قصه حضور افاغنه در ایران پر غصه شده است و بعد از قتل فجیع داریوش مهرجویی و وحیده محمدی‌فر، شکل تازه‌ای به خود گرفته است. دراین مدت حتی کسانی که همواره با پشتوانه‌های حقوق بشری از حضور مهاجران همسایه شرقی ایران در کشور دفاع می‌کردند تا حد زیادی از موضع خود عقب نشینی کرده‌اند.این موج تازه تردید در برابر حضور افغانستانی ها در ایران، سیاستمدارانی را که بعد از حضور طالبان در افغانستان از آنها حمایت کردند را نیز در وضعیت دشواری قرار داده است.حالا با افزایش فشارها به‌ویژه در فضای مجازی، دولت رئیسی نیز بالاخره وارد میدان شد و بعد از آنکه وزیر کشور اعلام کرد ایران ظرفیت و توان پذیرش تعداد بالای مهاجران افغانستانی را ندارد، استاندار تهران هم از تلاش برای دستگیری و اخراج آنها از پایتخت خبرداده است.
به‌گفته علیرضا فخاری نزدیک به ۵۰ درصد از اتباع حاضر در کشور در استان تهران ساکن هستند که این خود مؤید خطری جدی است، زیرا ما هیچ درک درستی از سابقه، شیوه و سبک زندگی و برنامه این افراد نداریم.ازآنجا که بسیاری از آنها به صورت غیرقانونی در کشور حضور دارنده، مسئله یارانه‌های دولتی را به انواع مختلف به چالش کشیده‌اند و همزمان مشاغل خرد، کم درآمد و پایداری نظیر کارگری ساختمانی، سرایداری و شاگردی مغازه را قبضه کرده‌اند.اما علیرغم تمامی چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که در بسیاری از موارد امنیت ایرانیان را به مخاطره می‌اندازد، همچنان ذی نفوذانی هستند که بدون دلیل منطقی به انحای مختلف از حضور پناهجویان غیرقانونی حمایت می‌کنند.مثلا برخی از روحانیون در پاییز سال گذشته و از تریبون های مختلف درخواست اعطای شناسنامه به افغان‌ها را مطرح کردند، اما در آن زمان شاهد هیچ واکنش معناداری از سوی دولت و دیگر مراجع رسمی نبودیم
آمار‌های سازمان ملل که در مهرماه سال گذشته منتشر شد نشان می‌دهد ۷۸۰ هزار پناه‌جوی ثبت شده و ۲.۶ میلیون افغان بدون اسناد و ۶۰۰ هزار نفر با اسناد قانونی در ایران ساکن شده اند. هرچند یکسال قبل از انتشار این اطلاعات حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران تعداد مهاجران افغان را عدد تقریبی پنج میلیون اعلام کرده بود.وضعیت آنقدر پیچیده و وخیم شد که صدای نمایندگان مجلس را هم درآورد. از جمله حسن همتی رئیس کمیته امنیت کمیسیون امنیت ملی و جلال رشیدی کوچی، نماینده مردم مرودشت.تاسف‌بار تر اینکه چالش مهاجران افغان محدود به پایتخت نیست و تقریبا تمام مراکز استان‌های کشور را درگیر کرده است. مثلا بر اساس اظهارات دادستان کرمان، ۱۰ درصد جمعیت استان کرمان را اتباع بیگانه تشکیل می‌دهند و ۲۳ درصد سرقت‌های استان در ۴۰ روزه ابتدای سال گذشته از سوی اتباع بیگانه انجام شده است!آمارهایی از این دست فراوانند و راه‌حل‌ها هم تا حدود زیادی مشخص است، اما مثل همیشه مشکل اینجاست که سیاستی واحد، همراه با تأمین اعتبار و در نظر گرفتن نظرات ایرانیان در این مورد، وجود ندارد و سرگردانی فعلی موجب شده که همزمان با وعده اخراج، هر روزه شاهد ورود مهاجران تازه باشیم.
از سوی دیگر وقتی تصاویر حضور گسترده افغانستانی ها در برخی از گردهمایی ها نظیر مخالفت با بی‌حجابی منتشر می‌شود، بیننده نمی‌داند چگونه دست به تحلیل وقایع بزند.ناگفته پیداست که آنها برادران دینی ما هستند و از حقوق انسانی برخوردار، اما نبود قوانین درست و بی تجربگی مجریان، به همراه نگاه مطلقا سیاه یا سفید منجر به بدل شدن این مسئله به بحرانی شده است، که آثار مخرب آن آینده نه‌چندان دور نمایان خواهد شد.اینکه درصد تخلفات ازجمله قتل و تجاوز در میان افغانستانی ها بیش‌از دیگران است بر کسی پوشیده نیست، اما آنچه مانند رازی ذهن ایرانیان را به خود مشغول کرده این است که مبادا روزی برسد که با تاوانی بسیار سنگین مواجه شویم و نوعی حس انتقام در جامعه شکل بگیرد. بنابراین ضرورت ساماندهی فوری مهاجران افغانستانی و درانداختن طرحی جامع به مثابه سندی ملی به شدت احساس می‌شود.
- نویسنده : ملیحه منوری-سردبیر
