محمدحسین جعفری سمیع دبیر گروه سیاسی توافق بین المللی برجام یا همان (برنامه جامع اقدام مشترک) پس از خروج ایالات متحده از این توافق نامه با بحران مواجه شد. این در حالی بود که دیگر طرف های این توافق نامه به طور مستمر بر تداوم آن اصرار داشتند. در مقابل نیز آنچه که برای ایران […]
محمدحسین جعفری سمیع
دبیر گروه سیاسی
توافق بین المللی برجام یا همان (برنامه جامع اقدام مشترک) پس از خروج ایالات متحده از این توافق نامه با بحران مواجه شد. این در حالی بود که دیگر طرف های این توافق نامه به طور مستمر بر تداوم آن اصرار داشتند. در مقابل نیز آنچه که برای ایران اهمیت دارد، برخورداری از مزایایی این توافق نامه است. در عین حال اقدامات خصمانه آمریکا در چند ماه اخیر حاکی از آن است که حاکمان کاخ سفید موضوع برجام را بهانه ای قرار داده اند تا قدرت خود را به رخ جهانیان بکشند. این همان موضوعی است که موجب شده تا اروپا و آمریکا را به صورت نرم در مقابل یک دیگر قرار دهد.
اروپا که سال ها خود را متحد آمریکا می دانسته، در شرایط فعلی به این حقیقت پی برده که آمریکای ترامپیسم او را نه به عنوان یک متحد بلکه به عنوان یک تابع محض تلقی می کند و انتظار دارد این اتحادیه نیز پیرو سیاست های کاخ سفید باشد. همین موضوع موجب شده تا سران کشورهای اروپایی در مقابل خواسته های واشنگتن از خود مقاومت نشان دهند. هر چند این مقاومت اروپا تا امروز بسیار نرم و آرام جلوه کرده است اما بسیاری از صاحبنظران بر این عقیده هستند که اتحادیه اروپا در صدد جدا کردن خط خود از خط آمریکا است. اولین نشانه های این جدایی را می توان پیشنهاد ماکرون به تشکیل ارتش مستقل اروپایی ارزیابی کرد. پیشنهادی ترامپ به آن واکنش نشان داد و این پیشنهاد را بی ادبانه توصیف کرد.
ماکرون خطاب به ترامپ: فرانسه رعیت آمریکا نیست
در ادامه روند اختلاف میان اروپا و دولت آمریکا، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا پس از بازگشت از صدمین سالروز پایان جنگ جهانی اول در پاریس پنج پیام توئیتری منتشر کرد و در آنها یادآور شد که فرانسه در دو جنگ تقریبا توسط آلمان شکست خورد و به کاهش میزان محبوبیت ماکرون اشاره کرد.
امانوئل ماکرون در فرودگاه شارل دوگل در پاسخ به اینکه آیا از توئیت‌های ترامپ آزرده خاطر شده است، صحبت‌های مفصلی درباره ائتلاف نظامی طولانی میان دو کشور، از جنگ استقلال آمریکا به این طرف، کرد. او در پاسخ به اینکه آیا سوء تفاهم‌های عمیق‌تری میان دو کشور پس از سخنانش درباره ارتش اروپایی به وجود آمد یا خیر گفت، متحد آمریکا بودن به معنای تابع بودن نیست. ماکرون گفت: «ایالات متحده، متحد تاریخی ماست و همین روند ادامه خواهد داشت. این متحدی است که ما تمام خطرات آن را پذیرفته‌ایم و پیچیده‌ترین عملیات‌ها را با آن انجام داده‌ایم. اما متحد بودن به معنای این نیست که ما یک کشور رعیت باشیم.»
تقابل بین اروپا و آمریکا باعث شده تا موضوع برجام که تا به امروز بحثی بود میان ایران و کشورهای ۱+۵ خارج شده و تبدیل به کارزاری دیپلماتیک میان اروپا و آمریکا گردد. رهبران اتحادیه اروپا بر این عقیده هستند که تبعیت از سیاست های کاخ سفید در خروج از برجام به معنای آن است که بر شرف و اقتدار اروپا چوب حراج بزنند. از این رو تلاش می کنند به هر نحو ممکن در مقابل این خواسته آمریکا ایستادگی کرده تا از جایگاه سیاسی خود در جهان دفاع کنند.
