محمدحسین جعفری سمیع / دبیر گروه سیاسی امروز دومین سالگرد حادثه دردناک پلاسکو است. حادثه ای که ابعاد آن از آنقدر گسترش یافت که از مرزها سیاسی عبور و توجه جهانیان را به این تراژدی جلب کرد. این حادثه زندگی افراد زیادی را تحت تاثیر خود قرار داد. تعداد زیادی از کسبه و افرادی که […]
محمدحسین جعفری سمیع / دبیر گروه سیاسی
امروز دومین سالگرد حادثه دردناک پلاسکو است. حادثه ای که ابعاد آن از آنقدر گسترش یافت که از مرزها سیاسی عبور و توجه جهانیان را به این تراژدی جلب کرد. این حادثه زندگی افراد زیادی را تحت تاثیر خود قرار داد. تعداد زیادی از کسبه و افرادی که در این ساختمان مشغول کار بودند شغل خود را از دست دادند و ایثارگری آتش نشانان در این حادثه باعث شد تا نام این قشر مظلوم جان برکف بر سر زبان ها افتد تا شاید مسئولین فکری برای برقراری حقوق حقه این ایثارگران کنند. اما گذر زمان موجب شد تا برخی مسئولین وعده های آن روز خود را مثل همیشه فر اموش کنند.
نماد شهری مدرن
دو سال از فرو ریختن ساختمان پلاسکو می گذرد. ساختمانی که روزگاری برای خود نماد تهران مدرن بود. ساختمان پلاسکو، ساختمانی تجاری در ضلع شمال شرقی چهارراه استانبول، تهران بود و از آن به‌عنوان اولین آسمان‌خراش و ساختمان مدرن خاورمیانه یاد می‌شد. این ساختمان ۱۷ طبقه با اسکلتِ فلزی که در سال ۱۳۴۱ افتتاح شده بود، یکی از مهمترین مراکز تولید و فروش پوشاک در تهران بود. ساختمان پلاسکو توسط «حبیب‌ا… القانیان»، «رئیس انجمن کلیمیان تهران و مالک شرکت پلاسکو، بزرگترین کارخانجات صنایع پلاستیک‌سازی ایران»، ساخته‌شد و نام ساختمان نیز ناشی از همین موضوع است. کار ساخت آن از سال ۱۳۳۹ تا ۱۳۴۱ جریان داشت و در سال ۱۳۴۱ افتتاح شد و با ارتفاع ۴۲ متر در زمان افتتاح بلندترین ساختمان تهران بود تا اینکه در سال ۱۳۴۲ ساختمان فعلی بورس تهران با ارتفاع ۶۸ متر عنوان بلندترین ساختمان پایتخت را از پلاسکو گرفت. پس از انقلاب مالک این ساختمان یعنی حبیب ا… القانیان توسط صادق خلخالی در زندان قصر اعدام شد و پس از مدتی این ساختمان توسط «بنیاد مستضعفان» مصادره شد و این ساختمان در لیست اموال این بنیاد قرار گرفت. البته طبق خاطرات محمد یگانه، منتشرشده در مجموعه تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد، هژبر یزدانی، سرمایه‌دار بهایی، دو ساختمان پلاسکو و آلومینیوم را در سال ۱۳۵۴ از القانیان خریده بود که پلاسکو با قیمت ۲۰ میلیون تومان آن زمان معامله شد. بنیاد با حفظ مالکیت، همه واحدهای پاساژ پلاسکو را به‌صورت سرقفلی واگذار کرده بود.
روز واقعه
در صبح روز پنجشنبه ۳۰ دی ۱۳۹۵ و حدود ساعت ۷:۵۹، طبقات هشتم و نهم این ساختمان که بیشتر شامل واحدهای تولیدی لباس بودند و در شیفت شب هم به کار می‌پرداختند گرفتار آتش شد. پس از حضور مأموران آتش‌نشانی و حوالی ساعت ۱۱ صبح در حالی که گفته می‌شد آتش مهار شده‌است ناگهان آتش از بخش شرقی ساختمان زبانه کشید و دیوار شمالی ساختمان پلاسکو نیز به‌طور کامل فرو ریخت. سرانجام در حوالی ساعت ۱۱:۳۰ صبح پس از گذشت ۵/۳ ساعت از شروع آتش‌سوزی کل ساختمان به‌طور عمودی فرو ریخت. پس از مهار نسبی آتش در ساعات اولیه، تعدادی از مغازه‌داران این پاساژ برای خارج کردن کالاهای خود به داخل رفته بودند، همچنین تعداد قابل توجهی آتش‌نشان در هنگام ریزش ساختمان در ساختمان حضور داشتند.
بر اثر این حادثه و عملیات‌های آواربرداری پس از آن حدود ۲۳۵ نفر مصدوم شدند که برخی از آنها بصورت سرپایی مداوا شدند. یکی از آتش نشانان حاضر در زمان تخریب به علت شدت سوختگی در بیمارستان به شهادت رسید. همچنین پیکر ۱۵ آتش‌نشان و ۵ شهروند عادی نیز از زیر آوار خارج شد و با این حساب مجموع قربانیان اعلام شده از طرف پزشکی قانونی ۲۱ نفر می‌باشد.
بعد از حادثه، حدود هزار و ۵۰۰ نفر به عنوان کارگران بیکار شده پلاسکو ثبت نام کردند. مسئولین می‌گویند به این افراد بیمه بیکاری پرداخت شده است. گرچه انتقادهای زیادی دررابطه با پرداخت‌ها و ثبت‌نام‌ها مطرح شده است. تعدای از تولیدی‌ها هم به مناطق دیگر منتقل شدند.
