شهلا منصوریه- دبیر گروه اجتماعی/ واژه مهاجرت برای ایرانیان بیگانه نیست. عطش و میل به مهاجرت در همه ادوار در مردم این سرزمین وجود داشته اما طی دهه های اخیر شاهد فراز و فرودهای زیادی بوده است. مهاجرت و دوری از خانه و خانواده یا کوچ به معنای جابه جایی از مکانی به مکانی دیگر […]
شهلا منصوریه-
دبیر گروه اجتماعی/
واژه مهاجرت برای ایرانیان بیگانه نیست. عطش و میل به مهاجرت در همه ادوار در مردم این سرزمین وجود داشته اما طی دهه های اخیر شاهد فراز و فرودهای زیادی بوده است. مهاجرت و دوری از خانه و خانواده یا کوچ به معنای جابه جایی از مکانی به مکانی دیگر برای کار یا زندگی است. مهاجرت از عوامل اصلی تغییر و تحول جمعیت است که معمولا به چند دلیل صورت می گیرد. اگرچه مهاجرت بشر برای مدت صدها هزار سال وجود داشته و دارد. اما به گفته کارشناسان فرهنگ مهاجرت هنوز عمومیت پیدا نکرده است، اما این موضوع در قشر جوان تحصیلکرده دانشگاهی به‌عنوان یکی از گزینه‌های مهم زندگی در کنار ازدواج مطرح شده است.
واژه مهاجرت، کلمه جدیدی نیست اما واژه ای است که در گذر زمان با تغییرات بسیاری همراه بوده و در مفهوم امروزی، به حرکت و کوچ افرادی از یک ملیت – کشور به کشور دیگر، که در آنجا شهروند نیستند، محسوب می‌شود. در دنیای امروز به وفور با افرادی مواجه می شویم که شرایط زندگی، بیکاری یا نداشتن امید برای ادامه تحصیل، آن ها را وادار می کند که به فکر مهاجرت بیفتند. این پدیده گر چه بسیار سخت و طاقت فرساست اما یکی از بهترین گزینه های روی میز برای فارغ‌التحصیل رشته های مختلفی است که در پی کار هستند، گزینه ای که با وجود آینده نامعلوم باز هم برای افرادی که جویای نام هستند و کاری در ایران نمی یابند، به ظن خودشان تنها راه نجات و بقا است.
برخی از سفارتخانه ها در پایتخت، به وفور با صف های طولانی از ارباب رجوع و موسسات و شرکت های اعزام به خارج از کشور مواجه هستند. با این توضیح که یک دهه گذشته فرار مغزها و به عبارتی نخبه ها بیشترین افراد مهاجر را تشکیل می دادند و بسیاری از افراد مرفه جامعه که توان مهاجرت به کشورهای اروپایی و آمریکایی داشتند از کشور خارج می شدند اما امروز قشر دیگری نیز به آن اضافه شده که آینده شان را در خارج از مرزهای ایران جست وجو می کنند.
سونامی مهاجرت چند سالی است که ورد زبان‌ها شده و بسیاری از رفتن صحبت می‌کنند؛ شاید به همین دلیل است که کلاهبرداران و شیادان زمینه را برای اخاذی مناسب می‌بینند و این وسط تنها کسانی که بدون اطلاع و شناخت و حتی هدف، تنها قصد رفتن دارند گزینه مناسبی برای اخاذی شیادان محسوب می‌شوند.
دلایل مهاجرت در سال های اخیر / .مهاجرت یا فرهنگ؟
به گفته یک مدرس دانشگاه؛ فرهنگ مهاجرت هنوز عمومیت پیدا نکرده است، اما این موضوع در قشر جوان تحصیلکرده دانشگاهی به‌عنوان یکی از گزینه‌های مهم زندگی در کنار ازدواج مطرح‌شده است. رسول صادقی درباره مهاجرت که کم‌کم در حال تبدیل به یک فرهنگ است، اظهار کرد: مسئولان باید بحث مهاجرت را جدی بگیرند؛ زیرا مسئله سرمایه انسانی در میان است و بخش قابل‌توجهی از این سرمایه نیروی جوان و تحصیلکرده کشور ما هستند که عمدتاً از ایران مهاجرت می‌کنند یا این موضوع را در برنامه زندگی‌شان قرار داده‌اند. زمانی که این موضوع تبدیل به موج و جریان شود، بحث فرهنگ مهاجرت اتفاق می‌افتد.
وی ادامه داد: مدتی پیش یکی از دوستان من که مدرس زبان دریکی از مؤسسه‌ها است، اظهار می‌کرد این روزها نسبت به گذشته سرش شلوغ‌تر شده؛ زیرا همه به فکر رفتن هستند و او باید شب و روزبه شکل خصوصی و غیرخصوصی زبان انگلیسی تدریس کند. این موضوع نشان می‌دهد تمایل به مهاجرت افزایش پیداکرده و تبدیل به اقدام شده است.
۷۰ تا ۸۰ درصد تحصیلکرده و متخصص‌اند
اظهارات مردمی نشان می‌دهد که با وجود همه مشکلات بر سر مهاجرت از ایران به دلیل افزایش تقاضا، با این حال خیلی از آنها انگیزه بالایی دارند تا در سال‌های بعدی زندگی، تحصیل و کار را در یک کشور پیشرفته دنبال کنند. هرچند مسئولان هرازگاهی اعلام می‌کنند که میزان خروج قشر تحصیلکرده از ایران بالا نیست اما آمارهای داخلی نشان می‌دهد سالانه حدود ۶۰هزار نفر از ایران مهاجرت می‌کنند که آمار سازمان ملل و صندوق بین‌المللی پول، آن را ۱۵۰ تا ۱۸۰هزار نفر برآورد کرده که ۷۰ تا ۸۰درصد آنها تحصیلکرده و متخصص هستند. همچنین بنابر آمارهای مجلس، وزارت آموزش‌وپرورش و غیره ۷۰درصد از رتبه‌های برتر کنکور، المپیادی‌ها و مدال‌آوران علمی از کشور خارج شده‌اند.
بسیاری از مهاجران که به کشورهای دیگر مهاجرت می کنند به کارهایی مثل کارگری می پردازند در حالی که خانواده‌هایشان در داخل کشور این تصور را دارند که این افراد خارج از کشور چه زندگی رویایی برای خودشان به هم زده اند! با یک تحقیق میدانی در این خصوص متوجه خواهید شد که از این دست افراد در جامعه امروز به وفور وجود دارند. اگر در کشورهای مقصد مهاجرین ایرانی، مثل کانادا این موضوع را دنبال کنید پی می‌برید که اتفاقا موج جدید مهاجرین به خارج از کشور غیرنخبه هستند. این افراد حاضرند به‌هرقیمت و با هر خفتی مهاجرت کنند.
با این تفاسیر، عوامل مختلفی در این خصوص مطرح و قابل بررسی است. وجود مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و زیست محیطی مواردی است که موجبات مهاجرت افراد مختلف را فراهم می کند. در واقع، آنهایی که به صورت مداوم وضع کشور را رصد می‌کنند می‌دانند مشکلات زیادی آینده ایران را با خطر مواجه می‌کند، بنابراین آینده خود را در دیار و قاره دیگری می بینند و برای نجات خود ترجیح می دهند که سرزمین پدر و مادری خود را ترک کنند.
