اشاره شهلا منصوریه دبیر گروه اجتماعی سالن همایش های بین المللی سازمان حفاظت محیط زیست در تاریخ های پنجم و ششم آذرماه شاهد برگزاری اولین کنگره ملی حفاظت و بیماری های حیات وحش بود. این کنگره با تاکید بر چالش ها، نیازها و راهکارهای حفاظت و نیز نقش آن در سلامت واحد، با محورهای بیماری […]
اشاره
شهلا منصوریه
دبیر گروه اجتماعی
سالن همایش های بین المللی سازمان حفاظت محیط زیست در تاریخ های پنجم و ششم آذرماه شاهد برگزاری اولین کنگره ملی حفاظت و بیماری های حیات وحش بود. این کنگره با تاکید بر چالش ها، نیازها و راهکارهای حفاظت و نیز نقش آن در سلامت واحد، با محورهای بیماری های حیات وحش (رخداد، پایش، مراقبت) سلامت واحد و حیات وحش با رویکرد بیماری‌های مشترک نقش و مدیریت بهداشتی مراکز نگهداری حیات وحش امداد و نجات و مدیریت بحران در حیات وحش نقش تغییرات اقلیمی بر بقای گونه‌‌ها و زیستگاه‌ها عوامل تهدید و اثرات متقابل انسان و حیات وحش گونه‌های مهاجم و رها شده و اثرات آنها بر محیط زیست روش‌های نوین حفاظت از حیات وحش برگزار شد.
کارشناسان و پژوهشگران حیات وحش معتقدند که کنترل بیماری‌های حیات وحش نقش مهمی را در حفاظت از گونه‌های جانوری و پیشگیری از نابودی ذخایر ژنی جمعیت‌ها به‌ویژه جمعیت‌های کوچک و گونه‌های در معرض تهدید ایفا می‌نماید. برهمین اساس در این کنگره برای اولین بار در کشور و منطقه، گروهی از محققین و پژوهشگران حیات وحش از داخل و خارج از کشور گرد هم آمدند تا ضمن بررسی وضعیت موجود حفاظت و بیماری‌ها، چالش‌های این حوزه را شناسایی و با خرد جمعی پژوهشگران، برای هر یک از محورهای اعلام شده، به راهکارهای عملی در ارتقای نظام مراقبت در حیات وحش دست یابند.
شیوع بیماری‌هایی با درصد مرگ‌ومیر بالا
به گفته رییس اولین کنگره ملی حفاظت و بیماری‌های حیات وحش، طی سال‌های اخیر به دلایل متعدد موضوع شیوع بیماری‌ها در حیات وحش کشور به‌ویژه بیماری‌هایی با درصد مرگ و میر بالا در گونه‌های شاخص جانوری به عنوان یکی از عوامل تهدید در حیات وحش مطرح شده است.
کیومرث کلانتری، گفت: خوشبختانه کشور ایران با توجه به شرایط و ویژگی‌های خاص آب و هوایی، جغرافیایی و توپوگرافی از تنوع زیستی خوبی برخوردار است همچنین بیش از ۸۲۰۰ گونه گیاهی و ۱۳۰۰ گونه جانوری مهره‌دار در کشور ما وجود دارد ولی علیرغم تنوع زیستی مناسب در کشور متاسفانه محیط زیست با انواع تهدیدها و چالش‌ها از جمله آلودگی‌ها، تخریب و جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ها و جنگل‌ها، تغییرات جهانی آب و هوا، پدیده گرد و غبار و … روبه‌رو است.
رییس کنگره ملی حفاظت و بیماری‌های حیات وحش ادامه داد: با وجود همه تلاش‌هایی که در سطح ملی و بین‌المللی صورت گرفته است محیط زیست جهان امروز وضعیت بهتری از اوایل قرن بیستم ندارد. در جامعه‌ای که تصرف و بهره‌برداری از منابع طبیعی از روی تدبیر نباشد مسلما آن جامعه در استفاده از منابع و عرصه‌های طبیعی آینده‌ای روشن نخواهد داشت.
وی در ادامه با بیان اینکه حفاظت از تنوع زیستی در مقابل فعالیت‌های غیراصولی انسانی، بلایای طبیعی و بیماری‌های واگیردار دامی و بیماری‌های مشترک انسان و حیوان در واقع حفاظت از میراث گرانبهایی به نام ژن‌های جانوری و گیاهی است، گفت: انسان و همه گونه‌های جانوری و گیاهی در مقابل بیماری‌ها آسیب‌پذیر هستند و اگر اقدامات پیشگیرانه به‌موقع صورت نگیرد در نهایت به جمعیت و ذخایر ژنتیکی، جانوری و گیاهی آسیب می‌رسد.
معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: برنامه‌ریزی برای پیشگیری و کنترل بیماری‌ها توسط سازمان‌های متولی همگام با حفاظت از محیط زیست، آموزش و اطلاع‌رسانی مستمر، پژوهش و رونق اقتصادی به عنوان بخشی از مهمترین شاخص‌های ارزیابی پیشرفت جوامع نقش مهمی در اعتلای جامعه دارند.
