زهرا ایران‌شاهی/ ۲۸ سال پیش قزاقستان از اتحاد جماهیر شوروی جدا شد و اولین کشوری که این استقلال را به رسمیت شناخت و نمایندگی سیاسی خود را در آنجا گشود، ایران بود. قزاقستان از سمت غرب و از طریق دریای مازندران به‌نوعی همسایه ایران محسوب می شود و از این نقطه نظر می تواند با […]
زهرا ایران‌شاهی/
۲۸ سال پیش قزاقستان از اتحاد جماهیر شوروی جدا شد و اولین کشوری که این استقلال را به رسمیت شناخت و نمایندگی سیاسی خود را در آنجا گشود، ایران بود. قزاقستان از سمت غرب و از طریق دریای مازندران به‌نوعی همسایه ایران محسوب می شود و از این نقطه نظر می تواند با ایران منافع مشترک زیادی داشته باشد.
در طول سال های ۷۱ و ۷۲ و ۹۵ و ۹۶ روسای جمهور دو کشور به کشورهای یکدیگر سفر کردند و در جهت تحکیم روابط دیپلماتیک نیز قدم های بسیاری را برداشتند. در حوزه حمل‌ونقل نیز اردیبهشت ماه امسال بود که سفیر قزاقستان به ایران سفر کرد و در دیدار با مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی بر گسترش همکاری‌های حمل‌ونقل و ترانزیت و ارتقای روابط دریایی و بندری تاکید کردند.
محمد راستاد با استقبال از حضور و سرمایه گذاری شرکت‌های قزاقستان در بنادر ایران، به موافقتنامه همکاری کشتیرانی بین دو کشور که به مدت ۲ سال منعقد شده است، اشاره کرد و اجرایی شدن این توافقنامه را فرصت خوبی برای توسعه روابط دریایی و بندری دانست.
سفیر قزاقستان در تهران نیز در آن دیدار به بازدید‌های خود از ظرفیت‌ها و پتانسیل بندر امیرآباد، بندر شهیدرجایی و بندر چابهار اشاره کرد و اظهار داشت: با بررسی‌ها و بازدید میدانی به این نتیجه رسیدیم که این بنادر نقطه بسیار حائز اهمیت برای کشور ماست و امیدواریم بتوانیم بیش از پیش در راستای روابط حسنه دو کشور خصوصا روابط تجاری گام برداریم و آنرا تقویت کرده و در آینده‌ی نزدیک شاهد اتفاقات مهم در این زمینه خواهیم بود.
گفتنی است که قزاقستان به دلیل نزدیکی با چین، سرمایه گذاری های مشترک بسیاری با این کشور در حوزه حمل ونقل داشته است که اراز بار در این ارتباط گفته است: با توجه به تجربه سرمایه‌گذاری موفق در بنادر چین، بعد از مطالعات انجام شده علی‌الخصوص در زمینه‌های احداث انبار و سیلو مایل به سرمایه گذاری در بندر چابهار هستیم که در این راستا اقدام خواهیم کرد. سفیر قزاقستان ضمن ابراز امیدواری و رضایت از عملکرد بندر شهید رجایی و بندر امیرآباد و ایجاد زیرساخت‌های بسیار خوب و اراضی پشتیبانی، موقعیت این بنادر را بی نظیر توصیف کرد.
این در حالی است که پیرو سفر ریاست جمهوری ایران به قزاقستان که به آن اشاره شد، زمینه ترانزیت کالا خصوصا غلات با استفاده از توان بندر امیرآباد فراهم شده است. چراکه تولید و کیفیت غلات قزاقستان از جانب کشورهای حاشیه خلیج فارس، عراق و افغانستان همیشه مورد توجه بوده و بهترین مسیر ترانزیت به این کشورها بندر امیرآباد است. ضمن اینکه زمینه همکاری دو کشور در زمینه توسعه همکاری دریایی و بندری، جست‌وجو و نجات دریایی، حمل‌ونقل بار مسافر و حفاظت از محیط زیست دریایی نیز فراهم شده است.
ایران برنده دیپلماسی حمل‌ونقل در خزر
این در حالی است که در سایه تصویب رژیم حقوقی دریای خزر، موافقتنامه کشتیرانی تجاری در حوزه حمل و نقل دریایی بین ایران و جمهوری قزاقستان که در بالا نیز عنوان شد، نادیده گرفته شد. مدیرکل توافقنامه‌ها و توسعه بازار سازمان بنادر و دریانوردی در این ارتباط گفته است: توافقنامه کشتیرانی تجاری در حوزه حمل و نقل دریایی بین ایران و قزاقستان به عنوان یک الگو می‌تواند نقش ویژه و حیاتی در توسعه کریدورهای بین‌المللی و افزایش حجم بارهای ترانزیتی در بنادر جنوبی شود.
محمدعلی سعیدی‌پور در اینباره گفته است: با توجه به اینکه مجوز این توافق از هیات وزیران گرفته شد بار دیگر این توافقنامه بین دو کشور در دستور کار قرار گرفت و در نهایت پیش‌نویس آن در دی‌ماه ۱۳۹۵ به امضای مدیرعامل وقت سازمان و وزیر سرمایه‌گذاری و توسعه جمهوری قزاقستان رسید.
