نتایج یک مطالعه که توسط گروه محیط زیست دانشگاه آزاد اصفهان روی گرد و غبار جمعآوری شده از فضای داخلی منازل مسکونی در سطح شهر اصفهان انجام شده، نشان داد میزان بالایی از عناصر سنگین بهخصوص کادمیم و سرب حتی در هوای داخلی و فضاهای بسته محیطهای مسکونی این شهر وجود دارد که ریسک ابتلاء به انواع بیماریهای سرطانی و غیرسرطانی را از طریق استنشاق و تماس پوستی افزایش میدهد.همچنین پژوهش بر ۲۰۰ نمونه از جنین و نوزادان متولد شده در شهر اصفهان انجام شده، نشان داد که افزایش میانگین غلظت ماهیانه مونوکسیدکربن و ریزگرد موجب اختلال در عملکرد و سلامت کبد و تیروئید در جنین شده و همچنین وزن و قد نوزادان متولد شده در شهر اصفهان را با کاهش قابل توجهی مواجه کرده است.نتایج این مطالعه نشان میدهد تغییر در برخی عملکردهای بدنی نوزادان مانند ابتلاء به فشارخون بهدلیل سطوح بالای آلودگی هوا بهخصوص غلظت ذرات معلق در ماههای پایانی بارداری بیشتر است.در همین رابطه دکتر عاطفه چمنی، عضو هیأت علمی و مدیر گروه تخصصی گروه محیط زیست دانشگاه آزاد اصفهان که در زمینه ریسک خطر آلایندهها بر انسان پژوهش میکند، به مهر گفته است: در این نمونههای گرد و غبار، علاوه بر عناصر سنگین، هیدروکربنهای آروماتیک چندحلقهای)PAHs) نیز گزارش شدند که همگی از فعالیتهای انسان تولید شدهاند. قرارگیری ابرصنایع متعدد در پیرامون شهر ازجمله صنایع فولادی، ذوبآهن و وجود منبع آلودگی گرد و غبار در شرق اصفهان که تحت تأثیر بادهای غالب شمالی و غربی به شهر وارد میشوند، موجب تشدید آلودگی ذرات معلق در اصفهان شده است.مدیر گروه تخصصی گروه محیط زیست دانشگاه آزاد اصفهان با هشدار نسبت به جولان عناصر «کادمیم» و «سرب» در هوای این کلانشهر، میگوید: دامنه بالایی از این عناصر سنگین در فضاهای بسته محیطهای مسکونی وجود دارد که ریسک ابتلاء به انواع بیماریهای سرطانی و غیرسرطانی را افزایش میدهد.
کودکان اصفهان قربانیان اصلی آلودگی
اما آنچه بیش از همه موجب نگرانی اصفهانیها شده تأثیر انواع آلودگی بر جنین است.مطالعه روی ۲۰۰ نمونه بندناف جنین انجام شده است. از خون بندناف در هنگام زایمان نمونه برداری شده و آنزیمهای کبدی مورد اندازه گیری قرار گرفت و قد و وزن نوزادان هنگام تولد، اندازه گیری شد. رابطه بین غلظت این آنزیمها با غلظت CO و PM 2.5 در محل زندگی مادر در طول ۹ ماه بارداری بررسی شد. مادرانی انتخاب شدند که بیماریهای زمینهای مرتبط با این آنزیمها و سایر بیماریها را نداشتند. زایمان و بارداری طبیعی دارند. دخانیات و الکل مصرف نمیکنند. شاغل نیستند و در طول ۹ ماه بارداری در یک محل زندگی کردهاند. نتایج نشان داد افزایش میانگین ماهانه غلظت CO و PM 2.5 تولید بیشتر آنزیمهای کبدی را تحریک کرده و وزن و قد نوزاد هنگام تولد را کاهش داده است.
عمر بیش از ده ساله اخطار آلودگی خاک در اصفهان
اخطار آلودگی آب و خاک و هوا در اصفهان محدود به ماههای اخیر نیست و سالهاست پژوهشگران درباره آن هشدار میدهند.
بعنوان مثال یک دههی قبل استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اخطار داده بود که آلودگی هوا با رسوب در خاک و جذب شدن توسط گیاهان خوراکی و غیرخوراکی وارد چرخه غذایی انسان و سایر موجودات زنده میشود.پژوهشهای انجام شده در رابطه با آلودگی خاک در اصفهان در آن زمان نشان داد که نمونهبرداری از خاک مناطقی مانند چهار راه تختی، خیابان امام خمینی (ره) و مناطق صنعتی و پر رفت و آمد نشان میدهد غلظت آلودگی خاک در این مناطق بالا است. به دلیل وجود سرب در بنزین در سالهای گذشته، غلظت سرب در خاک شهر اصفهان بیش از سایر آلایندهها است. آلودگی خاک با بارش باران به آبهای زیرزمینی منتقل میشود و با وزش باد به صورت ذرات ریز در هوا پراکنده شده و وارد دستگاه تنفسی افراد میشود و یا سبب بیماریهای پوستی میکند.آلودگی خاک میتواند باعث بروز بیماریهای کلیوی، مشکلات تنفسی و مشکلات خونی شود و تاثیرات منفی آن بر کودکان بیشتر از بزرگسالان است.از سوی دیگر آلودگی هوا دستکم ۴۴۱ میلیون دلار در سال به این استان خسارت وارد میکند.
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، اصفهان جزو مناطق بحرانی در زمینه ذرات مُعلق کمتر از ۲ و نیم میکرون در هواست.از دیدگاه سلامت، بیش از ۲۱ هزار مرگ و میر سالانه در استان رُخ میدهد که ۱۲ درصد معادل ۲ هزار و ۵۰۰نفرشان بدلیل آلودگی هوا جان می سپارند.
راهکارهای مقابله با آلودگی ها در پایتخت تاریخی ایرانیان
استفاده از سوختهای استاندارد در صنایع، اختصاص حقابه به تالاب بین المللی گاوخونی به منظور کاهش ریزگردها، کنترل ترافیک و افزایش استانداردهای خودروسازی در کشور به جهت میزان سوخت مصرفی اقداماتی ضروری ست که میبایست مورد توجه قرار گیرد.
کنترل انتشار آلایندهها از صنایع و معادن پیرامون شهر اصفهان میتواند به بهبود هوای شهر و در نتیجه سلامت عمومی بهخصوص سلامت انسان در دوران جنینی کمک کند.همچنین با انجام روشهای گیاه پالایی و یا شستشوی خاک با مواد ویژه میتوان آلودگی خاک را از بین برد و یا آن را کاهش داد.