زهرا ایرانشاهی روند پیشرفت جوامع صنعتی در طول تاریخ نشان میدهد که فناوری و دانش عواملی هستند که جوامع در حال توسعه را به دوره توسعهیافتگی رهنمون ساحته است. به وسیله دانش، ضرورت توجه به نیروی انسانی کارامد و اقدامات و عملکرد حسابشده اهمیت مییابد. اساسا یکی از عناصری که اقتصاد کشورها را هم به […]
زهرا ایرانشاهی
روند پیشرفت جوامع صنعتی در طول تاریخ نشان میدهد که فناوری و دانش عواملی هستند که جوامع در حال توسعه را به دوره توسعهیافتگی رهنمون ساحته است. به وسیله دانش، ضرورت توجه به نیروی انسانی کارامد و اقدامات و عملکرد حسابشده اهمیت مییابد. اساسا یکی از عناصری که اقتصاد کشورها را هم به دو دسته پیشرفته و در حال توسعه تقسیم میکند، عنصر دانش است.
در کشور ما اما در چند سال اخیر، مفهوم اقتصاد دانشبنیان به شکلی جدی مطرح شده است به طوریکه بند ۲ سیاستهای اقتصاد مقاومتی نیز در مورد اقتصاد دانشبنیان است و همچنین یکی از بخش های اصلی برنامه ششم توسعه کشور در خصوص توسعه دانش بنیان اقتصاد کشور نوشته شده است. وزارت راه و شهرسازی در این میان با توجه به نقش پررنگی که در اقتصاد کشور ایفا می کند، در طول سال های اخیر به مساله «منشا علمی داشتن تحلیلها و برآوردها» توجه ویژه ای داشته است و تفاهم نامه ها و قراردادهایی نظیر توسعه خطوط ریلی یا خرید هواپیما و توسعه بخش جاده ای کشور، با توجه به عنصر علم و عملیاتی بودن طراحی و اجرا شده اند. در طول این سال ها کمتر دیده شده که بدون نظرخواهی از بخش خصوصی و عدم توجه به اولویت ها، پروژه ای به مرحله ساخت برسد.
در روزهای گذشته نیز با حضور وزير راه و شهرسازي و معاون علمي و فناوري رياست جمهوري، تفاهمنامه توسعه دانشمحور و بهبود در فعاليتهاي كلان و اختصاصي بخش حمل و نقل جادهاي، بين سازمان راهداري و حمل و نقل جادهاي و معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري امضا شده و وزير راه و شهرسازي، يكي از سياستهاي اصولي وزارت راه و شهرسازي را در اين برهه حساس اقتصادي، توجه به ظرفيتهاي علمي در داخل كشور بيان كرده است.
محمد اسلامي خاطرنشان کرد: در شرايط كنوني كه تحريمهاي ظالمانه عليه ملت ايران جاري است، سياست اصولي و پابرجا براي استفاده از توان و ظرفيت ارزشمند علمي در داخل كشور در وزارت راه و شهرسازي اتخاذ شده و امروز ۲ نمونه از اجراي اين سياست معرفي ميشود كه يك اثر فرهنگي و بنيادين در نگاه سازماني و رفتار سازماني وزارت متبوع به شمار ميرود.
اسلامي اين دو تفاهمنامه را در حوزه هواشناسي و حمل و نقل جادهاي اعلام كرد و افزود: در بخش حمل و نقل جادهاي، تفاهمنا مه ميان سازمان راهداري و حمل و نقل جادهاي و معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري به امضا رسيد كه با استفاده از ظرفيت شركتهاي دانشبنيان، هوشمندسازي حملونقل و در نتيجه افزايش بهرهوري و بازدهي در بخش حملونقل جادهاي محقق شود.
این عضو کابینه دولت دوازدهم همچنین با بيان اينكه حمل ونقل نقش اساسي در زندگي مردم و اقتصاد كشور دارد، افزود: هر چقدر نظام حمل و نقل كيفيتر و بهينهسازي شود، با حداقل مصرف حداكثر بازدهي فراهم ميشود و با استفاده از فناوريهاي جديد، ناوگان حمل و نقل سهم بيشتري در كنترل قيمت تمام شده دارد و روند نوسازي ناوگان هم شتاب ميگيرد.
گفتنی است که با توجه به سخنان وزیر راه وش هرسازی کشورمان، باید گفت که مدیریت دانش محور یکی از مقدمات توسعه علمی در کشور است که برای تحقق آن لازم است همه وزارتخانهها در توجه به آن اهتمام نمایند. چراکه باید بدانیم دانش در اقتصاد دانش بنیان ماهیتی استراتژیک دارد و علاوه بر اینکه باید در لایه ارشد سازمانها به آن توجه شود، باید مدیریت وزارتخانهها و دستگاه ها مبتنی بر دانش باشند و تصمیمگیریهای مدیریتی رنگ و بوی دانشی به خود بگیرند. ضمنا بهبود سیستمهای مدیریتی کشور به مدیریت دانش محور و همه گیر شدن استفاده از سیستمهای مدیریت دانش محور به طور حتم، ضریب افزایش بهره وری در سازمان ها را به شدت افزایش خواهد داد.
