگاران» را در قالب طرح اینفوگرافی منتشر کنم تا در روز خبرنگار از آن رونمایی شود. بعد از این تصمیم با تعدادی از فعالان رسانه‌ای مشورت کردم و این کار روی زمین مانده را تأیید کرده‌اند اما مسئولان خانه مطبوعات دراین خصوص همکاری نکردند.
وی گفت: دراین طرح مسائل خبرنگاران را به چهار دسته فردی، صنفی، رسانه‌ای و نهادی تقسیم کردم؛ در حوزه فردی هم اکنون با رخوت و روزمرگی، نداشتن تصویر درست از آینده، ضعف در توانمندسازی، عدم استفاده از قالب‌های هنری در تولیدات رسانه‌ای، سرگرم‌شدن برخی خبرنگاران در مسائل حاشیه‌ای و بعضا سیاسی، عدم استفاده درست از شبکه‌های اجتماعی، نبود انگیزه کافی برای خلق آثار حرفه‌ای، جشنواره‌زدگی، عدم تناسب دقیق تولیدات رسانه‌ای با نیازمندی‌های مردم و در مجموع نبود خبرنگار در تراز انقلاب اسلامی که بتواند کنشگر و جریان‌ساز باشد، و مسائل دیگر مواجه هستیم.
با ضعف مشارکت جمعی و احساس مسئولیت صنفی روبرو هستیم/قم تشکل قوی رسانه‌ای ندارد
کریمی عنوان کرد: در محور صنفی با ضعف مشارکت جمعی و پایین بودن احساس مسئولیت صنفی روبرو هستیم؛ تشکیلات صنفی قوی در حوزه رسانه در قم وجود ندارد و دو تشکل صنفی که وجود دارد یا برنامه جامع برای حل مسائل خبرنگاران ندارند و صرفا به اجرای برخی برنامه‌ها بسنده می‌کنند و یا پشتوانه و توان عملیاتی برای اجرا ندارند.
وی اظهارداشت: در محور رسانه‌ای با تمرکز بر رسانه‌هایی که خبرنگاران را بکارگیری می‌کنند، شاهد قراردادهای ظالمانه هستیم و یا اصلا قراردادی امضا نمی‌شود که بیمه، رفاهیات و… خبرنگاران پیش بینی شود.
راضیه رضایی برگزیده جشنواره های روایت جهاد، جشنواره ملی مطبوعات دینی و دومین جشنواره رسانه ای شهرما که فعالیت رسانه ای خود را از سال ۹۲ با خبرگزاری شفقنا و پایگاه خبری شهر۲۰ آغاز کرده و سابقه همکاری با بنیاد خمس و روزنامه رویداد ایران را دارد هم گفت: ورود به عرصه خبر مانند هر کار تخصصی دیگر نیاز به آموزش دارد و لازمه‌ی پیشرفت در آن تلاش مداوم و کسب تجربه است زیرا هر خبرنگار با تولید محتوای اصولی می تواند نقش بسزایی در امر فرهنگ سازی داشته باشد که این رسالت، یکی از کارکردهای مهم رسانه پس از فراگیری آموزش های لازم است.
وی افزود: باید با شرکت در دوره های روزنامه نگاری برای رفع نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت تلاش کرد و راهنمایی های پیشکسوتان این حوزه تاثیر بسزایی در ارتقای شغلی دارد و حس همدلی و همکاری در میان اصحاب رسانه سبب پیشرفت انسان می شود و خبرنگار باید انتقاد پذیر باشد و خود را بی نیاز از نقد و آموزش نداند تا قلم رسایی داشته باشد.
رضایی ادامه داد: یکی دیگر از وظایف مهم خبرنگار بیان مطالبات مردمی است. یک خبرنگار می تواند با دید دقیق به مسائل روز و بیان مطالبات و پیگیری آن در زمینه های مختلف و دریافت راهکار از مسئولان سبب آبادانی جامعه در زمینه های مختلف باشد
وی گفت: یک خبرنگار باید متعهد به وظایف شغلی خود باشد اما متاسفانه در برخی موارد یک مادر خبرنگار امنیت شغلی ندارد و از مزایایی چون بیمه و مرخصی برخوردار نیست و باید برای مدتی این حرفه را رها کند تا بتواند به نوزاد خود رسیدگی کند ان شالله مسئولان که این روزها به مسئله افزایش جمعیت و فرزندآوری توجه ویژه دارند به مسائل مربوط به بانوان خبرنگار نیز توجه کنند.
زهره نعلبندی هم که از سال ۹۷ وارد حرفه خبرنگاری شده و در روزنامه خراسان و هفت صبح، خبرگزاری های تسنیم و موج فعالیت داشته و هم اکنون در روزنامه شاخه سبز فعالیت می کند، گفت: خبرنگاران مطالبه‌گر مشکلات مردم و مدافع حقوق آنان هستند، اما دردهای خود را در لابه لای مشکلات مردم پنهان می‌کنند و از احقاق حقوق خود غافل شده‌اند، تاجایی‌که میزان دستمزد این قشر در موارد بسیاری حتی از دریافتی یک کارگر ساده هم کمتر است.
