در طول تاریخ مدنی کشور، یکی از مسائلی که بارها دستخوش تغییر شده، سن ازدواج دختران بوده است. آخرین تغییر در سال ۱۳۸۱ صورت گرفت؛ ۱۳ سال تمام برای دختران و ۱۶ سال تمام برای پسران در نظر گرفته شد. قبل از این سنین هم ازدواج با اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص […]
در طول تاریخ مدنی کشور، یکی از مسائلی که بارها دستخوش تغییر شده، سن ازدواج دختران بوده است. آخرین تغییر در سال ۱۳۸۱ صورت گرفت؛ ۱۳ سال تمام برای دختران و ۱۶ سال تمام برای پسران در نظر گرفته شد. قبل از این سنین هم ازدواج با اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح مجاز دانسته شد؛ اما با این وجود باز هم شاهد ثبت ازدواج دختران زیر ۱۳ سالی بودیم که در بیشتر مواقع از خانواده های بی بضاعت و فقیر بودند که یا در ازای بدهی خانواده و مسائل اقتصادی تن به ازدواج می دادند و یا مسائل فرهنگی رایج در این زمینه دخیل بودند.
سرشماری‌های سال ۹۵ مرکز آمار ایران حاکی از وجود ۱۰ میلیون و ۹۳۰ هزار دختر زیر ۱۸ سال در ایران است که چهار میلیون و ۳۸۱ هزار نفر ۱۰ تا ۱۸ سال سن داشتند این در حالیست که طبق همین آمارها ۸/۵ درصد این تعداد (۳۷۳ هزار نفر) همسردار، دو صدم درصد (۹۴۲ نفر) بر اثر فوت همسر و ۱۶صدم درصد (حدود ۷ هزار نفر) بر اثر طلاق بدون همسر هستند.
ازدواج کودکان گاهی ثبت هم نمی‌شود
برخی از فعالان حقوق کودکان نیز می‌گویند در شماری از مناطق به‌ویژه مناطق مرزی ایران ازدواج کودکان به دلیل سن بسیار پایین آنها عملا ثبت نمی‌شود. آماری که گاهی به گفته مسئولان نیز جسته و گریخته بیان می شود. بر اساس یک گزارش خبرگزاری ایرنا، در استان خراسان رضوی که رکورددار کودک همسری است، احتمالا ازدواج‌های بسیاری عملا ثبت نمی‌شوند. طبق گفته مدیرکل ثبت احوال خراسان شمالی از مجموع ۶ هزار و ۹۱۹ واقعه ازدواج ثبت شده استان در ۹ ماهه امسال ۸۷۰ مورد مربوط به دختران ۱۰ تا ۱۵ ساله بوده است.
در همین راستا، چند ماه پیش نیره عابدین‌زاده، معاون دادستان خراسان رضوی توانست با ورود پلیسی به یک جشن عروسی در مشهد جلوی ازدواج یک دختر ۹ ساله افغان را بگیرد. همچنین چندی پیش نیز مدیرکل مطالعات فرهنگی مرکز پژوهش‌های مجلس آماری جدید درباره این موضوع ارائه داد و گفت: هر ساله حدود چهارهزار ازدواج زیر ۱۴سال در کشور ثبت می‌شود.
افزایش خودکشی در سایه کودک همسری
یک جامعه شناس در ارتباط با آسیب های اجتماعی پدیده کودک همسری معتقد است: پدیده کودک همسری آسیب های بسیاری را از نظر جسمی، روحی و روانی برای دختر به همراه دارد و همچنین می تواند عامل افزایش آمار طلاق در سطح جامعه نیز محسوب شود.
امان ا… قرایی مقدم افزود: خودکشی را می‌توان در زمره دیگر آسیب های اجتماعی پدیده کودک همسری دانست، چرا که یکی از عوامل مهم در خودکشی در استان های ایلام، کرمانشاه یا کردستان ازدواج های زودهنگام است.
به گفته این جامعه شناس، در برخی از استان ها مانند خوزستان، سیستان و بلوچستان یا در شمال خراسان دختران فروخته می شوند، یعنی پس از جاری شدن صیغه عقد مهریه به‌طور کامل به خانواده دختر پرداخت می شود. هر چند شاید نتوان به این پدیده فروش دختران گفته شود، چرا که فروش تداعی گر برده داری است، اما در پدیده کودک همسری دختران در ازای مهریه‌ای که به پدر و مادر تعلق می گیرد به همسری شخصی در می آید.
او می گوید: قانون ناقص است و باید بازنگری های کارشناسانه در این خصوص صورت بگیرد و ضمانت های اجرایی لازم نیز برای آن در نظر گرفته شود. هر چند در این میان قانون چندان مهم نیست، بلکه باید در ابتدا فرهنگ های رایج در کشور را تغییر داد.
تباه کردن زندگی کودک
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی نیز حملات به طرح کودک همسری را بی‌سابقه خواند و از آماج حملات گسترده به حامیان طرح مذکور خبر داد. طیبه سیاوشی که از دیگر حامیان طرح کودک همسری به شمار می‌رود «نوشتن طرح کودک همسری براساس چشم‌انداز سند ۲۰۳۰» را از جمله انتقادات منتقدان به این طرح اعلام کرد.
وی گفت که گزارش رد طرح طبق آیین‌نامه به صحن علنی خواهد آمد و باید دید که در صحن علنی مجلس چه اقدامی می‌توان انجام داد. او معتقد است که ایرادت فقهی و شرعی به طرح کودک همسری وارد شده و مخالفت‌ها با طرح مذکور بیشتر از سوی جامعه زنان بود.
با این وجود ژرژیک آبرامیان، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی درباره این طرح گفت: طرح کودک همسری در کمیسیون رای نیاورد، اما رد هم نشد؛ بلکه رییس کمیسیون دستور دادند که کارگروهی روی این طرح فعال شود و به تحقیق، تفحص و مطالعه بپردازد تا طرح بهتری ارائه شود.
در همین حال پزشکان متخصص هشدار داده‌اند که ازدواج زیر سن ۱۸ سال برای بارداری خطرناک است. آنها تولد کودکان کم‌وزن و احتمال بروز اختلالات ژنتیک و ایجاد معلولیت و زایمان زودرس را از عوارض بارداری مادر در سن کمتر از ۱۸ عنوان کرده اند. گذشته از آن مفهوم کودک‌بیوه نیز به تازگی رایج شده است. کودک‌بیوه به کودکانی گفته می‌شود که در سنین پایین ازدواج کرده و جدا می‌شوند و باید تجربه بیوگی در سنین کم را پشت سر بگذرانند.
