به گزارش روزنامه جمله ، خودکفایی در تولید کاغذ تحریر مطالبه جدی مقام معظم رهبری و دغدغه دولت سیزدهم است، موضوعی که پیچیده‌تر از پیگیری‌های یک وزارتخانه و به میدان آمدن چند کارخانه است.
در دولت سیزدهم فصل جدیدی برای تولید کاغذ چاپ و تحریر آغاز شد، حمایتی که در یک دهه گذشته از تولید این نیاز اساسی حوزه فرهنگ برداشته شده بود و سهم عمده‌ای از نیاز کشور با واردات کاغذ از کشورهای خارجی تأمین می‌شد و در نهایت با تأکید مقام معظم رهبری و پیگیری رییس‌جمهور توجه به تولید داخلی کاغذ به این حوزه بازگشت و موجب شد چرخ تولید که به‌دلیل سیاست‌های نادرست دولت‌های قبل متوقف شده بود، دوباره به گردش درآید.
در برنامه دولت برای تولید کاغذ تحریر که از آن با عنوان خودکفایی یاد می‌شود، چهار کارخانه اصلی مدنظر است که شرکت چوب و کاغذ مازندران یکی از این مجموعه‌های بزرگ تولیدی است.دولت دو سال پس از ورود به بحث تولید کاغذ آذرماه سال جاری رسیدن به تولید مورد نیاز وزارت آموزش و پرورش برای تولید کتاب‌های درسی را در مراسمی در کارخانه چوب و کاغذ مازندران جشن گرفت و از آن با عنوان جشن خودکفایی کاغذ یاد کرد، اتفاقی که بسیار ارزشمند بود اما کارشناسان بر این باورند که زمانی خودکفایی در تولید کاغذ تحریر معنا و مفهوم پیدا می‌کند که ما بتوانیم مطابق با نیاز واقعی کشور چیزی در حدود ۲۰۰ هزار تن تولید داخل را رقم بزنیم، تولیدی که مداومت داشته باشد و با تغییر دولت‌ها خللی در آن وارد نشود.مهمترین کارکرد دولت سیزدهم در بخش کاغذ این بود که از این ذخیره بسیار مهم یعنی چوب و کاغذ مازندران که نگین و الماسی زیر خاکستر بود و با تغییر مدیریت و آمدن آقای نیک‌نژاد و حمایت‌های جدی دولت به‌خصوص وزارت ارشاد بهره‌برداری شد. این مجموعه همچنین در سال گذشته ۴۲ هزار تن کاغذ تولید کرد و بالای ۷۰ تا ۸۰ درصد نیاز آموزش و پرورش برطرف شد، امسال در جلسات کارگروهی که آقای مخبر تشکیل داد، یک تقسیم کاری شد که بر مبنای آن چوب و کاغذ مازندران ۵۰ هزار تن تولید کند.امید نیک‌نژاد درخصوص این تعهد گفت: تأکیداتی که در دو سال اخیر بر بحث تولید کاغذ وجود داشته انگیزه‌ای برای مجموعه‌های تولیدی خصوصاً مجموعه چوب و کاغذ مازندران شده است، از سال ۱۴۰۰ با توجه به تغییراتی که رخ داد و توجه‌ها به حوزه تولید کاغذ چاپ و تحریر بود، سعی کردیم همسو با برنامه‌های دولت به این حوزه ورود کنیم و یکی دو کار بزرگ در این یکی دو سال اتفاق افتاد.
