دولت سوسیالیست که سال ۲۰۰۴ به قدرت رسید گام‌هایی را در بررسی آن تاریخ سیاه به اجرا گذاشت. مجسمه‌های فرانکو از شهرها برچیده شدند و به خانواده‌های قربانیان جمهوریخواه اجازه داده شد که به نبش قبر گورهای دسته‌جمعی بروند. اسپانیا بعد از کامبوج دارای بیشترین قبرهای دسته‌جمعی ناگشوده است. ۴۴ سال پس از مرگ ژنرال […]
دولت سوسیالیست که سال ۲۰۰۴ به قدرت رسید گام‌هایی را در بررسی آن تاریخ سیاه به اجرا گذاشت. مجسمه‌های فرانکو از شهرها برچیده شدند و به خانواده‌های قربانیان جمهوریخواه اجازه داده شد که به نبش قبر گورهای دسته‌جمعی بروند. اسپانیا بعد از کامبوج دارای بیشترین قبرهای دسته‌جمعی ناگشوده است.
۴۴ سال پس از مرگ ژنرال فرانکو، دیکتاتور پیشین اسپانیا، جسد او به نقطه دیگری انتقال یافت، اقدامی که مخالفان و موافقانی داشت. حالا اسپانیا با این سوال روبروست که محل سابق دفن فرانکو که میعادگاه هواداران او بود و شماری از مخالفان او هم در آنجا مدفونند چه باید کرد. همزمان قرار است کار گشایش قبرهای دسته‌جمعی قربانیان جنگ داخلی دوران فرانکو تسریع شود.
۴۴ سال پس از فوت ژنرال فرانکو، دیکتاتور پیشین اسپانیا، بقایای جسد او از «دره به خاک‌افتادگان» به قبرستانی در حاشیه مادرید، پایتخت، انتقال یافت. خانواده فرانکو در این محل صاحب یک کلیسای کوچک هستند.
هم خانواده فرانکو و هم مدیر تاسیسات دره به خاک‌افتادگان به شدت با انتقال بقایای جسد فرانکو مخالف بودند. و زمانی که شکایت قضایی آنها رد شد سعی‌اشان بر این قرار گرفت که مقبره جدید فرانکو را در مرکز مادرید برپا کنند تا برای هواداران او میعادگاهی در پایتخت دائر باشد. این تلاش هم ناکام ماند و نهایتا جسد فرانکو در میان تدابیر شدید امنیتی به محل جدید انتقال یافت.
۱۸ سال طول کشید تا درازترین کلیسای جهان با خون و عرق زندانیان و اسرای جنگ داخلی برپا شد، کلیسایی به طول ۲۶۳ متر و صلیبی از بتون بر فراز آن به بلندی ۱۵۵ متر و عرض ۴۴ متر. کل بنا که سال ۱۹۵۹ و همزمان با بیستمین سالگرد «پیروزی» ژنرال فرانکو در جنگ داخلی افتتاح شد، تقریبا بدون استفاده از ماشین برپا گردید
مقبره‌ای از خون و قربانی
جنگ داخلی اسپانیا که با کودتای راست‌گرایان فاشیست به فرماندهی ژنرال فرانکو علیه دولت جمهوریخواه سوسیالیست آغاز شد، سه سالی به درازا کشید و نهایتا با غلبه نیروهای فرانکو، در سال ۱۹۳۹ به پایان رسید. یک سال بعد فرانکو محلی را در ۵۰ کیلومتری مادرید تعیین کرد تا با ایجاد یک غار مصنوعی در سینه یک صخره، محلی برای برپایی یک کلیسا تعبیه شود. او در سخنرانی‌اش به این مناسبت گفت: «سنگ‌هایی که در این محل بالا می‌روند باید عظمت دوران آنتیک را داشته باشند. آنها باید بر زمان و فراموشی غلبه کنند تا نسل‌های بعدی به آنهایی که برایشان اسپانیایی بهتر را برجا گذاشتتند اعتنا و احترامی اعجاب‌انگیز کنند، یعنی به همه جان‌باختگان و قهرمانان جنگ صلیبی». فرانکو جنگ خود با جمهوریخواهان را جنگ صلیبی نام نهاده بود.
۱۸ سال طول کشید تا درازترین کلیسای جهان با خون و عرق زندانیان و اسرای جنگ داخلی برپا شد، کلیسایی به طول ۲۶۳ متر و صلیبی از بتون بر فراز آن به بلندی ۱۵۵ متر و عرض ۴۴ متر. کل بنا که سال ۱۹۵۹ و همزمان با بیستمین سالگرد «پیروزی» ژنرال فرانکو در جنگ داخلی افتتاح شد، تقریبا بدون استفاده از ماشین برپا گردید. ۳۴ هزار نفر از قربانیان جنگ داخلی، ترکیبی از نیروهای خود فرانکو و نیروهای مقابل (البته بدون اطلاع به خانواده‌های آنها) و شماری از کسانی که در جریان کار طاقت‌فرسای ساخت کلیسا جان سپردند نیز در این محل به خاک سپرده شدند که دستکم هویت ده هزار نفر از آنها هنوز هم معلوم نیست. این که جمهوریخواهان قربانی فرانکو نیز در این سال‌ها در این محل دفن شده‌اند و بعدا هم فرانکو را در مقبره‌ای در نزدیک آنها خاک کرده‌اند نیز در همه این سال‌ها برای مخالفان فرانکو انزجارآور بوده است.