وی با بیان اینکه خبرنگاری از جمله عرصه‌هایی است که ورود به آن چندان دشوار نیست اما ماندگاری در آن سخت و دشوار است، افزود: خبرنگار واقعی در صورت علاقمندی تمام سختی‌ها را به جان می‌خرد و به کار خود ادامه می‌دهد و درصورت عدم علاقمندی عرصه را ترک می‌کند.
وی گفت: البته ناگفته نماند همان خبرنگار واقعی و علاقمند نیز به دلیل نداشتن امنیت شغلی، باید در یک شغل دیگر تامین کننده نیازهای مالی خود باشد که این مسئله بر دغدغه‌های وی که باید از تمرکز لازم برای کار خود برخوردار باشد، می‌افزاید.
وی بیان کرد: خبرنگاران غیرواقعی نیز بر اساس روابط خود به این عرصه ورود می‌کنند و از مزایای ناچیز این کار بهره می‌برند، بدون آنکه کار قابل قبولی را ارائه کنند و فقط امتیازات در نظر گرفته شده برای این قشر را به سمت خود سرازیر می‌کنند و سر خبرنگار واقعی که زحمات بسیاری را برای پیشبرد کار خود متحمل می‌شود، بی‌کلاه می‌ماند.
نعلبندی اظهارداشت: مشکلات خبرنگاران به چند مورد خاص خلاصه می‌شود که هرساله در آستانه روز خبرنگار، همه ما آنها را فریاد زده‌ایم، اما هیچ‌کس حاضر نیست آن ها را بشنود و برای رفع آن تلاش کند.
وی گفت: اینکه روزی از تقویم به نام ما باشد و تنها به یک مراسم و دریافت یک هدیه ناقابل اکتفا شود ارزشی نخواهد داشت و اجر اقدامات این قشر با چنین چیزهای بی‌ارزشی سنجیده نمی‌شود.
وی عنوان کرد: بدون شک روزی به نام ما خواهد بود که شاهد کاهش مشکلات اصحاب رسانه و هموارتر شدن مسیر کاری خبرنگاران باشیم که حل عمده این مشکلات در سایه پایش این قشر و جداسازی خبرنگار واقعی از غیر واقعی است که با تشکیل تشکل صنفی خبرنگاران متشکل از اعضایی دلسوز، باتجربه و دغدغه‌مند، بسیاری از این مشکلات قابل حل خواهد بود.
محدثه نعیمی فرد هم که از سال ۹۷ در خبرگزاری موج و روزنامه خراسان فعالیت داشته و هم اکنون دبیر خبرگزای ایکنا قم است نیز اظهارداشت: آموزش و گذراندن دوره های تخصصی مانند همه مشاغل دیگر لازمه شغل خبرنگاری است اما در استان قم عده ای به اسم خبرنگار بدون تخصص و گذراندن دوره، در مراسم ها و به‌ویژه در نشست های خبری شرکت می کنند که به وجاهت خبرنگاری خدشه وارد کرده و وضعیت ناراحت کننده ای را برای فعالان رسانه رقم زده اند.
وی افزود: ناامنی شغلی هم از دیگر مشکلات است که گاهی با تهیه یک گزارش یا به دلخواه مسئولی عمل نکردن به راحتی کنار گذاشته می شوی؛ این امر جسارت و روحیه مطالبه گری را از بسیاری از اصحاب رسانه گرفته و نهادی نیست که دراین مواقع پشت خبرنگار بایستد.
وی گفت: خبرنگاری حرفه مقدسی است که در آن فرد باید صدای مردم باشد و مطالبات آنان را به گوش مسئولان برساند اما ارگان ها قلم خبرنگاران را با روش های مختلف مانند استخدام، تهیه بلیت سفر و تقدیر و تشکر به انحصار خود در می آورند و خبرنگار میرزابنویس بدون آزادی و استقلال را بوجود آورده اند لذا خبرنگار آزاد به ندرت پیدا می شود.
نهاد متولی خبرنگاران مطالبه گر نیست
نعیمی اظهارداشت: حقوق کم خبرنگاران هم به دو عامل بستگی دارد نخست اینکه برخی خبرنگاران با دستمزد های نامتعارف و غیرمعقول کم فعالیت می کنند و دوم اینکه ارشاد و خانه مطبوعات حمایت باید و شاید و مطالبه گری برای حمایت مادی و معنوی از خبرنگاران ندارند.
وی افزود: تمام نهادهای حاکمیتی در کشورهای قدرتمند رسانه را ابزار قدرت و بازوی توانمند مردم می دانند اما در بسیاری از موارد در کشور ما برعکس عمل می شود؛ تا زمانی که ابزار قدرت نداشته باشیم نمی توانیم مطالبه گر قوی باشیم که در بزنگاه ها وارد عمل شده وتاثیرگذار باشیم.