یکی از اقدامات بزرگی چوب و کاغذ مازندران، تامین نیاز کتب درسی بود
وی ادامه داد: اقدام اول تولید کاغذ مورد نیاز کتاب‌های درسی دانش‌آموزان بود که اقدام بزرگی بود به‌ویژه اینکه کارخانه مازندران از ابتدا برای تامین نیاز کتاب‌های درسی بود. مدیرعامل چوب و کاغذ مازندران افزود: سال ۱۴۰۰ آغاز فعالیت پس از چند سال وقفه زده شد؛ در سال ۱۴۰۱ تقریبا ۷۰ درصد کاغذ مورد نیاز کتاب‌های درسی دانش‌آموزان کشور را که حدود ۳۰ هزار تن بود، تولید کردیم، برای اولین بار پس از سال‌ها حدود ۴۲ هزار تن کاغذ چاپ و تحریر در مجموعه کارخانه کاغذ مازندران تولید شد و به بازار نشر کشور عرضه شد و امسال هم با توجه به برنامه‌هایی که دیده شده؛ قرار بود ۱۰۰ درصد کاغذ مورد نیاز کتاب‌های درسی دانش‌آموزان در داخل تولید شود. بیش از ۸۵ تا ۹۰ درصد را مازندران متعهد شده و مابقی را مجموعه پارس و دیبای شوشتر تقبل کرده است. عمل به تعهد در برنامه ماست و تا امروز ۳۶ هزار تُن کاغذ چاپ و تحریر در کارخانه مازندران تولید شده است و از این میان ۲۰ هزار تن برای آموزش و پرورش ارسال شد و حدود ۱۵ هزار تن برای تنظیم بازار نشر کشور در اختیار ناشران و موسسات کمک آموزشی و کسانی که در بازار کاغذ مصرف میکنند،قرار گرفته است.
ورود کاغذ ایرانی کارخانه مازندران به بازار موجب ثبات قیمت‌ها نیز شد
وی گفت: ورود کاغذ ایرانی کارخانه مازندران و کارخانجات دیگر به بازار موجب ثبات قیمت‌ها نیز شده است، در یک مقطعی قیمت کاغذ تا یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان نیز رسیده بود؛ اما اکنون ثباتی که در بازار کاغذ مشاهده می‌کنیم، به واسطه ورود کاغذ تولید کارخانه‌های داخلی است. البته به جهت ثبات بیشتر قرار بود، ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی نیز برای واردات مواد اولیه اختصاص پیدا کند که هنوز مشخص نیست چه میزان این اتفاق افتاده است.نیک‌نژاد گفت: برنامه ما تا پایان سال شامل تولید ۵۰ هزار تن کاغذ تحریر است و ان‌شاالله به این برنامه دست پیدا خواهیم کرد و بخش اعظم آن ارسالی برای آموزش و پرورش است و بخش دیگر در حوزه نشر کشور و تنظیم بازار نشر کشور تخصیص پیدا می‌کند.
تولید کاغذ برای کتب درسی فاز نخست خودکفایی بود
وی ادامه داد: در امر تولید کاغذ در کشور نکته مهم مداومت بر تولید است، استراتژی دولت سیزدهم حمایت از تولید کاغذ برای رسیدن به خودکفایی است، شاید تعاریف مختلفی از خودکفایی وجود داشته باشد، خودکفایی در زمینه کاغذ چاپ و تحریر، کاغذ نشر یا کاغذ آموزش و پرورش. نیک‌نژاد گفت: اما ما در کارخانه کاغذ مازندران نکته‌ای که پیگیر بوده و هستیم، این است که چگونه می‌توان به ظرفیت اسمی تولید رسید، ظرفیت اسمی ما در حوزه کاغذ چاپ و تحریر ۹۰ هزار تن است ولی عملا امکان رسیدن به این ظرفیت اسمی فراهم نیست، حتی اگر همه مشکلات ناشی از کمبود مواد اولیه، محدودیت‌های انرژی و… را نیز کنار بگذاریم، با وضعیت ماشین‌آلات، قطعات و لوازم پوششی مورد نیاز که تحریم است و عدم آپگرید و اورهال دستگاه‌ها عملاً نمی‌توان به این ظرفیت اسمی رسید.
ظرفیت عملیاتی تولید کاغذ در مازندران تا ۷۰هزار تن است
وی گفت: حداکثر ظرفیتی که همکاران صنعت ما با توجه به واقعیت‌ها و محدودیت‌های موجود می‌توانند تولید کنند، ۷۰ هزار تن است و بیشتر از ۷۰ هزار تن از کارخانه کاغذ مازندران نباید انتظار تولید کاغذ داشت.