وی با اشاره به اهمیت مفاد این توافقنامه که تنظیم آن به گسترش روابط در حوزه حمل و نقل دریایی، می‌انجامد، گفت: در این توافقنامه که برای دو کشور تعهداتی به همراه دارد، هماهنگی‌هایی در مباحث کشتیرانی مطرح شد که بسیار اثرگذار خواهد بود.
توافقنامه ایران – قزاقستان به زودی ابلاغ و اجرایی می‌شود
وی با اشاره به دیگر مفاد این تعهدنامه گفت: بحث ایمنی دریانوردی دیگر مورد مهم در دریای خزر است که شرایط خاصی دارد. با این توافق تاکید ویژه‌ای روی بحث ایمنی و امنیت این دریا صورت گرفت که در حوزه کشتی‌های باری، خدمه و بار است. توسعه روابط از طریق دوره‌های آموزشی و استفاده از تجارب یکدیگر و همچنین ایجاد نمایندگی و بحث سرمایه‌گذاری از دیگر مواردی بود که در این توافقنامه مورد تاکید قرار گرفت.
با این توافق اولویت انتقال کالای قزاقستان از شرق به غرب خزر به جای آذربایجان با ایران خواهد بودمدیرکل توافقنامه‌ها و توسعه بازار سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به زمان لازمالاجرا شدن این توافق در بنادر کشور گفت: در سال ۹۶ مراحل این موافقتنامه در کشور قزاقستان به پایان رسید و لازمالاجرا شد و در همان سال در هیات وزیران ایران هم این موضوع به تصویب رسید. بعد از آن هر دو کشور تمام تلاش خودشان را برای اجرایی شدن این موافقتنامه به کار بستند و در آبان ماه ۹۸ این لایحه توسط سازمان بنادر و دریانوردی در مجلس ارائه شد.
این توافقنامه هیچ ارتباطی به رژیم حقوقی دریای خزر ندارد
وی افزود: این موضوع و دفاع مناسب از این توافقنامه از آنجایی بسیار مهم بود که بحث کمی به سمت مرزهای دریایی ایران برده شده بود. در حالی که این مساله هیچ ارتباطی به مرز دریایی نداشته و تفاوت بسیاری با موارد حقوقی رژیم حقوقی دریای خزر دارد. به همین خاطر توضیحات مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی در این خصوص به شدت مورد استقبال نمایندگان مجلس قرار گرفت.
نقش ویژه و حیاتی توافقنامه دریایی ایران – قزاقستان در کریدورهای بین‌المللی
سعیدی‌پور درخصوص نقش این موافقتنامه در بهبود کارایی کشتیرانی تجاری بین دو کشور و تاثیر آن در این حوزه اظهار داشت: این توافقنامه نقش ویژه و حیاتی در بحث کریدورهای بین‌المللی ایران خواهد داشت. قزاقستان و بنادر آکتائو این کشور توافقات خوبی با کشور آذربایجان و بندر اَلَت (Alat) این کشور دارد. با این توافق ما توانستیم به جای اینکه بار قزاقستان از طریق آذربایجان از شرق خزر به غرب آن منتقل کنند کار با اولویت بنادر ایران انجام شود و آنها این مساله را پذیرفتند.
گفتنی است که این مساله کمک می کند که نقش بنادر شمالی ایران پررنگ‌تر از قبل شود. این مساله مورد استقبال مدیرعامل مقام ارشد این کشور در حوزه بنادر و دریانوردی قرار گرفته است و حتی بازدیدی هم از همه بنادر شمالی ایران داشته اند. در این بازیدها آنها با رویت پتانسیل بسیار بالای بنادر ایران حتی برای سرمایه‌گذاری ابراز تمایل کردند و قزاقستان هم در این زمینه ابراز تمایل کرده است.
ضمن اینکه با تقویت ترانزیت نگرانی بابت ورودی بار به بنادر جنوبی کشور مرتفع خواهد شد. اتفاقی که اکنون رخ داده و حتی کشورهای CIS اعلام آمادگی کردند که بسیاری از بارهایی که به شکل های مختلف زمینی و یا از بنادر دیگر استفاده می کنند را از بنادر ما جا‌به‌جا کنند. این اتفاق یعنی باید این کشورها از بنادر شمالی ایران بهره ببرند که به خودی خود کانال خروج آنها بنادر جنوبی کشور است. به این صورت افت حجم ورودی بار در بنادر جنوبی کشور جبران می‌شود.
این در حالی است که بر اساس این گزارش، در همین خصوص نظام تعرفه‌ای بسیار مناسبی از سوی سازمان بنادر و دریانوردی در نظر گرفته شده است. به این شکل که به کالاهای ترانزیتی ۲۵ درصد تخفیف ارائه می‌شود و اگر حجم بار مستمر باشد این تخفیف‌ها گسترده‌تر خواهد بود. این موضوع در کنار بحث سرمایه‌گذاری از جمله مواردی بوده که بابت ترانزیت بار در بنادر کشور مورد استقبال قرار گرفته و نسبت به آن علاقه‌مندی کرده‌اند.