وی ادامه داد: در دهه‌های گذشته در مقوله حفاظت از محیط زیست همواره یک سری عوامل تهدید از جمله تخریب زیستگاه، شکار غیرمجاز، قاچاق گونه و اجزای آن، تعلیف دام بیش از ظرفیت مناطق وجود داشته است اما طی ۲۰ سال گذشته به دلایل متعدد موضوع شیوع بیماری‌ها در حیات وحش کشور، بیماری‌هایی با درصد مرگ‌ومیر بالا در گونه‌های شاخص جانوری و بیماری‌های نوپدید به عنوان یکی از عوامل تهدید در حیات وحش کشور مطرح بوده است.
تقویت دامپزشکی حیات وحش ضرورت دارد
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز ضمن بیان اینکه متاسفانه در سال‌های اخیر از بخش دامپزشکی در زمینه حیات وحش غفلت شده است، گفت: سازمان دامپزشکی باید تقویت شود تا از عهده وظایف قانونی خود بر آید.عیسی‌کلانتری، با بیان اینکه در بیماری‌های حیات وحش فعالیت چشمگیری نداشته ایم، گفت: در ۴۰ سال اخیر، در حوزه طب انسانی پیشرفت های قابل توجهی داشته‌ایم که افزایش متوسط ۲۰ سال به طول عمر در ایران، حاصل و ثمره این پیشرفت است. کلانتری با تاکید بر این موضوع که اگر مفهوم از دام، در دامپزشکی از نوع اهلی باشد افزود: اما حیات وحش را به حال خود رها کرده‌ایم، تمام فعالیت ما در حوزه حیات وحش صرف جمع آوری لاشه حیوانات تلف شده از بیماری است.وی با اشاره به بر خی کم توجهی های قبلی در سازمان دامپزشکی نسبت به حیات وحش گفت: این عدم توجه به حیات وحش، ناشی از کم‌کاری سازمان دامپزشکی از گذشته است، قرار نیست که ما سازمان دامپزشکی حیات اهل و سازمان دامپزشکی حیات وحش داشته باشیم.
معاون رییس جمهور در ادامه افزود: ساختار سازمان دامپزشکی کشور باید تقویت شود، درست است که در وزارت جهاد کشاورزی است اما این سازمان تشکیلات اداری فراتری از وزارت خانه را داشته باشد؛ توجه ما به بیماری‌های حیات وحش باید افزایش پیدا کند. ما در این زمینه سرباز سازمان دامپزشکی هستیم، زیرا مسئولیت اصلی با این سازمان است. سازمان دامپزشکی وظایف گسترده‌ای دارد، اما متاسفانه امکانات آن کم است و به طور قطع نیاز به تقویت این بخش داریم.
دکتر کلانتری در خصوص وظایف سازمان حفاظت محیط زیست، گفت: یکی از وظایف این سازمان، حفظ منابع ژنتیک برای نسل‌های آینده است. در حال حاضر حدود ۱۸ میلیون هکتار مناطق حفاظت شده در کشور داریم که یکی از منابع اصلی حفظ ذخایر ژنتیک برای نسل‌های آینده هستند.
افزایش بیماری‌های نوظهور تهدیدی برای انسان و حیات‌وحش
رییس سازمان دامپزشکی نیز در این کنگره با اشاره به افزایش بیماری‌های نوظهور، تاکید کرد: این مساله مهمی است که تهدیدی برای سلامت انسان و حیات وحش به شمار می رود بنابراین توسعه همکاری میان نهادهای مرتبط را بیش از پیش می‌طلبد.
علیرضا رفیعی پور با تاکید بر چالش‌ها، نیازها و راهکارهای حفاظت و نقش آن در سلامت واحد، افزود: از زمان ورود دامپزشکی هم در بخش بین‌المللی و هم ملی به مبحث حیات وحش زمان زیادی نمی‌گذرد بنابراین کارهای زیادی برای انجام دادن در پیش داریم.
وی اظهار داشت: وزرارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان دامپزشکی می‌توانند در کنار هم کارهای زیادی از لحاظ ملی، استانی، منطقه‌ای و بین‌المللی در بخش‌های مختلف حفاظت و بیماری‌های حیات وحش انجام دهند.
وی به اقدامات انجام شده در سطح بین‌المللی اشاره کرد و گفت: سازمان بهداشت جهانی دام در سال ۲۰۰۸ کارگروه دائمی بیماری‌های حیات وحش را تشکیل داد؛ در سال ۲۰۰۹ بخشنامه‌ای به کشورهای عضو ابلاغ کرد و در آن بر توجه به بیماری‌های حیات وحش تاکید کرد.
رفیعی پور اظهار داشت: برای سازمان دامپزشکی کشور وظایفی در نظر گرفته شده که ایجاد شبکه‌هایی از متخصصان حیات وحش، برقراری ارتباط با مراجع ذیصلاح حیات وحش، دریافت گزارشهای مرتبط با حیات وحش و ارسال گزارش به سازمان بهداشت جهانی دام برخی از آنهاست که در این سازمان انجام میشود.وی با اشاره به اینکه سازمان دامپزشکی فقط عضو فعال سازمان بهداشت جهانی دام نیست، گفت: به دنبال این هستیم که برای بهداشت عمومی فعالیت‌های گسترده‌تری با سازمان حفاظت محیط زیست و دیگر ذینفعان داشته باشیم که در این راستا کارهایی همچون عقد تفاهم‌نامه با سازمان محیط زیست، تشکیل کمیته ملی حیات وحش، تدوین دستورالعمل مرتبط با حوزه حیات وحش و تدوین دستورالعمل مراکز حیات وحش برخی از آنهاست.