ما اکنون ۵۰ هزار تن تولید را در برنامه داریم و هنوز یک ظرفیت ۲۰ هزار تنی با ظرفیت عملیاتی فاصله داریم، که باید پر شود، این فاصله ۲۰ هزار تن رقم اندکی نیست و می‌تواند بخشی از نیاز کشور را مرتفع کند، اما بزرگترین مشکلی که در برابر تولید این ۲۰ هزار تن وجود دارد، اول محدودیت انرژی و دوم تامین مواد اولیه است. نیک‌نژاد گفت: وقتی این نکته را در نظر داشته باشیم که اگرچه تولید کاغذ تحریر سودده نیست، ولی برای استقلال کشور باید هزینه داد، این هزینه، هزینه‌ای‌است که ما به عنوان تولید‌کننده برای استقلال کشور می‌دهیم، طبیعتاً دولت با توجه به برنامه‌ریزی که دارد به این نکته هم توجه دارد، که ما به عنوان یک شرکت دولتی باید بتوانیم مجموعه بنگاه اقتصادی خود را نیزاداره کنیم، پس ناچار هستیم محصول دیگری هم تولید کنیم که سودده باشد و بتواند هزنیه‌ها را تامین کند. وقتی که محدودیت انرژی داریم و ناچاراً از یک خط استفاده می‌کنیم و تعهد به دولت و آموزش و پرورش هم داده‌ایم، مجبور می‌شویم خط دو را که کاغذ صنعتی تولید می‌کند، خاموش کنیم، این ما را در تامین اقتصادی شرکت دچار مشکل می‌کند.وی ادامه داد: بحث دوم، بحث تأمین مواد اولیه است، طرح تنفس جنگل و منع برداشت چوب از جنگل از نیمه دوم دهه ۹۰ آغاز شد و تاکنون ادامه دارد، متأسفانه در سال‌های گذشته همیشه بهره‌برداری از جنگل بیشتر از احیای آن انجام شده است، وقتی کارخانه‌ای که به‌دلیل نوع مواد اولیه در نزدیکی جنگل و در شمال کشور راه‌اندازی می‌شود، یک‌دفعه با قطع مواد اولیه سازگار با ماشین‌آلاتش مواجه می‌شود، قطعاً اتفاقات خوبی را شاهد نخواهد بود.
چوب و کاغذ مازندران نمی‌تواند حتی یک کیلوگرم از چوب‌های شکسته افتاده جنگلی استفاده کند
مدیرعامل شرکت چوب و کاغذ مازندران در همین زمینه ادامه داد: هم‌اکنون و در حالی که برداشت‌های قاچاق از جنگل توسط دیگران انجام می‌شود و یا مزایده‌های مختلف برای برداشت چوب برگزار می‌شود و شرکت‌های تولید‌کننده مبلمان و …. با قیمت‌های بالاتر این مزایده‌ها را برنده می‌شوند، شرکت ما امکان دسترسی به چوب را ندارد. منظور من نه برداشت درختانی که ایستاده در جنگل هستند و مشکلی ندارند، بلکه چوب‌های شکسته و افتاده است. چرا ما نمی‌توانیم یک کیلو از این چوب آلات استفاده کنیم؟ در حالی‌که مبلغ قابل توجهی نیز از سازمان جنگل‌ها طلبکار هستیم.
همه ساختار دولت در خودکفایی کاغذ به میدان نیامده‌اند
نیک‌نژاد ادادمه داد: اگر ساختار دولت در یک بخشی بر خودکفایی تاکید دارد، همه بخش‌ها باید با یکدیگر دست به دست هم دهند، نمی‌شود که وزارت ارشاد به میدان بیاید، معاون اول رییس‌جمهور به میدان بیاید و یک بخشی دیگر نیاید و کمک نکند. این تقاضای ماست اگر بخواهیم به آن ظرفیت عملی و اسمی ۷۰ هزار تن برای سال آینده برسیم، باید این موانع برطرف شود.وی افزود: ظرفیت عملیاتی ما در مازندران مشخص است، اگر بحث محدودیت انرژی در کارخانه کاغذ مازندران و بحث تامین مواد اولیه مرتفع شود، طبیعتا ما می‌توانیم بخش اعظمی از نیاز در حوزه چاپ و نشر کشور را برطرف کنیم.