این در حالی است که معاون علمي و فناوري رياست جمهوری نیز در این مراسم، امضاي تفاهمنامه با سازمان راهداري و حمل و نقل جادهاي را سرآغاز همكاريهاي مشترك ميان وزارت ر اه و شهرسازي و شركتهاي دانش بنيان اعلام كرد و افزود: اين امر موجب خرسندي است كه از توان و ظرفيت شركتهاي داخلي و متخصصان كشور در راستاي بهبود در فعاليتهاي اقتصادي بهرهگيري شده و تجهيزات ونرمافزارهاي بومي متناسب با نيازهاي داخل كشور آمادهسازي و تدوين ميشود. وي اظهار اميدواري كرد که با رفع موانع و توسعه همكاريهاي علمي و فناوري، محيط مناسبي براي پويايي و رشد اقتصادي در حوزههاي مختلف فعاليتي در وزارت راه و شهرسازي فراهم شود.
این در حالی است که هنوز انجام کار دانشی و تزریق تفکر به کارها در بسیاری از وزارتخانه ها و دستگاه های دولتی و خصوصی کشور به رسمیت شناخته نشده است. طبق آخرین گزارش جهانی نوآوری در سال ۲۰۱۶، ایران رتبه ۱۰۲ معیار دانشکار (Knowledge Worker) را به خود اختصاص داده است. یعنی کارمندان و مدیران ما کمتر کار دانشی انجام می دهند و بیشتر به جنبه اجتماعی کارها توجه می شود. در حالی که کار دانشی باید جزو وظایف روزانه افراد باشد و یک فرد باید خلاقانه بتواند به طور مستمر دانشهای جدید را شناسایی کند، از دانشهای دیگران استفاده نماید و با قدرت تحلیل بالا محصولات و خدمات دانشی را برای سازمان متبوع خود طراحی، تولید و به فروش برساند. ضمن اینکه لازم است یاد بگیریم که دانش نیز تاریخ مصرف دارد و اقتصادی موفق است که با تکیه بر دانش، دائما نوآوری می کند، نیازها را زودتر از دیگران کشف می کند و بهتر از دیگران به آن پاسخ می دهد.
ارتقاي خدمات، بهرهوری و تسهيل امور حمل ونقل كشور
عبدالهاشم حسننيا رئيس سازمان ر اهداري نیز در این مراسم با اشاره به سهم بالاي ۹۰ درصدي حمل و نقل جادهاي در حمل و نقل عمومي كشور، اظهار داشت: در سال گذشته، رويكرد جديدي در اين سازمان براي ارتباط منسجم با مراكز توسعه و فناوري در حوزه حمل و نقل و راهداري، شكل گرفت و قرارداد همكاريهاي علمي با مراكز علمي و دانشگاهي از سوي دفتر مطالعات راهبردي منعقد شده است.
وي افزود: در ادامه اين روند و به منظور استفاده از تجربيات موفق دنيا در زمينه توسعه و بهبود حمل و نقل كشور، ارتفاي خدمات، بهرهوري و تسهيل امور حمل ونقل كشور، تفاهمنامه با معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري در دستور كار قرار گرفت و به امضا رسيد. حسننيا خاطرنشان كرد: از سوي دفتر مطالعات راهبردي سازمان راهداري و حمل و نقل جادهاي كميتههاي مشترك كاري تشكيل شده و جلسات اين كميتهها در حال برگزاري است. گفتنی است که اين گزارش حاكي است تفاهمنامه يادشده از سوي منوچهر منطقي دبير ستاد توسعه فناوري فضايي و حمل و نقل پيشرفته معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري و عبدالهاشم حسننيا معاون وزير و رئيس سازمان راهداري و حمل و نقل جادهاي به امضا رسيده است. ناگفته نماند که ارتقای سطح بهره وری در بخش جاده ای یکی از مهمترین دستاوردهای انعقاد این تفاهم نامه محسوب می شود که می تواند نقل و انتقالات در جاده ها را با مدیریت بهتر و علمی تری به سامان کند.
ضمن اینکه از این نکته هم نباید غفلت کرد که اگرچه در افق ۱۴۰۴ قرار بر این است که ۲۰ درصد از درآمد کشور از فعالیت های دانشی تامین شود، اما هنوز در کشور ما به ظرفیت هایی نظیر ظرفیت های بخش حمل ونقل در توسعه کشور توجه کافی نمی شود. طبق آخرین گزارش بانک جهانی مربوط به سال ۲۰۱۲، ایران رتبه ۹۴ را در میان تمامی اقتصادهای دنیا در اقتصاد دانش بنیان کسب کرده که پس از آن هنوز رتبه بندی جدیدی ارائه نشده ولی پیش بینی می شود با توجه به تلاش ها و اقدامات رو به رشد انجام گرفته، شاهد رشد وضعیت اقتصاد دانش بنیان باشیم.