اعظم ربانی هم که از سال ۱۴۰۰ با خبرگزاری فارس و ابنا عرصه خبر را تجربه کرده و برگزیده دو جشنواره ابوذر و روایت جهاد است هم گفت: خبرنگاری در حقیقت، نوعی از شئونات رسالت انبیاء عظام علیهم السلام است؛ زیرا آنان هم پیام‌رسان‌هایی از جانب خداوند بودند و در ارزش قلم همین بس که یکی از انواع قسم های قرآن کریم، قَسَم به قَلَم است؛ لذا به جرات می‌توان رسالت خبرنگاری که در راه درست قلم می زند را مقدس و باارزش به شمار آورد.
وی افزود: مگر نه این است که امام سجاد علیه‌السلام و وجود حضرت زینب علیها‌السلام، در کسوت یک خبرنگار، پیام عاشورا و کربلا را به اعصار بعدی رساندند؟! از همین رو رهبر عزیز انقلاب خبرنگاران را مخاطب قرار داده و ضمن ارج نهادن به این حرفه، می فرمایند: “اگر زحمات شما نباشد، این لحظه‌ها هرگز ماندگار نمی‌شود. شما آن را حفظ می‌کنید و در اختیار افکار مردم قرار می‌دهید. بدون این دوربین‌ها، قلم‌ها و دلسوزی‌های شما برای تهیه و تنظیم اخبار و مطالب، این کارهای ما مثل یک چیزهای تثبیت نشده است.”
وی ادامه داد: از این مباحث که عبور کنیم، کم نیست ناملایماتی که همچون سرعت‌گیر، مانع تمرکز و پیشرفت خبرنگاران می‌شود.
ربانی اظهارداشت: حضور اندک خبرنگارنماهایی که راهِ کجِ مسیح علی‌نژادها را پیش گرفته‌اند و نمک انقلاب را می خورند و نمکدان می‌شکنند، از همین موارد است.
وی ادامه داد: عده ای دیگر هم بدون داشتن ذره‌ای از تخصص خبرنگاری، نام‌شان همیشه در صدر لیست خبرنگاران است و چون صیّاد، در فکر چگونگیِ دریافت اندک مزایایِ خبرنگاری!
وی افزود: موضوع دیگر، درآمد مختصر خبرنگاران است که باید راهکاری برای آن اندیشید و مساله آخر، نبود همکاری لازم از سوی مسئولان است که دغدغه و مساله‌ی همیشگی خبرنگاران است.
فاطمه سادات محمدی دارای ۲۰ سال سابقه خبرنگاری و مدیرمسئول پایگاه خبری آستان بهارستان هم که مشروح نظرات وی در خبری « جداگانه » و خلاصه آن در این گزارش منعکس می شود، گفت: بزرگترین خلاء و نیاز جامعه خبری نبود ساماندهی و انگیزه کافی میان خبرنگاران حرفه ای است اما از سوی اداره کل ارشاد استان ها یک سامانه جامع اطلاعات خبرنگاران وجود ندارد و افراد با معرفی مدیرمسئول، عضو خانه مطبوعات می شود که بسیاری، خبرنگار نیستند.
وی افزود: ساماندهی و پایش خبرنگاران نخست ارده ای از سوی ارشاد و سپس خانه مطبوعات قم می خواهد؛ باید همه خبرنگاران استان لینک خبرهای تولیدی و آثار و فعالیت های خود را به این سامانه ارسال کنند تا درجه خبرنگاران ابتدا از سوی معاونت ارشاد استان و بعد از سوی سامانه جامع رسانه های کشور مشخص شود زیرا مسئولان استانی اشراف بهتری بر رسانه ها و خبرنگاران دارند.
محمدی عنوان کرد: اگر رتبه بندی درست انجام شود خبرنگاران انگیزه پیدا کرده و همه تلاش خود را در تولید آثار باکیفیت بکار می گیرند و از روزمرگی فعلی خارج می شوند اما پنجمین رتبه بندی پایگاه های خبری نشان داد که سنجش درستی انجام نمی شود و به عنوان مثال کساتی که ربات روی سایت خبری خود نصب کرده توانستند رتبه بالا کسب و به تبع یارانه بیشتری دریافت کنند.
وی ادامه داد: پس از رتبه بندی درست خبرنگار و رسانه، بیمه، حقوق کار و مزایای خبرنگارها باید طبق فعال وغیرفعال و رتبه آنان باشد نه اینکه همه را به یک چشم و برخی را نورچشمی ببینند.
مدیرکل و معاونت ارشاد، خانه مطبوعات و انجمن صنفی قم دغدغه لازم را برای خبرنگاران ندارند
وی گفت: در استان قم مدیرکل و معاونت مطبوعاتی فرهنگ وارشاد اسلامی و خانه مطبوعات و انجمن صنفی مدیران مسئول وجود دارد اما هیچ کدام دغدغه لازم برای سامان دادن به وضعیت نامناسب خبرنگاران را ندارند حتی برای تعیین حداقل دستمزد و یا جدا کردن خبرنگار از غیرخبرنگار اقدامی صورت نگرفته و مشکلات رو به افزایش است و همین نداشتن متولی قوی مسبب نگاه ضعیف نهادها و سازمان ها به رسانه وکاهش قدرت آن شده است.