سال ۱۴۰۱ بیشترین حجم تولید کاغذ تحریر در مازندران به ثبت رسید
با اینکه سال ۱۴۰۱ ما ۱۱۰ هزار تن تولید کل داشتیم، ۴۱ هزار و ۷۰۰ تن کاغذ تحریر تولید داشتیم. در زمانی که کارخانه کاغذ مازندران در اوج خود در تولید بود، مواد اولیه قابل استفاده در اختیارش بود، یعنی راش و ممرزی که قابلیت استفاده دارد، در اختیار داشت، باز بالاترین میزان تولید تحریر ۳۸هزار تن بود اما در سال ۱۴۰۱ که نهایت تولید ۱۱۰هزار تن بود، یعنی ۷۰ هزار تن زیر بالاترین رقمی که تولید شده است، ما ۴۱ هزار و ۷۰۰ تن تحریر تولید کرده‌ایم.
۲۱درصد بازگشتی به‌دلیل نقص را به ۶درصد رساندیم
وی گفت: در همان زمان که بالاترین میزان تولید اتفاق می‌افتاد و چوب‌آلات ما چوب‌آلاتی بود که برای این صنعت تعریف شده بود، ۲۱ درصد از تولید ۳۸ هزار تنی کاغذ (بازگشتی) ریجکتی بود. یعنی ۷۹ درصد کاغذ مورد قبول(اکسپتی) داشتیم اما سال ۱۴۰۲ با همت متخصصان در حالی‌که چوب مورد استفاده از گونه‌های باغی، گز، انواع مرکبات و مقدار اندکی هم از واردات بود، ۶ درصد ریجکتی داشتیم، یعنی ۹۴ درصد کاغذ تولید شده قابل پذیرش و بدون مشکل بود، این نشان می‌دهد که هرچه مداومت در تولید بیشتر باشد، طبیعتا کیفیت نیز افزایش پیدا می‌کند.
مدیرعامل چوب و کاغذ مازندران گفت: سال‌هایی بود که ما تحویل به‌موقع نداشتیم، در سال‌های ۹۷ و ۹۸ با عدم تحویل به‌موقع روبه‌رو بودیم که این مشکلات اکنون برطرف شده است. وجود سوراخ در محموله‌ها که به ۹۵ درصد رسیده بود، یکی از مشکلاتی بود که کاغذ مازندران داشت، که حالا برطرف شده است. وجود پرز در کاغذ به‌صورت ۱۰۰ درصد حل شده است، چاپ‌پذیری نامناسب به‌صورت ۱۰۰ درصدی حل شده است.
وی گفت: پس این تأکید دولت بر خودکفایی کاغذ اگر استمرار داشته باشد دو اتفاق خواهد افتاد؛ اول میزان تولید افزایش پیدا خواهد کرد و دوم که مهم‌تر از آن هست این است که کیفیت کاغذ تولیدی افزایش پیدا می‌کند.
ما قابلیت این را داریم؛ هم روی درجه روشنی کاغذ کار کنیم هم کاغذهای مناسب دفتر مشق تولید کنیم، سال گذشته با یکی از برندها همکاری داشتیم و دفترچه‌های اقتصادی تولید کردیم.
نیک‌نژاد ادامه داد: ما در سال ۲۰۰ هزار تن چوب مصرف می‌کنیم، سال قبل چه میزان چوب وارد شده و امسال چقدر توانستیم چوب وارد کنیم؟ تاکنون ۱۵ هزار تن چوب وارد کشور شده است، یعنی کمتر از ۱۰ درصد. استفاده از چوب خارجی باتوجه به کیفیت، مصرف آب اکسیژنه کمتر، ارائه خمیر چیپس مناسب‌تر، ضریب تبدیل بالاتر و مقرون به صرفه بودن به لحاظ کمتر مصرف کردن خمیر کاغذ به صرفه است. اما ما ظرفیت‌هایی در کشور داریم که اگر دستگاه دست به دست هم بدهند این ظرفیت‌ها آزاد می‌شود.
سازمان جنگل‌ها بدهی خود به کارخانه را پرداخت کند
مدیرعامل چوب و کاغذ مازندران در ادامه گفت: ما یک طلب بسیار سنگین از سازمان جنگل‌ها و مراتع داریم و چند سال است برای گرفتن این طلب خویشتن‌داری کردیم و خواستیم از مسیر درست این طلب را پیگیری کنیم چون تعاملاتی داریم چون ۱۸۸ هزار هکتار از جنگل‌های شمال را همکاران ما در شرکت چوب و کاغذ مازندران محافظ هستند، به‌دنبال این نیستیم که باری بر دوش دستگاه‌های حافظ محیط زیست باشیم.