روز پنج شنبه گذشته ، دونالدتاسک، رئیس شورای اروپایی، ژان‌کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپایی و سیریل رامافوزا، رئیس جمهور آفریقای جنوبی در بروکسل گردهم آمده و بیانیه‌ای مشترک صادر کردند که در بخشی از آن نیز موضع اتحادیه اروپا و آفریقای جنوبی پیرامون برجام و نقش ایران در آن اعلان شده است.
در این بیانیه آمده است: «ما از این تعهد مستدام ایران در اجرایی کردن برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) که به گونه‌ای موثر و تمام‌وکمال بوده و توسط گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای سیزدهمین بار تایید شده و هم‌راستای وظایف آن در معاهده عدم توسعه سلاح‌های اتمی است، استقبال می‌کنیم و از طرف‌های باقی‌مانده در برجام این تقاضا را داریم که که به تعهدات خود در این توافق احترام گذارده و به آن عمل‌کنند.»
این بیانیه می افزاید :«به یاد داریم برجام که در مسیر کار کردن بر روی هدف خود و تحقق آن است، عاملی تعیین‌کننده در طراحی و ساخت غیرقابل توسعه جهانی(عدم توسعه سلاح‌های اتمی) داشته که در مصوبه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان‌ملل با اتفاق آراء به امضا رسید.»
امضا کنندگان این بیانیه همچنین تاکید کرده‌اند :«ما بر اهمیت پابرجا ماندن و تداوم برجام، و همچنین بر اجرایی کردن تمام‌عیار و موثر تمام جنبه‌های برجام تاکید می‌کنیم که شامل لغو تحریم‌ها و عواقب ناشی از آن است امری که متوجه صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی می‌باشد.از ایران می‌خواهیم تا نقشی سازنده در منطقه ایفا کرده و و از هر اقدامی که با مصوبه ۲۲۳۱ شوراتی امنیت سازمان ملل مغایرت دارد خودداری کند.»
روزنه های امید برای حفظ برجام
مجید تفرشی، تحلیلگر موسسه مطالعات ایران و اروپا می نویسد: « بحثی که روز چهارشنبه در پنجمین نشست گروه بورس و بازار با حضور صاحبان صنایع و کمپانی‌ها و نمایندگان اروپا در پاریس که توسط فوروم ایران و اروپا برگزار شد، مورد بررسی قرار گرفت، راه‌هایی که برای مقابله با تحریم‌ها مطرح می‌شود، چه معافیت‌های نفتی، چه SVP بود که هرکدام روزنه‌های امیدی را برقرار می‌کنند اما در عین حال هر کدام مشکلاتی هم دارند.»
وی ادامه می دهد: « این راهکارها به این بستگی دارد که دولت‌های اروپایی، نهادها و کمپانی‌های وابسته به آنها تا چه حد می‌توانند و مصمم هستند در حمایت از ایران و منافع کمپانی‌های خودشان مقابل زیاده‌خواهی‌های ترامپ بایستند.»
این تحلیل گر سیاسی در ادامه می نویسد:«در نشست روز چهارشنبه که با حضور معاون وزیر خارجه کشورمان برگزار شد، اروپایی‌ها نشان دادند اراده چنین کاری را دارند و می‌توان به اراده آنها امید بست، اما این امیدواری نباید به طول انجامد. بنابراین ایران نیازمند حمایت جدی اروپا است. اما باید توجه داشت، انتخابات پارلمان اروپا در پیش است و احتمال زیادی وجود دارد که فرد دیگری جایگزین فدریکا موگرینی شود. فردی که مشخص نیست گرایش‌های او همانند موگرینی باشد و در صف متحدان ایران بایستد یا خیر.»
در نهایت باید به این نکته توجه داشت که در شرایط فعلی و با توجه به روند اختلافات اروپا و حاکمان کاخ سفید، دستگاه دیپلماسی کشورمان باید فرصت را غنیمت شمرده و نسبت به گسترش روابط با اتحادیه اروپا اهتمام ورزد. بدون شک امروز برجام تبدیل به زمین مقابله میان اروپا و آمریکا شده و باید از این فرصت طلایی به بهترین نحو ممکن استفاده کرد. مسئولان وزارت خارجه باید به این نکته توجه ویژه ای داشته باشند که در شرایط فعلی نباید درگیر مباحث ساخته و پرداخته دلواپسان شده و انرژی خود را صرف بیهوده گویی های آنان کنند. بلکه در فرصت باقی مانده تلاش کرده تا با درایت و تدبیری صحیح موانع را از سر راه تحقق اهداف خود بردارند.