بنیاد مستضعفان، که با مصادره پلاسکو در اول انقلاب صاحب این ساختمان شده، چند بار زمان آغاز بازسازی را عقب انداخته است. اما محمد سعیدی کیا رئیس بنیاد مستضعفان در مصاحبه ای اظهار داشت: «از مهر ماه سال ۹۷ کار ساخت پلاسکو آغاز شده و ما اعلام کردیم که تا شهریور ۹۷ ساختمان جدید پلاسکو به تمام کسبه تحویل داده میشود، خوشبختانه در هفته گذشته طرح جدید پلاسکو در شورای عالی شهرسازی و معماری به تصویب رسید، بنابراین هیچ منع قانونی دیگری برای احداث این ساختمان وجود ندارد.»
سعیدی‌کیا بیان کرد: «امیدواریم از اوایل بهار سال ۹۸ نصب اسکلت این ساختمان آغاز شود و تمامی ۱۴ دستگاه ذی مدخل از جمله قوه قضاییه برای احداث آنها همکاری‌های لازم را انجام دهند.»
بنیاد مستضعفان یا غول اقتصادی
اظهارات سعیدی کیا در حالی مطرح می شود که جدای از انتقاد فراوان کسبه پلاسکو نسبت به تاخیر در اجرای بازسازی این ساختمان، در روزهای اخیر نیز انتقادات زیادی نسبت به عملکرد بنیاد مستضعفان و مدیران این بنیاد در رسانه ها مطرح می شود. بنیاد مستضعفان، در واقع یک بنگاه بزرگ اقتصادی است که ارتباط چندانی با مستضعفان ندارد. افتتاح یک باشگاه مجلل برای ایرانیان در دبی، حقوق های میلیونی کارمندان و مدیران و امتیازات ویژه اینها بخشی از حاشیه های این روزهای بنیاد مستضعفان است.
بنیاد مستضعفان نهادی غیرانتفاعی و البته حکومتی در نظام جمهوری اسلامی است که یکسال بعد از انقلاب اسلامی به دستور امام خمینی(ره) با هدف تجمیع اموال و دارایی های مصادره شده از عناصر وابسته به حکومت سابق فعالیت خود را آغاز کرد و به مرور به یکی از نهادهای مالی قدرتمند در کشور تبدیل شد به گونه ای که در وضعیت فعلی بیش از ۱۸۹ شرکت در زیرمجموعه این نهاد مشغول به فعالیت هستند.
گسترش دایره فعالیت های اقتصادی بنیاد مستضعفان در داخل و خارج از کشور و اذعان سعیدی کیا رئیس بنیاد مستضعفان در دفاع از حقوق های میلیونی این نهاد به مدیران و کارمندانش سبب شد تا برخی رسانه ها به این موضوع وارد شوند.
حشمت ا… فلاحت پیشه رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در خصوص حدود وظایف این بنیاد می گوید: «بنیاد مستضعفان طبق قانون به جز حفاظت و نگهداری از اموال باقی مانده از رژیم های گذشته و مشارکت در پروژه های اجتماعی کشور در جهت محرومیت زدایی و فقر در ایران مسئولیت دیگری را برعهده ندارد از این رو قطعا انجام امور اقتصادی از سوی این نهاد تحت لوای هر نام و فعالیتی امکانپذیر نیست.»
حقوق نجومی مسئولین و حقوق معوقه مردم
چندی پیش محمد سعیدی کیا رئیس بنیاد مستضعفان در حالی با افتخار از حقوق نجومی خود و دوستانش سخن گفت که بسیاری از آحاد ملت از درآمدی حداقلی برخوردارند که حتی کفاف معیشتشان را نمی دهد. در اینجا باید اشاره ای داشت به حق و حقوق جان برکفان سازمان آتش نشانی که به رغم شغل پرخطر و حساسی که دارند همچنان از مزایای لازم برخوردار نیستند. طبق مصوبه مجلس شغل آتش نشانی در کل کشور سخت و زیان آور محسوب میشود ولی استفساریه ای به ماده ۷۶ برنامه توسعه ششم اضافه شده است که شامل صندوق‌های بازنشستگی زیر نظر سازمان تأمین اجتماعی شد و از ۴۵۰۰ نفر کادر عملیاتی آتش نشانی تهران هزار نفر تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی هستند که جزء مشاغل سخت و زیان آور محسوب می‌شوند که البته این افراد به تازگی استخدام شده‌اند و تکلیف ۳۵۰۰ نفر دیگر هنوز مشخص نیست. بر اساس استفساریه از مجلس پیرامون اطلاق عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور به آتش‌نشانی و تسهیلات بیمه‌ای و بازنشستگی، مجلس با بررسی مسئله با این تفسیر موافقت کرد و مطابق آن، آتش‌نشان‌ها می‌توانند زودتر بازنشسته شوند و از مزایا و حقوق کامل برخوردار شوند. در این میان ابهام موجود برای پایتخت و سازمان آتش‌نشانی شهر تهران این است که بیمه آنها در شهرداری تهران ثبت میشود و از صندوق بازنشستگی شهرداری تهران حقوق و مزایای بازنشستگی می‌گیرند که مشمول این تفسیر از قانون بازنشستگی نمی‌شوند. این مسئله موجب شده تا آتش‌نشان‌های تهران از حقوق و مزایای کامل بازنشستگی برخوردار نشوند و نتوانند زودتر از موعد بازنشست شوند. حادثه پلاسکو موجب شد تا مشکلات حقوقی و معیشتی آتش نشانان دلیر در رسانه ها منتشر شود اما با فرو نشستن دود و آتش پلاسکو، رسیدگی به وضعیت این قشر خدوم و زحمت کش نیز به حاشیه رانده شد.
