محمدحسین جعفری سمیع / دبیر گروه سیاسی از سال ۲۰۰۷ که شبکه اجتماعی توییتر کار خود را در جهان آغاز کرد، همواره جنجال های زیادی با خود همراه داشت. توییتر با ظرفیت استفاده از تگ‌ها و نشان دادن بیشترین تگ‌های استفاده شده در یک منطقه می‌تواند به ابزاری برای هدایت کمپین‌ها و تجمعات اعتراضی و مدنی […]
محمدحسین جعفری سمیع / دبیر گروه سیاسی
از سال ۲۰۰۷ که شبکه اجتماعی توییتر کار خود را در جهان آغاز کرد، همواره جنجال های زیادی با خود همراه داشت. توییتر با ظرفیت استفاده از تگ‌ها و نشان دادن بیشترین تگ‌های استفاده شده در یک منطقه می‌تواند به ابزاری برای هدایت کمپین‌ها و تجمعات اعتراضی و مدنی را دارد. البته به دلیل سهولت در استفاده و قابلیت‌هایی که اخیراً به آن استفاده شده (افزودن عکس، گیف، ویدیو و نظرسنجی) می‌تواند رسانه خوبی برای اطلاع رسانی باشد.
پس از اعتراضات سال ۸۸ این شبکه اجتماعی نیز همچون فیس بوک توسط مسئولان مشمول قانون فیلترینگ شد و از دسترس عموم خارج گردید. با اینحال در سال های اخیر بسیاری از مسئولین تراز اول نظام و همچنین شخصیت های سیاسی و اجتماعی حضور فعالی در این شبکه ممنوعه (البته برای مردم) از خود نشان داده اند. بر اساس بررسی های انجام شده بیش از ۱۰۰ شخصیت حقیقی و حقوقی جمهوری اسلامی در این شبکه اجتماعی دارای عضویت هستند. با نگاهی به روند فعالیت مسئولان نظام در شبکه اجتماعی متوجه خواهید شد که این حضور فعال در توییتر سیاسیون تا به امروز خالی از حاشیه نبوده است.
از جمله این حاشیه ها می توان به توئیت اخیر محسن رضایی در خصوص عملیات کربلای ۴ اشاره کرد که تا به امروز با حاشیه های فراوانی همراه بوده است. محسن رضایی در برنامه حالاخورشید شبکه سوم سیما، در پاسخ به رشیدپور مجری برنامه مبنی بر اینکه اگر به چند روز گذشته برگردید آیا باز توئیت می کنید ؟ گفت: اگر به ۳ روز قبل برمیگشتم توییت را دقیق‌تر می‌زدم و می‌نوشتم «عملیات کربلای ۴ فریب دشمن شد!»
این گفته محسن رضایی حکایت از آن دارد که مسئولین می بایست دقت فراوانی در اظهارات خود به ویژه در فضای مجازی داشته باشند چرا که دنیای مجازی بسیار دقیق است و نمی توان سخنی گفت و سپس آن را تکذیب کرد بدون آنکه آب از آب تکان بخورد. در کنار این موضوع آنچه که بیش از همه مورد توجه است عملکرد مسئولین در این شبکه های اجتماعی است. بر اساس بررسی های انجام شده شبکه های اجتماعی و به طور خاص توییتر کاربردهای خاصی برای چهره های سیاسی و اجتماعی دارد.
دیپلماسی توییتری
یکی از فعال ترین کاربران سیاسی توییتر در کشورمان، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه است. صفحه شخصی این وزیر پرآوازه کشورمان توسط هزاران نفر در جهان رصد شده و پیام های او که به دو زبان فارسی و انگلیسی است مورد تحلیل قرار می گیرد.
همچنین از آنجایی که جمهوری اسلامی ارتباط سیاسی با دولت آمریکا ندارد، توییتر نقش رابط دیپلماسی میان ایران و آمریکا را بازی می کند. بدین صورت که هرگاه مسئولان آمریکایی در باره ایران اظهاراتی می کنند، مسئولین دستگاه دیپلماسی در اولین واکنش از طریق شبکه اجتماعی توییتر واکنش نشان می دهند و غیر مستقیم جواب طرف آمریکایی را می دهند.