ترک تشریفات مناقصه چوب‌های شکسته و افتاده در جنگل به‌نفع تولید تحریر
وی همچنین گفت: این مطالبه قابل پرداخت است، شکسته و افتاده‌هایی که به اشخاص می‌دهید و در مناقصه به فروش می‌رسانید، افرادی که چوب را در جایی استفاده میکنند که برای کشور نیاز حیاتی نیست، بیایید با قیمت کارشناسی خارج از مناقصه و ترک تشریفات به کارخانه بدهید، ما هزینه آن را نیز پرداخت می‌کنیم. چون ما توان اینکه در مناقصه شرکت کنیم و با سایرین رقابت کنیم به‌دلایل متعدد نداریم، ما یک شرکت دولتی هستیم، شرکت‌های دیگر شاید برایشان مقرون به صرفه باشد با قیمت بالاتر از قیمت کارشناسی قیمت‌گذاری کنند، اما برای ما مقرون به صرفه نیست.
تقاضای من این است که دولت سازمان جنگل‌ها را مجاب کند که با ترک تشریفات برای تولید کاغذ، چوب‌هایی شکسته و افتاده، برداشت‌هایی که در طول طرح‌های عمرانی، جاده‌سازی و… وجود دارد را به ما اختصاص دهد. اکنون سازمان جنگل‌ها به عنوان یک منبع درآمدی این چوب‌ها را به مناقصه می‌گذارد و اگر چنین شود، حدود ۶۰ درصد نیاز ما تامین خواهد شد. از سوی دیگر کیفیت چوب‌ها نیز مناسب است، طبیعتا بر کیفیت کاغذ
اثر می‌گذارد.
واردات خمیر کاغذ با ارز دولتی هنوز روی کاغذ مانده و عملیاتی نشده است
مدیرعامل چوب و کاغذ مازندران گفت: درباره خمیر کاغذ نیز باید یک نکته‌ای را بگویم، واردات خمیر کاغذ مصوبه کارگروه شد ولی این موضوع هنوز روی کاغذ مانده و عملیاتی نشده است، هنوز یک کیلو خمیر نتوانستیم با دلار ۲۸ هزار و پانصد تومانی وارد کنیم، کما اینکه با دلار تالار دوم یعنی ارز نیمایی ۴۰ هزار تومانی هم نتوانستیم. چون ممکن است نهاد نظارتی از ما ایراد بگیرد که مشمول مصوبه ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی هستید چرا ارز نیمایی گرفتید؟
واردات خمیر کاغذ در اختلاف بین صمت و بانک مرکزی گرفتار است
وی گفت: اکنون ما در اختلاف بین وزارت صمت و بانک مرکزی مانده‌ایم و بلاتکلیف هستیم. چند پیشنهاد خارجی با قیمت خیلی مناسب گرفتیم که اگر این اتفاق بیفتد شاید روی قیمت کاغذ هم تاثیر بگذارد. بازار کاغذ را تحت تاثیر قرار بدهد و این هم هنوز عملیاتی نشده است. علی‌رغم تاکیدی که معاون اول رییس‌جمهوری دارند ولی هنوز در اختلاف بین وزارت صمت و بانک مرکزی مانده است، اگر این موضوع حل شود، بخشی از دغدغه ما مرتفع خواهد شد.
مشکلات برطرف نشود حداکثر ۵۰هزار تن تولید داریم؛ برطرف شود ۷۰هزار تن
نیک‌نژاد گفت: چوب و کاغذ مازندران بخشی از پازل خودکفایی در کشور است، ما به سهم خودمان آنچه که گفتیم را عمل کردیم، برای سال آینده اگر محدودیت انرژی مثل سال قبل و سال ماقبل آن باشد، طبیعتاً حداکثر توانی که ما داریم، همان ۵۰ هزار تن است. بحث چوب‌آلات و مواد اولیه به کنار، مهمترین بحث ما بحث محدودیت‌های انرژی است که اگر حل نشود، ما بیشتر از ۵۰ هزار تن برای سال بعد نمی‌توانیم تولید کنیم، ولی اگر فکری برای محدودیت انرژی شود حتما من قول می‌دهم بین ۶۵ تا ۷۰ هزار تن برای سال آینده تولید خواهیم داشت. کما اینکه امسال هم بیشتر از ۵۰ هزار تن تولید خواهیم کرد، اگرچه تعهد ما ۵۰ هزار تنی بود ، اما به دلیل نیاز کشور بیش از آن عمل خواهیم کرد.