نه در خود بنا و نه در گفتار راهنمایانی که دیدارکنندگان را هدایت می‌کنند هیچ اشاره‌ای به شمار بالای قربانیان جنگ داخلی که در این محل دفن شده‌اند و نیز کسانی که در جریان ساختن همین بنا جان خود را از دست دادند و در همانجا مدفون هستند نمی‌شود. تنها در ابتدای ورود به بنا در کنار دو در نوشته‌اند: «مقبره افتادگان در راه اسپانیا و خدا”. این در حالی است که جنازه تعداد زیادی از جمهوریخواهان نیز در گورهای دسته‌جمعی در گوشه و کنار اسپانیا پراکنده‌اند.
فرانکو ۴۰ سالی بر اسپانیا حکومت کرد و هنگامی هم که مرد، بدون آن که خود یا خانوادهاش بخواهند توسط هوادارانش در همین دره به خاک‌افتادگان دفن شد، محلی که در همه ۴۴ سال پس از فوت او میعادگاه هواداران او بوده است. ۱۸ سال پس از مرگ فرانکو نیز همچنان نزدیکان و هوادران او که آرزوی خاک‌شدن در کنار ژنرال را داشتند در همین محل دفن می‌شدند.
گذار به دمکراسی در اسپانیا با توافق دو حزب بزرگ کشور، یعنی حزب محافظه‌کار مردم که وزرای فرانکو بنایش را گذاشتند و حزب سوسیالیست، قرار شد با سکوت درباره گذشته و عدم پرداختن به آن صورت گیرد. اما به تدریج معلوم شد که زخم آن دوران را برای مدتی مدید نمی‌توان در پستو نگه داشت و به آن نپرداخت. این گونه بود که دولت سوسیالیست خوزه مانوئل ساپاترو که سال ۲۰۰۴ به قدرت رسید گام‌هایی را در بررسی آن تاریخ سیاه به اجرا گذاشت. مجسمه‌های فرانکو از شهرها برچیده شدند و به خانواده‌های قربانیان جمهوریخواه اجازه داده شد که به نبش قبر گورهای دسته‌جمعی بروند، هر چند که دولت در کمک مالی به آنها به دلیل مخالفت مجلس نتوانست کاری بکند. اسپانیا بعد از کامبوج دارای بیشترین قبرهای دسته‌جمعی ناگشوده است.
سال ۲۰۱۱ که محافظه‌کاران جمع‌شده در حزب مردم دوباره به قدرت بازگشتند، آن تلاش‌ها متوقف ماند. ولی در خود مجلس در سال‌های اخیر که اکثریت از آن حزب مردم نبود قانونی به تصویب رسید که به موجب آن می‌بایست جسد فرانکو به محلی که خانوادهاش تعیین کنند منتقل شود، و خود دره نیز باید به موزه‌ای برای بزرگداشت قربانیان فاشیسم و جنایات سال‌های دوره فرانکو بدل شود. یک کمیسیون حقیقت‌یاب هم باید برای بررسی و لغو تمام احکام قضایی دوران فرانکو که با انگیزه‌های سیاسی صادر شده‌اند و اعاده حیثیت از قربانیان آن، تشکیل شود.
دولت محافظه‌کار اما توجهی به اجرای این مصوبه نکرد و حتی مانع تصویب قانون دیگری شد که بر ایجاد یک کمیسیون از تاریخ‌دانان برای بررسی قتل‌عام معروف گرینکا (تابلو معروف پیکاسو) ناظر بود. در گرماگرم جنگ داخلی اسپانیا برای اولین بار در تاریخ، هواپیماهای رژیم هیتلری که به کمک نیروهای فرانکو آمده بودند شهروندان عادی منطقه‌ای در باسک اسپانیا (گرنیکا) که هوادار جمهوریخواهان بودند را بمباران کردند. این اولین بمباران مردم عادی در پشت جبهه و در جریان یک جنگ بود.
ژوئن سال ۲۰۱۸ که سوسیالیست‌ها دوباره به قدرت بازگشتند، پدرو سانچز، نخست‌وزیر، دوباره بازخوانی تاریخ دوران فرانکو را هم در دستور کار قرار داد. اولین اقدام دولت جدید در این راه، اجزای مصوبه مجلس در انتقال جسد فرانکو بود. هوادران فرانکو هم البته به مخالفت برخاستند و از طریق طومارنویسی آنلاینی و جمع‌آوری امضا سعی کردند که مانع اجرای مصوبه شوند که توفیقی به دست نیاوردند.