دعواهای توییتری
یکی از مزایای شبکه اجتماعی توییتر برای سیاسیون، فراهم شدن فضایی برای بیان اظهار نظر پیرامون موضوعات مختلف است. اظهار نظرهایی که به دعوای توییتری تبدیل می شود. در این میان می توان به دعوای توییتری عزت ا… ضرغامی و حسام الدین آشنا اشاره کرد. ضرغامی آذر ماه سال جاری در توئیتی مدعی شده بود که پس از ناآرامی های دی ماه ۹۶ فیلترینگ تلگرام (همچون موضوع حصر) در شورای عالی امنیت ملی تصویب و توسط رئیس جمهور ابلاغ شد. وی ادامه داده بود: «نمی دانم چرا شورای اطلاع رسانی دولت فرق ۹۶ و ۹۷ را نمی داند؟!» پس از این توئیت حسام الدین آشنا دیگر چهره فعال در عرصه توییتر واکنش نشان داد و به کنایه نوشت:«شما در جلسه بودید یا برایتان تعریف کردند؟»
یکی دیگر از دعواهای توییتری مربوط می شود به غلامعلی حداد عادل و محمود صادقی. البته در بیشتر مواقع حدادعادل که صفحه او تیک آبی هم دارد، با هر توییت خود جنجال ساز می شود. اصلی ترین جنجال همان روزی به پا شد که حداد خطاب به محمود صادقی نماینده تهران که درباره حساب های قوه قضائیه اظهاراتی کرده بود واکنش نشان داد و توییت کرد: «به قوه قضاییه در مورد حسابی که بیش از بیست سال و به طور قانونی وجود دارد تهمت دزدی نزنیم ».
محبوبیت توییتری
یکی دیگر از کاربردهای این شبکه اجتماعی برای سیاسیون، کسب محبوبیت و مقبولیت اجتماعی و پیش درآمدی بر حضور در انتخابات است. بسیاری از سیاسیون برای جلب نظر مردم و به خصوص جوانان تلاش می کنند به رقم گذشته ای نچندان خوب خود، چهره ای معتدل از خود به نمایش بگذارند. به عنوان مثال در موضوع ورود بانوان به ورزشگاه ها، برخی از سیاسیون که پیش از این برخوردهای تندی با بانوان زیر مجموعه خود داشتند، ناگهان در قامت یکی از مدافعان حقوق بانوان در توییتر به اظهار نظر پرداختند.
یکی از جنجالی ترین توئیت بازان سیاسی که با هر توئیت خود تلاش دارد محبوبیت خود را در عرصه داخلی و خارجی افزایش دهد، محمود احمدی نژاد رئیس جمهور سابق است. توئیت جنجالی احمدی نژاد در خصوص ممنوعیت ورود سرنا ویلیامز تنیس‌باز مشهور آمریکایی به افتتاحیه مسابقات جهانی تنیس در فرانسه به دلیل نوع پوشش او یکی از همین توئیت ها محسوب می شود. احمدی‌نژاد طی یک توییت در صفحه شخصی توییتر خود نوشت: «چرا فرنچ اوپن(رقابت‌های تنیس فرنچ اوپن در پاریس) به سرنا ویلیامز بی‌احترامی کرده است؟ متاسفانه برخی افراد در همه کشورها از جمله کشور خودم، معنی واقعی آزادی را نمی‌دانند.» هنوز کسی از دلیل این توئیت های عجیب را نمی داند اما بدون شک او با توئیت های با ربط و بی ربط خود تلاش می کند نام خود را بر سر زبان ها انداخته و همچنان به عنوان عنصری فعال در عرصه سیاست شناخته شود.
شبکه اجتماعی یا شبکه اختصاصی
بر اساس بررسی های انجام شده معدود کشورهایی در جهان هستند که دسترسی شهروندان را به شبکه های اجتماعی محدود کرده اند. البته در برخی کشورها همچون کره شمالی این شبکه ها به طور کامل مسدود هستند و دسترسی مردم به اینترنت کاملاً محدود است. اما امروزه در کشور ما شبکه های اجتماعی عرصه ای برای طبقه بندی اجتماعی محسوب می شود که بر اساس آن شهروندان درجه یک یعنی مسئولین و صاحب منصبان و وابستگان سببی و نسبی آنان می توانند از موهبت شبکه های اجتماعی برخوردار باشند اما دسترسی شهروندان درجه دو یعنی عموم مردم به جریان آزاد اطلاعات و شبکه های اجتماعی با محدودیت همراه است. البته در این خصوص محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات در توییتی نوشته بود:« بنابر قانون، فعالیت توییتر در ایران ممنوع شده است؛ اما فعالیت ایرانیان در توییتر ممنوع نیست. هیچ قاضی نمی‌تواند حکم عمومی برای ممنوعیت شبکه‌های اجتماعی بدهد و این مسئله نیازمند تصویب در مجلس است.»
در نهایت باید گفت با توجه به پیشرفت های حوزه IT و رشد چشمگیر تکنولوژی، مقابله با این فناوری های عرصه ارتباطات عملی بیهوده و جاهلانه است. اما آنچه که می ماند آثار و تبعات این تقابل در جوامع است که باید در نظر گرفته شود. آثاری همچون بی اعتمادی عمومی به مسئولینی که خود رطب می خوردند منع رطب خور می کنند.