وعده وزیر نیرو برای تأمین انرژی و عدم قطعی برق در تابستان
وی همچنین گفت: وزیر نیرو بازدیدی از مازندران و کارخانه داشتند، قول‌هایی به ما دادند که نمی‌دانم آیا برای سال آینده عملیاتی خواهد شد یا خیر. بحث محدودیت برق برای ما جدی است، علاوه بر اینکه در تابستان قطعی برق داریم، سال گذشته در زمستان هم یک ماه قطعی برق داشتیم، قطعی گاز را می‌شود با سوخت‌های جایگزین به نوعی حل کرد، البته هزینه‌اش برای مجموعه تولیدی بالاتر خواهد بود، چون هزینه حمل و نقل سوخت جایگزین اضافه می‌شود و به دستگاه‌ها نیز آسیب می‌رسد اما بدون برق هیچ کاری نمی شود کرد، امیدوارم قولی که وزارت نیرو برای سال آینده داد، محقق شود، اگر این اتفاق در زمینه رفع محدودیت انرژی اتفاق بیفتد، سال بعد بین ۶۵ تا ۷۰هزار تن ما تولید کاغذ را خواهیم داشت.
مدیرعامل چوب و کاغذ مازندران گفت: به‌نظرم این تولید بیشتر ناشی از روحیه جهادی است، تا مزیت اقتصادی. اگر قرار باشد که به مزیت اقتصادی بیندیشیم، به‌جای کاغذ تحریر باید توانمان را روی تولید محصولات دیگر بگذاریم که حاشیه سود بالاتری دارد.
ما می‌توانیم کاغذ کرافت با گرماژ پایین روی خط یک یعنی همین خطی که کاغذ تحریر تولید می‌کند، با حاشیه سود بالاتر تولید کنیم. کاغذ روتوگراور ۶۰ گرم که اصلا در بازار وجود ندارد با حاشیه سود خوب تولید کنیم. بنابراین روی خط یک قابلیتی وجود دارد که کاغذی غیر از کاغذ تحریر محصولاتی با گرماژ پایین‌تر که در کشور نیز قابلیت تولید آن وجود ندارد، (زیر ۵۰ گرم) تولید کنیم که در بسته‌بندی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاغذ تحریر یک محصول اقتصادی برای ما نیست اما نیاز کشور است
وی گفت: من بارها گفتم، اگر دید اقتصادی داشته باشیم کاغذ تحریر یک محصول اقتصادی برای ما نیست، اگر به نیاز کشور توجه کنیم کاغذ تحریر نیازی برای کشور است که باید به تولید آن پرداخت و ما به عنوان شرکتی که سهامدارش با دولت مرتبط است، تعهدی به دولت داریم، بنابراین شاید بتوان بدون نگاه اقتصادی به تولید پرداخت، اما نمی‌توان از شرکت خصوصی نیز این انتظار را داشت. فضا برای شرکت‌های خصوصی که با سرمایه‌های شخصی به تولید تحریر می‌پردازند، باید به گونه‌ای فراهم شود که این تولید برایشان بصرفد، هم به لحاظ قیمت هم به لحاظ حمایت. ما به نوعی به خودمان روی محصولات دیگر این فشار را وارد می کنیم که کاغذ تحریر را با توجه به برنامه دولت و تاکیداتی که مقام معظم رهبری داشتند، تولید کنیم، اما روی خطی که کاغذ تحریر می‌زنیم محصولات دیگری با توجه به نوع ماشین‌آلات می‌توان تولید کرد که سودآور باشد و طبیعتاً اگر بحث حمایتی نبود و خودکفایی و استقلال در کاغذ تحریر مطرح نبود، برنامه‌ریزی به سمت تولید محصولی غیر از کاغذ تحریر می‌رفت.
